Một số sự kiện lịch sử quan hệ hữu nghị đặc biệt Việt- Lào năm 1981-1982

Trong cuộc đấu tranh đánh đuổi thực dân, đế quốc, giành độc lập tự do, nhân dân hai nước Việt Nam, Lào luôn gắn bó bền chặt bên nhau. Sau khi giành độc lập tự do,  nhân dân hai nước dưới sự lãnh đạo của hai Đảng, hai Nhà nước tiếp tục sát cánh bên nhau trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Ngày 21 tháng 3 năm 1981

Nhân kỷ niệm lần thứ 26 ngày thành lập Đảng Nhân dân cách mạng Lào, ngày 21 tháng 3 năm 1981, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam gửi điện mừng tới Đảng Nhân dân cách mạng Lào. Bức điện viết: “… Cách đây 26 năm, Đảng Nhân dân cách mạng Lào được thành lập, đánh dấu một bước ngoặt trong đời sống chính trị của nhân dân các dân tộc Lào. Với đường lối đúng đắn, sáng tạo, Đảng Nhân dân cách mạng Lào do đồng chí Cayxỏn Phômvihản đứng đầu đã lãnh đạo nhân dân Lào giành được những thắng lợi có ý nghĩa lịch sử, đưa nước Lào tiến lên chủ nghĩa xã hội. Đó là niềm tự hào lớn lao của giai cấp công nhân, nhân dân các dân tộc Lào.

Sau khi hoàn thành sự nghiệp giải phóng dân tộc, nhân dân Lào đã vững bước tiến lên thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược là bảo vệ và xây dựng đất nước Lào xã hội chủ nghĩa. Nhân dân Lào đã đạt được những thành tựu to lớn, toàn diện và vững chắc trên các mặt an ninh, quốc phòng, cải tạo và phát triển kinh tế, phát triển văn hóa, ổn định đời sống nhân dân. Thắng lợi đó đã tạo ra những tiền đề vững chắc để nhân dân Lào bắt tay vào thực hiện thắng lợi kế hoạch năm năm lần thứ nhất (1981-1985) được vạch ra tại Hội nghị Trung ương lần thứ tám của Đảng Nhân dân cách mạng Lào.

Trên lĩnh vực đối ngoại, Đảng Nhân dân cách mạng Lào đã không ngừng hoạt động để củng cố và tăng cường khối liên minh chiến đấu và hợp tác toàn diện giữa ba nước Lào, Việt Nam, Campuchia, tăng cường sự đoàn kết với Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa anh em khác, tích cực ủng hộ phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc, góp phần to lớn vào cuộc đấu tranh của ba dòng thác cách mạng của thời đại. Uy tín của Đảng Nhân dân cách mạng Lào ngày càng được nâng cao trên trường quốc tế... Đảng Cộng sản Việt Nam hết sức vui mừng trước những thắng lợi to lớn của các đồng chí, rất tự hào có người bạn chiến đấu rất mực thủy chung là Đảng Nhân dân cách mạng Lào, một đảng Mácxít - Lêninnít kiên cường.

Đảng Cộng sản Việt Nam và nhân dân Việt Nam mãi mãi biết ơn sâu sắc Đảng Nhân dân cách mạng Lào và nhân dân Lào anh em đã luôn kề vai sát cánh với Đảng Cộng sản Việt Nam và nhân dân Việt Nam trong cuộc đấu tranh cách mạng chống kẻ thù chung và dành cho cách mạng Việt Nam sự giúp đỡ vô giá suốt quá trình đấu tranh giải phóng dân tộc trước đây cũng như ngày nay, trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc thân yêu của mình...”.

Ngày 1 tháng 5 năm 1981

Ngày 1 tháng 5 năm 1981, tại Viêng Chăn (Lào), Đoàn đại biểu cao cấp Đảng, Nhà nước Việt Nam do đồng chí Võ Nguyên Giáp dẫn đầu đã trao Huân chương Sao Vàng - phần thưởng cao quý nhất của Đảng, Nhà nước Việt Nam cho đồng chí Cayxỏn Phômvihản, Tổng Bí thư Đảng Nhân dân cách mạng Lào. Trong bài phát biểu, đồng chí Võ Nguyên Giáp nêu rõ: “Đồng chí Cayxỏn Phômvihản là người con ưu tú của nhân dân các dân tộc Lào, người bạn lớn thân thiết của nhân dân Việt Nam, mỗi chiến sĩ cách mạng Việt Nam. Mỗi người dân Việt Nam với niềm tự hào và lòng kính trọng sâu sắc đều hiểu rõ cuộc đời hoạt động cách mạng hết sức sôi nổi và phong phú của đồng chí, ý chí kiên cường và nghị lực cách mạng bền bỉ, những cống hiến lớn lao của đồng chí cho độc lập dân tộc của Tổ quốc và hạnh phúc của nhân dân các dân tộc Lào, cho liên minh chiến đấu giữa hai Đảng và hai nước chúng ta, cho sự nghiệp cách mạng chung của hai dân tộc trên bán đảo Đông Dương... Trao tặng đồng chí huân chương cao quý nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Đảng Cộng sản Việt Nam, Quốc hội, Chính phủ và nhân dân Việt Nam bày tỏ lòng biết ơn vô hạn đối với đồng chí, đối với Đảng, Chính phủ và nhân dân các dân tộc Lào anh em đã hết lòng ủng hộ và giúp đỡ sự nghiệp đấu tranh cách mạng của nhân dân Việt Nam. Từ những ngày hai nước còn dưới ách thống trị thực dân, đến những năm tháng không thể nào quên trong cuộc kháng chiến chống hai tên đế quốc to cho đến ngày nay, trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước, chống kẻ thù chung, các đồng chí Lào luôn luôn kề vai sát cánh với nhân dân Việt Nam cùng nhau chiến đấu, cùng nhau giành thắng lợi, xây đắp nên mối quan hệ đặc biệt thuỷ chung hiếm có, sáng ngời tinh thần quốc tế vô sản giữa hai Đảng và nhân dân hai nước chúng ta...”.

Ngày 19 tháng 5 năm 1981

Nhân kỷ niệm lần thứ 91 ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại, ngày 19 tháng 5 năm 1981, Báo Tiếng nói Nhân dân Lào đăng xã luận nêu rõ: toàn Đảng, toàn quân và toàn dân Lào kỷ niệm lần thứ 91 ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh với tấm lòng biết ơn sâu sắc. Ăn cơm nhớ đến ruộng, ăn cá nhớ đến nguồn. Chủ tịch Hồ Chí Minh là người thầy vĩ đại của cách mạng Việt Nam, là lãnh tụ vô cùng kính yêu của giai cấp công nhân và toàn thể nhân dân Việt Nam, là chiến sĩ lỗi lạc, là nhà hoạt động nổi tiếng của phong trào cộng sản quốc tế và phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới. Người đã cống hiến trọn đời mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng nhân dân.

Xã luận viết tiếp: Chủ tịch Hồ Chí Minh là người bạn vĩ đại của nhân dân Lào. Người đã dày công vun đắp cho mối quan hệ đặc biệt Lào - Việt Nam, mối quan hệ hiếm có trên thế giới.

Hàng chục năm qua, Lào, Việt Nam và Campuchia đã kề vai sát cánh bên nhau, cùng chiến đấu trong một chiến hào chống kẻ thù chung, cùng nhau đánh thắng mọi thế lực phản động, kẻ thù chung của các dân tộc và toàn thể loài người tiến bộ, giành lại độc lập, tự do và tiến lên chủ nghĩa xã hội. Ngày nay, nhân dân ba nước Đông Dương đang phải đương đầu với thế lực xâm lược mới... Cuộc đấu tranh của nhân dân Lào, Việt Nam và Campuchia là cuộc đấu tranh mới giữa các lực lượng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội với bọn phản cách mạng. Con đường cách mạng mà Chủ tịch Hồ Chí Minh vạch ra đã đưa cách mạng Lào, Việt Nam và Campuchia tiến tới thắng lợi huy hoàng, xây dựng chế độ mới, kinh tế mới, văn hoá mới và con người mới, làm cho mỗi nước từng bước tiến lên chủ nghĩa xã hội, đem lại cuộc sống hạnh phúc cho nhân dân mỗi nước.

Xã luận nhấn mạnh: nhân dân các dân tộc Lào ghi nhớ công ơn to lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh và quyết tâm thực hiện lời dạy của đồng chí Cayxỏn Phômvihản, Tổng Bí thư Đảng Nhân dân cách mạng Lào: “Bảo vệ tình đoàn kết Lào - Việt Nam như bảo vệ con ngươi của mắt mình”. Ngọn cờ cách mạng vô địch của Chủ tịch Hồ Chí Minh mãi mãi giương cao, cổ vũ các dân tộc tiến lên giành thắng lợi trong sự nghiệp cao cả của mình...

Ngày 27 tháng 4 năm 1982

Ngày 27 tháng 4 năm 1982, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III Đảng Nhân dân cách mạng Lào đã khai mạc trọng thể tại Thủ đô Viêng Chăn (Lào). Tham dự Đại hội có 228 đại biểu thay mặt cho 35.000 đảng viên trong cả nước. Ngoài ra còn có 105 khách mời trong nước và 17 đoàn đại biểu nước ngoài.

Đồng chí Cayxỏn Phômvihản, thay mặt Ban Chấp hành Trung ương trình bày Báo cáo chính trị trước Đại hội. Báo cáo đã tổng kết thắng lợi của công cuộc cách mạng dân tộc dân chủ và thành quả của sáu năm xây dựng chế độ mới, nêu ra phương hướng nhiệm vụ của cách mạng trong giai đoạn mới, giai đoạn bảo vệ nền độc lập dân tộc, từng bước quá độ tiến lên chủ nghĩa xã hội.

Về đặc điểm của cách mạng Lào trong giai đoạn mới và đường lối chung của cách mạng Lào trong thời kỳ quá độ tiến lên chủ nghĩa xã hội, Báo cáo nêu rõ: “Củng cố và không ngừng tăng cường chuyên chính vô sản, tổ chức và bảo đảm cho nhân dân lao động các bộ tộc đoàn kết chặt chẽ và phát huy quyền làm chủ đất nước, làm chủ xã hội, tiến hành đồng thời ba cuộc cách mạng, trong đó cách mạng quan hệ sản xuất có tính chất mở đường cho lực lượng sản xuất phát triển, cách mạng khoa học kỹ thuật là then chốt, cách mạng văn hoá tư tưởng đi trước một bước. Khai thác và phát huy mọi tiềm năng của đất nước, đi lên từ nông - lâm nghiệp, coi phát triển nông - lâm nghiệp là cơ sở để phát triển công nghiệp, cải tạo kinh tế tự nhiên, từng bước đưa sản xuất nhỏ tiến lên sản xuất lớn xã hội chủ nghĩa. Từng bước thực hiện công nghiệp hoá một cách có trọng điểm, coi công nghiệp hoá xã hội chủ nghĩa là nhiệm vụ trung tâm trong thời kỳ quá độ nhằm phát triển lực lượng sản xuất, không ngừng xây dựng và củng cố quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa, làm cho Lào trở thành một nước nông - lâm - nghiệp phát triển, đem lại cuộc sống ấm no, vui tươi, hạnh phúc cho nhân dân các bộ tộc, xoá bỏ chế độ người bóc lột người. Tăng cường quốc phòng an ninh, bảo vệ vững chắc nền độc lập, chủ quyền và chế độ mới, xây dựng nước Lào hoà bình, độc lập, thống nhất, xã hội chủ nghĩa. Cùng với Việt Nam và Campuchia, bảo vệ vững chắc tiền đồn xã hội chủ nghĩa ở khu vực, tích cực góp phần vào sự nghiệp đấu tranh vì hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ trên thế giới”.

Ngày 28 tháng 4, đồng chí Trường Chinh, Uỷ viên Bộ Chính trị, Trưởng Đoàn đại biểu Đảng Cộng sản Việt Nam sang dự Đại hội, đã đọc lời chào mừng, trong đó nhấn mạnh: trong không khí dạt dào tình đoàn kết hữu nghị và tinh thần quốc tế vô sản, thay mặt toàn Đảng, toàn dân Việt Nam, chúng tôi nhiệt liệt chào mừng Đại hội lần thứ III Đảng Nhân dân cách mạng Lào. Các báo cáo trình bày trước Đại hội đã chỉ rõ, các đồng chí đã tổng kết một cách sâu sắc những kinh nghiệm lớn của cách mạng Lào, đề ra đường lối, phương hướng, nhiệm vụ, chính sách đối nội, đối ngoại, cùng những mục tiêu chủ yếu của cách mạng Lào trong giai đoạn mới. Đảng Cộng sản Việt Nam và nhân dân Việt Nam tin tưởng chắc chắn rằng, với đường lối, chính sách đúng đắn, sáng tạo của Đại hội Đảng các đồng chí lần này, nhân dân các dân tộc Lào anh em sẽ giành được những thắng lợi mới to lớn hơn nữa trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thân yêu của mình, thực hiện một nước Lào hòa bình, độc lập, thống nhất và chủ nghĩa xã hội.

Ngày 30 tháng 4 năm 1982

Nhân dịp đồng chí Cayxỏn Phômvihản được bầu lại làm Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Nhân dân cách mạng Lào, ngày 30 tháng 4 năm 1982, đồng chí Lê Duẩn, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam gửi điện chúc mừng. Bức điện viết:

“Đồng chí Cayxỏn Phômvihản thân mến!

Nhân dịp đồng chí được bầu làm Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Nhân dân cách mạng Lào, thay mặt Đảng Cộng sản Việt Nam và nhân danh cá nhân, tôi xin gửi đến đồng chí lời chúc mừng anh em nhiệt liệt nhất.

Chúc đồng chí dồi dào sức khỏe, hoàn thành xuất sắc những nhiệm vụ cao cả của mình. Chúng tôi tin tưởng vững chắc rằng giai cấp công nhân và nhân dân các dân tộc Lào dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng Nhân dân cách mạng Lào quang vinh do đồng chí đứng đầu nhất định sẽ giành thắng lợi rực rỡ trong việc thực hiện các nghị quyết Đại hội lần thứ III của Đảng, góp phần vào cuộc đấu tranh chung của nhân dân ba nước Đông Dương vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội ở Đông Nam Á và trên thế giới.

Chúc tình đoàn kết đặc biệt, tình hữu nghị vĩ đại và quan hệ hợp tác toàn diện giữa hai Đảng và nhân dân hai nước Việt Nam và Lào đời đời bền vững...”.

Ngày 19 tháng 5 năm 1982

Ngày 19 tháng 5 năm 1982, tại Hà Nội (Việt Nam), đồng chí Khăm Xúc Vôngvichít, quyền Chủ tịch Hội phụ nữ Lào yêu nước sang tham dự Đại hội lần thứ V Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam đã có bài phát biểu quan trọng, nhấn mạnh: “... Phụ nữ Việt Nam dưới sự lãnh đạo sáng suốt và tài tình của Đảng Cộng sản Việt Nam, đứng đầu là đồng chí Lê Duẩn kính mến, đã góp phần tích cực và to lớn vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam...

Chúng tôi tin tưởng vững chắc rằng, dưới sự lãnh đạo sáng suốt và sáng tạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, chị em phụ nữ và nhân dân Việt Nam sẽ giành được những thắng lợi to lớn hơn, biến nước Việt Nam thành một nước xã hội chủ nghĩa có nền công nghiệp và nông nghiệp hiện đại, quốc phòng vững mạnh, văn hóa và khoa học tiên tiến, có cuộc sống văn minh và hạnh phúc...

Mối quan hệ hữu nghị và tình đoàn kết đặc biệt giữa phụ nữ và nhân dân Lào với phụ nữ và nhân dân Việt Nam đã được xây dựng bằng mồ hôi nước mắt, bằng xương, bằng máu với tinh thần “hạt gạo cắn đôi, cọng rau bẻ nửa” đã có từ lâu sẽ ngày càng thắt chặt hơn nữa và không có một thế lực nào có thể lay chuyển nổi...”.

Ngày 13 tháng 7 năm 1982

Ngày 13 tháng 7 năm 1982, Chủ tịch nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào Xuphanuvông đã ký Sắc lệnh về việc tặng thưởng Huân chương Vàng Quốc gia cho các đồng chí Trường Chinh và Phạm Văn Đồng.

Sắc lệnh nêu rõ: do có những cống hiến to lớn trong quá trình hoạt động cách mạng, trong cuộc đấu tranh chống đế quốc và các thế lực phản động, vì hòa bình và chủ nghĩa xã hội, sự đóng góp quan trọng vào việc tăng cường và phát triển tình hữu nghị vĩ đại, tình đoàn kết đặc biệt và sự hợp tác toàn diện giữa nhân dân Lào và nhân dân Việt Nam, Chủ tịch nước quyết định tặng Huân chương Vàng Quốc gia, huân chương cao nhất của Nhà nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào cho:

- Đồng chí Trường Chinh, Uỷ viên Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Nhà nước nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam;

- Đồng chí Phạm Văn Đồng, Uỷ viên Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Ngày 15 tháng 7 năm 1982

Ngày 15 tháng 7 năm 1982, Hội đồng Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam quyết định tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh cho các đồng chí lãnh đạo cao cấp của Đảng, Nhà nước và quân đội Lào: Nủhắc Phumxavẳn, Phumi Vôngvichít, Khăm Tày Xiphănđon, Phun Xipaxợt, Xixổmphon Lòvănxay, vì đã có những cống hiến quý báu vào sự nghiệp củng cố và phát triển tình hữu nghị đặc biệt, tình đoàn kết chiến đấu và sự hợp tác toàn diện giữa nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào và nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

(còn tiếp)

Nguồn: Lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam (1930-2007), Biên niên sự kiện, tập 2 (1976-2007), Nxb. CTQG, H, 2012.