Tháng 8-2011, Chi bộ Quân sự đầu tiên của tỉnh được thành lập tại thị trấn Chợ Chu (Định Hóa) với 7 đảng viên tham gia sinh hoạt, dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng ủy thị trấn. Đây là mô hình chi bộ quân sự duy nhất được Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh phối hợp với Huyện ủy Định Hóa lựa chọn thực hiện thí điểm trên địa bàn.
Theo quy định, những trường hợp là thôn đội trưởng, lực lượng thuộc dân quân tự vệ và các tiểu đội quân sự cơ động của thị trấn đã được kết nạp Đảng sinh hoạt tại Chi bộ Quân sự. Đồng chí Bí thư Đảng ủy và cũng là Chính trị viên Quân sự của thị trấn được phân công là Bí thư Chi bộ; đồng chí Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy Quân sự thị trấn là Phó Bí thư. Chi bộ có chức năng tham mưu cho Đảng ủy, chính quyền địa phương các chính sách về quốc phòng - quân sự địa phương, đồng thời trực tiếp chỉ đạo toàn diện nhiệm vụ quốc phòng, quân sự và các nhiệm vụ chính trị khác như đảm bảo an ninh trật tự và ứng phó với những tình huống khẩn cấp.
Sau gần 2 năm thành lập, thay đổi dễ nhận thấy là các nhiệm vụ quốc phòng, quân sự địa phương được Chi bộ lãnh đạo trực tiếp nên thông suốt và hiệu quả hơn. Những lúng túng trong việc đăng ký, quản lý dân quân, công tác tuyển quân, huấn luyện quân dự bị… từng bước được tháo gỡ. Nghị quyết tháng 4-2013 của Chi bộ Quân sự thị trấn đề ra các nhiệm vụ trọng tâm là xây dựng, hoàn chỉnh giáo án, huy động lực lượng để đảm bảo quân số tham gia huấn luyện dân quân tự vệ năm 2013. Để thực hiện Nghị quyết, Chi bộ đã phân công đảng viên phụ trách địa bàn làm việc trực tiếp với Bí thư chi bộ các xóm, phố và các đối tượng trong diện triệu tập để lập danh sách, nhắc nhở thu xếp việc gia đình để tập trung theo đúng lịch. Hay về giáo án huấn luyện, Chi bộ cũng phân công đảng viên cùng với Ban Chỉ huy quân sự thị trấn hoàn thành đúng thời gian. Đồng chí Nguyễn Thanh Đại, Phó Bí thư Chi bộ, Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy Quân sự thị trấn cho biết: Đây chính là sự khác biệt so với thời điểm trước tháng 8-2011. Chưa có Chi bộ, việc triệu tập dân quân tham gia huấn luyện được Ban Chỉ huy Quân sự thị trấn gửi công văn trực tiếp và thông qua các thôn đội trưởng. Không có sự chỉ đạo trực tiếp gắn với trách nhiệm của đảng viên nên có trường hợp dân quân tập trung muộn hoặc không đến tập trung, việc triệu tập bổ sung không kịp đã ảnh hưởng đến quân số.
Từ khi có Chi bộ trực tiếp lãnh đạo, đã có sự thay đổi rõ nét trong công tác trực sẵn sàng chiến đấu và đảm bảo an ninh trật tự trên địa bàn. Đảng viên Nguyễn Văn Sáu, thôn đội trưởng Bãi Á 3 cho biết: Theo phân công của Chi bộ, tôi được giao phụ trách địa bàn 3 xóm Bãi Á 1, 2 và 3. Nhiệm vụ chính là nắm tình hình về an ninh - quốc phòng và phối hợp đảm bảo trật tự trên địa bàn. Năm 2012, tổ an ninh nhân dân của 3 xóm đã phối hợp 3 vụ liên quan đến trộm cắp tài sản trên địa bàn. Bắt đầu từ tháng 1-2013, thực hiện Luật Dân quân tự vệ và Nghị quyết của Chi bộ, Ban Chỉ huy Quân sự thị trấn duy trì chế độ trực thường xuyên với quân số ít nhất 2 người tại trụ sở. Nhờ vậy, nhiều vụ việc về an ninh trật tự đã được thành viên của Ban Chỉ huy Quân sự phối hợp giải quyết kịp thời. Điển hình như vụ ẩu đả, gây rối trật tự giữa thanh niên các xã Trung Lương, Bình Yên (Định Hóa) với học sinh Trung tâm Giáo dục thường xuyên huyện ngày 4-4-2013, hay vụ tại nạn giao thông tại khu vực ngã ba Lương Thực, thuộc phố Trung Kiên gây ra ngày 3-4-2013.
Bên cạnh đó, Chi bộ cũng chỉ đạo tiểu đội xung kích trực sẵn sàng vào mùa mưa bão. Năm 2012, tiểu đội xung kích của thị trấn đã 2 lần tham gia giúp đỡ nhân dân khắc phục hậu quả do đổ cây, tốc mái nhà trong mưa bão. Tham gia dập thành công 2 vụ cháy rừng ở xóm Nà Lài và Trung Thành (tháng 6-2012).
Cùng với công tác quốc phòng - quân sự địa phương, Chi bộ Quân sự luôn tập trung thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị, tăng cường công tác xây dựng tổ chức Đảng. Trong các buổi sinh hoạt định kỳ, Chi bộ đều bàn bạc, thảo luận và thống nhất xây dựng nghị quyết, kế hoạch hoạt động với các nội dung bám sát chỉ tiêu kế hoạch, văn bản hướng dẫn của Đảng ủy và cơ quan cấp trên. Đảng viên Ma Văn Tuyển, Thôn đội trưởng xóm Hồ Sen chia sẻ: Sinh hoạt Đảng gắn với nhiệm vụ chuyên môn giúp chúng tôi thuận lợi rất nhiều trong công việc. Mọi vướng mắc, khó khăn về chuyên môn đều được Chi bộ chỉ đạo trực tiếp, trách nhiệm của mỗi đảng viên cũng được nâng cao hơn. Đây là điều khác biệt so với sinh hoạt tại chi bộ thôn, xóm nơi cư trú trước đây.
Khi được hỏi liệu có tình trạng chồng chéo khi cùng lúc là giữ vai trò Bí thư Đảng ủy thị trấn và Bí thư Chi bộ, đồng chí Bùi Tiến Xuân, Bí thư Đảng ủy thị trấn Chợ Chu cho rằng: Sẽ không có tình trạng đó nếu có kế hoạch phân chia công việc khoa học, hợp lý. Việc thành lập Chi bộ Quân sự thực chất là việc tăng cường hơn nữa sự lãnh đạo của Đảng với công tác quốc phòng - quận sự địa phương. Qua thực tế, tôi nhận thấy đây là mô hình hiệu quả cần được nhân rộng. Qua 2 năm triển khai, Ban Chỉ huy Quân sự thị trấn được đánh giá là đơn vị hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, Chi bộ đạt danh hiệu trong sạch vững mạnh, đồng thời đã phát triển thêm được một đảng viên mới.
