Vài nét về quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ

Từ khi Việt Nam – Hoa Kỳ bình thường hóa quan hệ đến nay, quan hệ hai nước đã phát triển tích cực trên nhiều lĩnh vực.  

Nhận lời mời của Tổng thống Hợp chủng quốc Hoa Kỳ Barack Obama, Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Trương Tấn Sang và phu nhân sẽ thăm chính thức Hoa Kỳ từ ngày 24 – 26/7. Đây là chuyến thăm chính thức Hoa Kỳ đầu tiên của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, là dấu mốc quan trọng trong quan hệ hai nước; là dịp để lãnh đạo hai nước trao đổi về những định hướng lớn nhằm thúc đẩy quan hệ hai nước phát triển, các vấn đề khu vực, quốc tế cùng quan tâm.

Chuyến thăm của Chủ tịch nước với mục đích tiếp tục triển khai đường lối đối ngoại của Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XI và nâng cao vị thế của Việt Nam trong khu vực và trong quan hệ với các nước lớn trên thế giới, trong đó có Hoa Kỳ; thúc đẩy quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ, đặc biệt trong các lĩnh vực ưu tiên của Việt Nam như kinh tế, thương mại, mở rộng thị trường xuất khẩu, thu hút đầu tư, khoa học, công nghệ…; trao đổi thẳng thắn, xây dựng, thể hiện thái độ của Việt Nam về các vấn đề trong quan hệ song phương và các vấn đề khu vực cũng như quốc tế hai bên quan tâm. 

Kể từ khi hai nước Việt Nam – Hoa Kỳ bình thường hóa quan hệ đến nay theo tinh thần “gác lại quá khứ, hướng tới tương lai”, quan hệ hai nước đã phát triển tích cực trên nhiều lĩnh vực. Hai bên đã thỏa thuận xây dựng quan hệ đối tác “tích cực, hữu nghị, xây dựng, hợp tác nhiều mặt, tôn trọng lẫn nhau và cùng có lợi”. Chuyến thăm của Chủ tịch nước diễn ra vào thời điểm quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Hoa Kỳ tiếp tục được thúc đẩy, nhất là về kinh tế - thương mại, đầu tư, khoa học kỹ thuật và giáo dục.

Về chính trị - ngoại giao, hai bên đã tiến hành 5 chuyến thăm cấp cao. Phía Hoa Kỳ là các chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Bill Clinton (năm 2000), Tổng thống George Bush (năm 2006). Về phía Việt Nam là các chuyến thăm Hoa Kỳ của Thủ tướng Phan Văn Khải (năm 2005), Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết (2007), Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng (2008). Từ năm 2008, hai nước đã thiết lập cơ chế đối thoại về chính trị - an ninh – quốc phòng hằng năm. Bên cạnh đó, hai bên tiếp tục duy trì và thúc đẩy việc trao đổi đoàn các cấp Bộ, ban, ngành…

Về kinh tế, từ năm 2005, Hoa Kỳ đã trở thành thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Kim ngạch thương mại hai chiều liên tục tăng trong những năm gần đây. Tính đến tháng 5/2013, tổng vốn đầu tư trực tiếp (FDI) của Hoa Kỳ vào Việt Nam đạt 10,5 tỷ USD với 658 dự án; kim ngạch thương mại hai chiều đạt hơn 11 tỷ USD. Hiện có nhiều công ty Hoa Kỳ đang kinh doanh tại Việt Nam, trong đó có những công ty lớn, đầu tư lâu dài, ổn định.

Quan hệ về an ninh – quốc phòng giữa Việt Nam và Hoa Kỳ cũng từng bước được tăng cường. Từ năm 2010, hai bên tiến hành đối thoại về chính sách quốc phòng cấp thứ trưởng. Năm 2011, hai bên ký kết Biên bản ghi nhớ về thúc đẩy hợp tác quốc phòng song phương. Việt Nam tiếp tục tham gia chương trình đào tạo tiếng Anh, hợp tác quân y, duy trì đón tàu của Hải quân Hoa Kỳ thăm cảng Việt Nam hằng năm, cho phép Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương thực hiện một số chương trình hỗ trợ nhân đạo tại các địa phương. Hai bên tiếp tục hợp tác trong các lĩnh vực tìm kiếm, cứu nạn.

Về khoa học – kỹ thuật, Việt Nam và Hoa Kỳ đã thành lập Ủy ban hỗn hợp hợp tác khoa học – công nghệ. Hai bên đã ký Hiệp định hợp tác và nhiều thỏa thuận khác trên một số lĩnh vực như năng lượng hạt nhân, biến đổi khí hậu, hải dương học, công nghệ không gian…

Trong hợp tác giáo dục, hiện có khoảng 16.000 học sinh, sinh viên, thực tập sinh Việt Nam đang theo học tại Hoa Kỳ. Bộ Giáo dục và đào tạo hai nước đã ký kết biên bản ghi nhớ về việc lập Nhóm chuyên trách giáo dục, nhằm thúc đẩy hợp tác giáo dục đại học giữa hai nước.

Về vấn đề dân chủ, nhân quyền, tự do tôn giáo: Đây là vấn đề vẫn còn có nhiều khác biệt giữa hai nước. Tuy nhiên, hai bên chủ trương thông qua đối thoại để hiểu biết và thu hẹp bất đồng; hai bên tiếp tục duy trì đối thoại hằng năm về nhân quyền.

Chuyến thăm của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang tới Hoa Kỳ thể hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế của Đảng và Nhà nước ta; thể hiện Việt Nam mong muốn phát triển quan hệ với các nước thành viên Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc và quan hệ với các nước, các tổ chức quốc tế, góp phần nâng cao vị thế Việt Nam và duy trì môi trường hòa bình, ổn định, phục vụ công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.