Cuộc cách mạng nổ ra vào ngày 19/8/1945 ở Hà Nội rồi lan rộng ra cả nước cách đây 68 năm được hình dung như một cuộc đổi đời: Hàng triệu con người đói rét, lầm than nô lệ vùng đứng lên, dưới sự lãnh đạo của những người Cộng sản, đứng đầu là người Cộng sản Hồ Chí Minh, giành lấy đất nước từ tay thực dân Pháp và phát xít Nhật, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, là cột mốc vĩ đại trong lịch sử bất khuất, yêu tự do độc lập của dân tộc ta. Nhờ cuộc cách mạng đó mà non sông đất nước ta mới có ngày nay.
Từ trong trứng nước, Cách mạng Tháng Tám (CMT8) được ươm mầm trong nhân dân, chín muồi trong nhân dân và bùng nổ cũng nhờ nhân dân. Nó thành công vì có được lực lượng lãnh đạo tài tình, có năng lực biến khát vọng của người dân thành hiện thực và cũng thành công vì được nhân dân ủng hộ.
CMT8 không phải là ý muốn chủ quan của một nhóm người, một cá nhân nào. Nó cũng không phải là kết quả của một ý tưởng được nhập khẩu từ bên ngoài. Nó là đòi hỏi bức thiết của hàng triệu con người cụ thể, ở một nước Việt Nam cụ thể, cùng khổ, một cổ hai tròng trong nhiều thập kỷ.
Là nguyện vọng của biết bao thế hệ con cháu của những người yêu nước bị bêu đầu ngoài chợ, bị chết mòn mỏi trong nhà tù thực dân, bị phơi xác giữa đồng nội. Gần thời điểm đó hơn, đó là nguyện vọng của hai triệu người chết đói vì thiên tai và tội ác của đế quốc, là nguyện vọng của hàng triệu người mù chữ, bị bóc lột đến xương tủy, nguyện vọng của những người con đất Việt đứng trước âm mưu xâu xé, chia cắt đất nước.
Nguyện vọng đó là đánh đổ thực dân, đế quốc và bè lũ tay sai, giành lấy độc lập cho đất nước, tự do cho giống nòi, mọi người đều có quyền quyết định vận mệnh của mình. Nguyện vọng ấy đã được đón lấy, được tổ chức thực hiện bởi một đội quân tiên phong của những người yêu nước, được giác ngộ tư tưởng tiên tiến của thời đại, được rèn luyện ý chí sắt thép sẵn sàng hi sinh tất cả vì lợi ích của đất nước và nhân dân, đội quân của những người Cộng sản.
Khi khí thế ngút trời của quần chúng gặp gỡ với năng lực tổ chức, lãnh đạo của những người Cộng sản, nó sẽ trở thành một lực lượng tổng hợp vĩ đại, không gì ngăn cản nổi. Nói như Nguyễn Trãi, nhà quân sự, chính trị và là nhà thơ lỗi lạc của dân tộc ta trong một bài thơ của ông “Làm lật thuyền mới biết sức dân là nước”. Câu thơ của Nguyễn Trãi cũng là tổng kết của lịch sử, nó đã được chứng minh hàng trăm lần, một trong những lần đó là CMT8. Đây là bài học lớn, không chỉ với việc giành chính quyền mà với ngay việc giữ chính quyền, bảo vệ chính quyền, mang tính thời sự cho hôm qua và cho cả hôm nay.
Khi CMT8 nổ ra, lực lượng của những người Cộng sản chỉ có vài nghìn, quân đội chỉ có vài trăm với vũ khí thô sơ tầm vông, giáo mác, súng kíp, Trong khi đó quân Nhật, quân Pháp cùng lực lượng phía chúng có hàng vạn, được trang bị vũ khí hiện đại bậc nhất thời đó, ngoài ra chúng còn có hàng vạn tên nữa làm chỗ dựa vững chắc cả trong và ngoài nước.
Nếu chỉ căn cứ vào so sánh lực lượng như thế, không thể dám làm CMT8. Nhưng vì ta nắm được quần chúng, được dân ủng hộ và phong trào của quần chúng thì đang dâng lên như nước vỡ bờ trên khắp đất nước. Vì sao nhân dân lại ủng hộ Việt Minh? Vì Việt Minh đã nêu khẩu hiệu đúng và hết lòng hy sinh để thực hiện nó. Những cán bộ Việt Minh lúc đó (những người Cộng sản và thuộc lực lượng Cộng sản) sống với dân đồng cam cộng khổ, hy sinh cả cuộc đời mình cho dân, không một mảy may tư lợi.
Trái ngược với bọn giặc ngoại xâm và quan tham, người ta tận mắt thấy những người cộng sản hy sinh vì dân vì nước đến quên mình nên họ nói dân tin, dân làm theo, coi họ là những tấm gương trong sáng, cao cả. Một lực lượng chính trị được dân tin, dân yêu, dân ủng hộ là vô địch cho dù lực lượng của họ rất ít, trang bị của họ rất yếu.
Cuộc CMT8 thành công được còn là do những người chủ trương cuộc cách mạng dám tin vào dân. Khi phát động cao trào cách mạng tiến tới tổng khởi nghĩa, ngoài một nhóm nhỏ lực lượng vũ trang, lấy việc “tuyên truyền” là chính ra, lực lượng cách mạng lúc ấy hầu hết là những người mù chữ, đói rách, bệnh tật, chưa từng có khái niệm gì về giành và quản lý, bảo vệ chính quyền.
Dám tin vào nền độc lập, tự do ở một đất nước 95% dân số còn mù chữ, đói nghèo là bản lĩnh cách mạng phi thường của những người Cộng sản, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh. Chính vì chân thành tin vào dân và được dân tin nên những người Cộng sản Việt Nam mới dám làm CMT8, dám tiến hành cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, dám chủ trương đồng khởi khắp miền Nam, dám trực tiếp đánh Mỹ trong thế ban đầu về tương quan lực lượng vật chất, quân sự ta đều yếu hơn đối phương, làm nên chiến thắng trong hai cuộc chiến tranh chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, đưa đất nước đến ngày nay.
Làm lật thuyền mới biết sức dân là nước, đó là quan điểm từ trong truyền thống của cha ông ta, nó cũng là một trong những bài học của CMT8, một cuộc cách mạng không chỉ nhân văn về bản chất, mà còn cả phương pháp. Bài học ấy càng ngày càng sáng tỏ và phát huy trong thời kỳ hội nhập phát triển đất nước. Bài học ấy đã và đang được duy trì trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam nói chung, trong sự nghiệp bảo vệ an ninh chính trị, giữ gìn trật tự an toàn xã hội nói riêng.