Trái tim yêu chuộng hòa bình bất tử giữa căn cứ địa cách mạng Viêng Xay

Viêng Xay là một huyện của tỉnh Hủa Phăn, tiếp giáp với tỉnh Thanh Hóa của Việt Nam. Trung tâm huyện cách cửa khẩu Na Mèo (Thanh Hóa) khoảng 70 km, cách thị xã Sầm Nưa, thủ phủ của tỉnh Hủa Phăn khoảng 30 km. Với địa thế núi cao hiểm trở và gần 500 hang động độc đáo nằm rải rác xung quanh, Viêng Xay đã được chọn làm căn cứ địa cách mạng của Lào trong kháng chiến chống Mỹ. Tại đây, trong các hang tự nhiên đã được bộ đội công binh Việt Nam cải tạo thành căn cứ cách mạng tuyệt mật. Chủ tịch Cay-xỏn Phôm-vi-hản và nhiều nhà lãnh đạo cách mạng Lào đã từng sống, làm việc và lãnh đạo cuộc kháng chiến cứu nước cho đến ngày cách mạng toàn thắng 30 tháng 4 năm 1975.

Dưới tán rừng già đại thụ rợp bóng mát, bước hơn 30 bậc đá dẫn lối lên hang ở và làm việc củaChủ tịchCay-xỏn Phôm-vi-hản và Bộ Chính trị nằm sâu trong vách núi. Càng đi, lòng hang càng mở rộng và có đủ phòng họp, phòng khách, phòng ăn, phòng ngủ của gia đình và đặc biệt có cả gian phòng chống chiến tranh hóa học và phóng xạ... Từ hang ở và làm việc của đồng chí Cay-xỏn Phôm-vi-hản có một đường hầm nhân tạo (do bộ đội công binh Việt Nam làm) xuyên núi dài khoảng 50m dẫn đến hang họp của Bộ Chính trị Đảng Nhân dân Cách mạng Lào. Tại phòng họp trong lòng núi này, những mệnh lệnh, chỉ thị về cuộc kháng chiến của Bộ Chính trị Đảng Nhân dân Cách mạng Lào đã được ban hành và được bộ đội Pa-thét Lào, chiến sĩ quân tình nguyện Việt Nam và nhân dân các bộ tộc Lào thực thi thắng lợi. Kế bên phòng họp là 6 chiếc giường cá nhân của 6 đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị nghỉ sau giờ họp. Tất cả đồ dùng vẫn còn vẹn nguyên qua những năm tháng chiến tranh. Giản dị và gần gũi, thân thương khiến cho mọi người xúc động như đến thăm căn cứ cách mạng trên quê hương mình.

Trong chuyến thăm tỉnh Hủa Phăn của Hội hữu nghị Việt Nam - Lào tỉnh Thái Nguyên và Hội cựu chiến sĩ quân tình nguyện Việt Nam - Lào tỉnh Thái Nguyên,  đồng chí Phăn- thong-phết Xay -xổm- phăn, Phó Tỉnh trưởng tỉnh Hủa Phăn đã đón tiếp và giới thiệu với Đoàn: “Nếu như Việt Nam tự hào có Thủ đô kháng chiến, An toàn khu cách mạng Định Hóa (Thái Nguyên), thì đất nước Lào chúng tôi cũng tự hào có Thủ đô cách mạng và kháng chiến Viêng Xay. Viêng Xay còn là biểu tượng sinh động của mối tình đoàn kết đặc biệt Lào-Việt và là căn cứ địa cách mạng chung của hai nước”.

Cách vị trí hang làm việc củaChủ tịchCay-xỏn Phôm-vi-hản chừng 2km là hang làm việc của Bộ Quốc phòng, hang làm việc của Đại tướng Khăm-tày Xi-phăn-đon, nguyên Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Lào hay hang nơi ở của Hoàng thân Xu-pha-nu-vông… Đây là những hang động tự nhiên đã được công binh ViệtNamcải tạo, mở rộng chủ yếu bằng đôi bàn tay đục chạm thủ công tạo thành những lối đi, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho Chính phủ kháng chiến Lào trước bom đạn kẻ thù. Bởi vậy, ngày nay Viêng Xay còn là biểu tượng cao đẹp của tình hữu nghị đoàn kết đặc biệt Việt - Lào.

Điểm nhấn ấn tượng nhất ở Khu di tích lịch sử Viêng Xay chính là sắc đỏ thắm của những cánh hoa trạng nguyên trồng phía trước và xung quanh cửa các hang. Nơi ở và làm việc của đồng chí Cay-xỏn Phôm-vi-hản, hang Hoàng thân Xu-pha-nu-vông được trồng rau dền đỏ - màu được Hoàng thân ưa thích nhất vì tượng trưng cho cách mạng. Trước cửa hang của Hoàng thân Xu-pha-nu-vông là cây bưởi quý được lấy giống từ chính cây bưởi của Bác Hồ trong Phủ Chủ tịch ở Hà Nội, do Đại tướng Võ Nguyên Giáp trực tiếp mang sang trồng năm 1972, nay vẫn đơm hoa kết trái. Phía trước cây bưởi là một hố bom lớn do đế quốc Mỹ bắn phá đã được đích thân Hoàng thân Xu-pha-nu-vông thiết kế thành ao thả cá mang hình trái tim. Đồng chí Phăn- thong-phết Xay -xổm- phăn, Phó Tỉnh trưởng tỉnh Hủa Phăn kể với chúng tôi: “Khi đó, Hoàng thân đã nói với mọi người rằng, giặc Mỹ đã bắn vào trái tim của nhân dân Lào. Nhưng ý nghĩa lớn lao hơn chính là bom đạn đế quốc xâm lược không thể nào khuất phục trái tim yêu chuộng hòa bình, độc lập dân tộc. Nước mạch ngầm vẫn luôn chảy tràn trong trái tim ở Viêng Xay, như dòng máu cách mạng vẫn luôn nuôi dưỡng các thế hệ cán bộ, nhân dân Lào về lòng yêu nước, yêu chuộng hòa bình”. Viêng Xay giờ đây trở thành nơi giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ của nước bạn Lào anh em và Viêng Xay là biểu tượng đẹp đẽ của tình hữu nghị đặc biệt Việt - Lào.