ATK Định Hóa - Trung tâm Thủ đô gió ngàn

Là nhà thơ gắn bó với Việt Bắc, đồng thời là nhân chứng lịch sử, Tố Hữu đã có những câu thơ về một Thủ đô gió ngàn của cuộc kháng chiến thần thánh chống Pháp 9 năm trường kỷ của cả dân tộc:

“Vui sao một sáng tháng Năm

Đường về Việt Bắc lên thăm Bác Hồ

Suối dài xanh mướt nương ngô

Bốn phương lồng lồng Thủ đô gió ngàn

Trên thực tế, có một Thủ đô kháng chiến gió ngàn gồm đất Định Hóa, Đại Từ, Phú Lương (Thái Nguyên) phần đất phía đông Sơn Dương, Yên Sơn, Chiêm Hóa (Tuyên Quang) và phía Nam Chợ Đồn (Bắc Cạn). Thủ đô gió ngàn ấy là ATK - Trung ương mà Định Hóa là trung tâm của ATK- trung tâm đầu não lãnh đạo cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp trường kỳ.

Vùng ATK Định Hóa bao gồm gần như toàn bộ đất của huyện Định Hóa. Định Hóa là ATK tuyệt mật. Từ 1947 đến 1954, Bác Hồ, cơ quan của Trung ương Đảng, Tổng bộ Việt Minh, Tổng quân ủy, Bộ Quốc phòng, Bộ Tổng tư lệnh, Bộ Tổng tham mưu, Tổng cục chính trị, Tổng cục cung cấp và các đồng chí: Tổng Bí thư Trường Chinh, Tổng chỉ huy quân đội nhân dân Việt Nam Võ Nguyên Giáp, Chủ tịch Tổng Bộ Việt Minh liên Việt Hoàng Quốc Việt, Phó Thủ tướng chính phủ Phạm Văn Đồng và các đồng chí Nguyễn Lương Bằng, Nguyễn Chí Thanh đều đặt đại bản doanh chủ yếu ở ATK Định Hóa để lãnh đạo cuộc kháng chiến chống Pháp.

Từ ATK Định Hóa, nhiều quyết định liên quan đến vận mệnh dân tộc đã ra đời. Ngày 15/10/1947, tại Khau Tý, Điềm Mặc, Thường vụ Trung ương Đảng ra chỉ thị: phải phá tan cuộc tấn công mùa đông của giặc pháp. Năm 1948, tại Nà Lọm, xã Phú Đình công bố Sắc lệnh số 110/SL của Chủ tịch Hồ Chí Minh phong quân hàm đợt đầu cho các tướng lĩnh. Trong đợt phong quân hàm này, đồng chí Võ Nguyên Giáp được phong hàm Đại tướng. Ngày 19/8/1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 206/SL thành lập Hội đồng quốc phòng tối cao. Ngày 25/7/1949, Chủ tịch Hồ Chí Minh cử đồng chí Phạm Văn Đồng giữ chức Phó Thủ tướng và bổ sung làm Phó Chủ tịch Hội đồng quốc phòng tối cao. Ngày 25/7/1950 thành lập Đảng ủy và Bộ chỉ huy chiến dịch Biên giới. Mệnh lệnh mở các chiến dịch Trung du, Hòa Bình, Tây Bắc, Thượng Lào… cũng được phát đi từ trung tâm đầu não kháng chiến ATK Định Hóa.

Là trung tâm Thủ đô gió ngàn của cuộc kháng chiến “ba ngàn ngày không nghỉ”, những tên xóm, tên làng, tên đồi, tên núi, tên rừng, tên suối, tên sông đã đi vào huyền thoại, trở thành thiêng liêng, mãi là niềm tự hào của đồng bào các dân tộc Thái Nguyên và cả nước.