ATK Thái Nguyên đã làm tròn sứ mệnh lịch sử

Trong quá trình xây dựng và bảo vệ quốc gia phong kiến độc lập, vị trí chiến lược quan trọng của Thái Nguyên là phên dậu của Quốc gia che chắn mặt Bắc cho kinh thành Thăng Long đã được các triều đại phong kiến khằng định.

Trong lịch sử đấu tranh cách mạng và kháng chiến của nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng vị trí chiến lược của Thái Nguyên được nâng lên tầm cao mới. Thái Nguyên trở thành một bộ phận của căn cứ địa Việt Bắc oai hùng, trở thành ATK đảm bảo cho cơ quan đầu não của Đảng và Chính phủ đứng chân chỉ đạo phong trào cách mạng trên cả nước. Sự ra đời của ATK trên đất Thái Nguyên và tính đắc dụng của nó trong cách mạng và kháng chiến đã thể hiện rõ sự đúng đắn và sáng tạo trong lãnh đạo cách mạng của Đảng ta, đồng thời cũng minh chứng cho vị thế quan trọng của vùng đất Thái Nguyên trong những điều kiện lịch sử mới.

Từ thực tiễn lãnh đạo cách mạng Đảng ta đã sáng tạo một phương thức độc đáo để bảo tồn cơ quan đầu não đó là xây dựng các ATK. Trong công cuộc vận động cách mạng tháng Tám, Đảng ta đã xây dựng một ATK sát dinh lũy kẻ thù vừa xây dựng một ATK dự bị nằm liền kề với trung tâm căn cứ địa Việt Bắc. Nằm trong khu ATK II  là những địa điểm như làng Ca, làng Mấn, Thù Lâm, Kha Sơn thuộc Phú Bình và Phổ Yên, Thái Nguyên trở thành nơi in ấn tài liệu của Đảng, nơi mở các cuộc hội nghị, các lớp bồi dưỡng huấn luyện cán bộ của Trung ương Đảng, nơi đưa đón và bảo vệ cán bộ, là đầu mối liên lạc giữa đồng bằng với chiến khu Việt Bắc… Tuy chỉ nằm trong ATK dự bị nhưng Phú Bình và Phổ Yên có những đóng góp vào sự thành công của cách mạng tháng Tám. Những lợi thế của Thái Nguyên đã được khai thác sử dụng để bảo vệ các cơ quan của Trung ương của xứ ủy, những lợi thế đó chỉ được phát huy cao độ trong kháng chiến chống Pháp, khi Trung ương Đảng, Chính phủ quyết định chọn Định Hóa làm ATK tuyệt mật

Kinh nghiệm của thời kỳ hoạt động bí mật cho ta thấy có thể xây dựng các ATK sát dinh lũy kẻ thù, tuy nhiên trong điều kiện của cuộc chiến tranh giữ nước đã khác nhiều so với điều kiện của cuộc vận động khởi nghĩa vũ trang. Trong điều kiện mới, Thủ đô kháng chiến phải được bảo vệ an toàn ngày trong lòng căn cứ địa Việt Bắc nơi mà: lòng yêu nước của đồng bảo hòa nhập với địa hình hiểm trở của núi rừng tạo thành một lực lượng vô địch. Song không phải nơi nào trong căn cứ địa cũng có thể xây dựng ATK. Trong hoàn cảnh lúc đó ta không thể có một hậu phương tuyệt đối an toàn, mọi căn cứ của ta đều có thể bị địch đánh xuyên qua. Do đó các ATK phải xây dựng ở những nơi tuyệt đối bí mật. Mặt khác trong điều kiện chiến tranh mà những phương tiện vũ khí hiện đại của kẻ thù đã “thu dần khoảng cách không gian” chúng ta lại không chủ trương một cuộc rút lui chiến lược phần lớn các cuộc rút lui của ta là xoay vần với địch thì các ATK Trung ương không thể đóng sát Hà Nội, song cũng không thể quá xa Thủ đô và vùng châu thổ Bắc bộ quá một ngày hành quân cơ giới hay một giờ đổ bộ bằng đường hàng không.

Trong bối  cảnh  lúc đó, Việt Bắc trong đó có Thái Nguyên dần trở thành địa bàn thuận lợi để cách mạng Việt Nam vươn ra thế giới, đồng thời là cửa ngõ để tiếp nhận những ảnh hưởng của quốc tế và thời đại dội vào Việt Nam. Trong điều kiện cụ thể của cuộc kháng chiến có thể thấy rằng Thái Nguyên ở vào vị thế lý tưởng để xây dựng ATK làm nơi đứng chân của Trung ương Đảng, Chính phủ từ đó lãnh đạo cuộc kháng chiến toàn quốc. Thái Nguyên ở vị trí tiếp nối giữa châu thổ sông Hồng với miền núi phía Bắc vừa ở vào vị trí trung tâm căn cứ địa. Từ đây có thể cơ động khắp miền trung châu xuôi xuống Hà Nội. Lên Tây Bắc hay xuống duyên hải Đông bắc bộ. Địa thế các huyện Định Hóa, Phú Lương hiểm trở đồi núi xen lẫn thung lũng thuận tiện cho việc ẩn náu, có thể sản xuất tự cấp và giữ được bí mật. ATK có hệ thống mạng lưới đường mòn tỏa đi các tỉnh khác trong căn cứ địa Việt Bắc thuận lợi cho việc tiếp tế, đảm bảo sự chỉ đạo của Trung ương Đảng và Chính phủ mau chóng đến các địa phương song lại gây trở ngại lớn cho việc hành quân cơ giới của địch. Từ Định Hóa có thể phát triển theo đường Chợ Chu thông ra Quốc lộ 3 xuôi về Hà Nội, nối liền chiến trường đồng bằng Bắc bộ liên khu III với cơ quan tổng hành dinh kháng chiến. Từ ATK Thái Nguyên có thể sang Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Cạn thông ra biên giới đảm bảo giao lưu quốc tế.

ATK Thái Nguyên là địa bàn của nhiều dân tộc thiểu số sinh sống. Tuy khác nhau về ngôn ngữ nhưng lòng yêu nước đã gắn kết họ thành một khối đoàn kết thống nhất. Nhân dân các dân tộc nơi đây sớm có kinh nghiệm thực hiện “vườn không nhà trống” “ba không” để bảo vệ cách mạng. Lòng dân cách mạng kiên cường và địa thế hiểm trở là những điều kiện tiên quyết để hình thành nên ATK tuyệt mật.

Lịch sử đấu tranh cách mạng một thời của dân tộc đã tạo ra vị thế cũng như trao cho ATK một sứ mệnh to lớn. Nhân dân ATK Thái Nguyên đã làm tròn những nhiệm vụ thiêng liêng cao cả bảo vệ an toàn cho các cơ quan lãnh đạo cao của toàn dân tộc góp phần quan trọng đưa cuộc vận động khởi nghĩa vũ trang và cuộc kháng chiến chống Pháp đến thành công rực rỡ.