Hành động của Trung Quốc đe dọa hòa bình và ổn định trong khu vực

Trước việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan HD-981 trong Vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam ở Biển Đông, dư luận quốc tế tiếp tục lên tiếng phản đối hành động sai trái này của Bắc Kinh, đồng thời cho rằng, hòa bình và ổn định của toàn khu vực đang bị đe dọa nghiêm trọng.

Đe dọa dòng chảy thương mại tự do toàn cầu

Tiếp theo các tuyên bố riêng rẽ của Thượng nghị sĩ Giôn Mác-kên (John McCain) và Hạ nghị sĩ E-ni Pha-lê-ô-ma-va-ê-ga (Eni Faleomavaega), ngày 9-5, một nhóm các Thượng nghị sĩ của đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ thuộc ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ đã ra tuyên bố chung lên án việc Trung Quốc liên tục có những hành động gây căng thẳng ở Biển Đông. “Việc Trung Quốc mới đây di chuyển một giàn khoan thăm dò, được các tàu quân sự và tàu bè khác hộ tống, vào vùng biển Việt Nam cùng với những hành vi hiếu chiến tiếp theo đó của tàu Trung Quốc, trong đó có việc đâm vào các tàu của Việt Nam, là rất đáng quan ngại. Những hành động này đe dọa dòng chảy thương mại tự do toàn cầu trong một khu vực có tầm quan trọng sống còn", Tuyên bố chung viết.

Tuyên bố chung cũng cho biết hồi tháng 4 vừa qua, nhóm các Thượng nghị sĩ này đã đề xuất nghị quyết 412 của Thượng viện tái khẳng định sự ủng hộ của Mỹ đối với tự do hàng hải và hoạt động trong khu vực, hối thúc tất cả các bên liên quan trong cuộc tranh chấp lãnh thổ này cùng tìm kiếm một giải pháp ngoại giao hòa bình cho các tranh chấp này. Tuyên bố chung bày tỏ hy vọng các nghị sĩ tại Thượng viện sẽ sớm thông qua nghị quyết này nhằm gửi đi một thông điệp rõ ràng cho những hành động mang tính khiêu khích nói trên của Trung Quốc.

Nhóm các Thượng nghị sĩ Mỹ cũng hối thúc các nghị sĩ khác thông qua nghị quyết của Thượng viện Mỹ tái khẳng định sự ủng hộ của Chính phủ Mỹ đối với tự do giao thông hàng hải trong khu vực châu á-Thái Bình Dương, giải quyết các tranh chấp lãnh thổ và lãnh hải bằng con đường ngoại giao hòa bình.

Về phần mình, Hạ nghị sĩ ê-li-ớt L.En-gen (Eliot L.Engel), thành viên cao cấp của đảng Dân chủ tại ủy ban đối ngoại Hạ viện Mỹ, cũng ra thông cáo báo chí lên án các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông, coi đây là cách hành xử đe dọa hòa bình và sự ổn định chung của khu vực. Theo Hạ nghị sĩ ê.L.En-gen, việc Trung Quốc tiến hành khoan thăm dò và hăm dọa các tàu của Việt Nam gần quần đảo Hoàng Sa là những hành động khiêu khích không cần thiết, đe dọa hòa bình và ổn định của toàn bộ khu vực.

Bước đi nhằm thay đổi hiện trạng ở Biển Đông

Giám đốc Chương trình châu á thuộc Viện Nghiên cứu quốc phòng và an ninh Hoàng gia Anh (RUSI), ông Ét-uốt Soác (Edward Schwarck), cũng khẳng định hành động của Trung Quốc là thách thức nghiêm trọng đối với khu vực. Theo ông, việc Trung Quốc hạ đặt giàn khoan HD-981 trái phép tại Vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam ở Biển Đông có thể là một phần của chiến lược mà Bắc Kinh đang triển khai nhằm thực hiện những bước đi nhằm thúc đẩy việc thay đổi hiện trạng ở Biển Đông. Hành động kiểu này của Trung Quốc tạo ra thách thức nghiêm trọng đối với Việt Nam và các bên có tuyên bố chủ quyền trong khu vực. Vì vậy, vấn đề đặt ra hiện nay với các nước khu vực là phải tìm ra biện pháp thích hợp để thể hiện phản ứng của mình. Đây chính là thông điệp mạnh mẽ gửi tới Trung Quốc nhằm cảnh báo về nguy cơ xảy ra xung đột vũ trang mà có thể là thảm họa đối với tất cả các bên liên quan.

Ông Ét-uốt Soác cũng nhận định rằng, xét dưới nhiều góc độ khác nhau thì những tuyên bố hoặc quyết định triển khai hoạt động thăm dò dầu lửa ở Biển Đông đều đi ngược lại với chính sách cho đến thời điểm này của Chính phủ Trung Quốc. Ban lãnh đạo Bắc Kinh đề ra chính sách thiết lập mối quan hệ tốt đẹp và tin cậy với các nước láng giềng ở Biển Đông. Vì thế, vụ việc mới nhất này phản ánh những mâu thuẫn trái ngược trong chính sách của Trung Quốc đối với Đông Nam á. Một mặt Bắc Kinh muốn xây dựng mối quan hệ gần gũi với các nước khu vực, quan hệ thương mại hữu ích hơn, quan hệ chính trị tốt đẹp hơn. Mặt khác, Trung Quốc vẫn kiên quyết theo đuổi mục tiêu bảo vệ những lợi ích cốt lõi. Điều không may là cách tiếp cận này trong chính sách của Trung Quốc đối với khu vực sẽ còn gây ra cho họ nhiều vấn đề trong những năm tới.

Ông cho rằng, cộng đồng quốc tế cần can dự tích cực với Trung Quốc trên tinh thần xây dựng, khuyến khích Trung Quốc trở thành một cường quốc thế giới công bằng và có trách nhiệm hơn.

Tổng Thư ký Liên hợp quốc (TTK LHQ) Ban Ki Mun (Ban Ki-moon) ngày 9-5 cũng đã lên tiếng bày tỏ quan ngại, đồng thời kêu gọi các bên liên quan hết sức kiềm chế, giải quyết tranh chấp bằng con đường hòa bình. Người phát ngôn của TTK LHQ, ông Phơ-han Hác (Farhan Haq) khẳng định: "TTK Ban Ki Mun đã bày tỏ quan ngại về tình trạng gia tăng căng thẳng tại Biển Đông giữa Trung Quốc và Việt Nam trong những ngày vừa qua".

Cùng ngày, Bộ Ngoại giao ấn Độ ra tuyên bố bày tỏ lo ngại về những diễn biến căng thẳng tại Biển Đông. Tuyên bố nêu rõ: "Chúng tôi đang theo dõi với sự lo ngại về những diễn biến mới đây tại Biển Đông. Chúng tôi tin rằng, duy trì hòa bình, ổn định, phát triển và thịnh vượng trong khu vực là lợi ích sống còn đối với cộng đồng quốc tế. ấn Độ mong muốn các bên giải quyết vấn đề thông qua các biện pháp hòa bình dựa trên những nguyên tắc đã được thừa nhận rộng rãi của luật pháp quốc tế. Trong bối cảnh này, chúng tôi tiếp tục khẳng định rằng, tự do hàng hải tại Biển Đông không được cản trở, đồng thời kêu gọi sự hợp tác trong bảo đảm an ninh của các tuyến đường biển và tăng cường an ninh hàng hải”.