Cách đây 44 năm cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975, đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử đã kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của dân tộc Việt Nam. Đó là thắng lợi của sức mạnh, tinh thần đoàn kết của toàn dân tộc Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng quang vinh, Bác Hồ kính yêu.
Để làm nên chiến thắng trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975, sức mạnh của con người đã được phát huy cao độ. Con người trở thành trung tâm của cuộc kháng chiến chống đế quốc, của sự kết hợp giữa sức mạnh vật chất và sức mạnh tinh thần, con người và vũ khí tạo thành sức mạnh vô địch trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975. Những bài học về phát huy nhân tố con người vẫn còn nguyên giá trị trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.
Một là, các cấp lãnh đạo, chỉ huy, cơ quan chính trị luôn bám sát tình hình mặt trận, xây dựng và động viên, phát huy sức mạnh cao nhất toàn dân tộc, quyết tâm chiến đấu giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất Tổ quốc.
Bước sang năm 1975, tình hình chiến trường miền Nam có bước phát triển mới thuận lợi cho ta, bất lợi cho địch. Sau những thất bại nặng nề quân Mỹ đã rút hết khỏi chiến trường miền Nam, ngụy quân, ngụy quyền Sài Gòn ngày càng lún sâu vào thế bị động trên khắp các mặt trận, tinh thần chiến đấu của chúng suy sụp nhanh chóng; trái lại, thế và lực của cách mạng miền Nam không ngừng lớn mạnh, sức mạnh của toàn dân đoàn kết, cả nước đánh giặc, quyết tâm chiến đấu hy sinh thực hiện chọn vẹn lời căn dặn và cũng là điều mong mỏi lớn nhất của Bác Hồ: Vì độc lập, vì tự do. Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào. Tiến lên chiến sĩ, đồng bào, Bắc Nam xum họp xuân nào vui hơn. Ngày 20 tháng 01 năm 1975, Bộ Chính trị ra Nghị quyết ‘‘về quyết tâm hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ ở miền Nam’’ đã phản ánh tập trung tư tưởng, tình cảm, trí tuệ và quyết tâm của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta nhằm phát huy cao độ con người Việt Nam trong thời điểm có tính bước ngoặt lịch sử vào mùa Xuân năm 1975. Để hoàn thành cách mạng dân tộc, dân chủ nhân dân và thực hiện hòa bình thống nhất nước nhà, Bộ Chính trị Trung ương Đảng đã hạ quyết tâm chiến lược: Động viên những nỗ lực lớn nhất của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân cả hai miền, trong thời gian 1975 - 1976 đẩy mạnh chiến tranh quân sự, chính trị kết hợp với đấu tranh ngoại giao làm thay đổi nhanh chóng và toàn diện so sánh lực lượng trên chiến trường miền Nam theo hướng có lợi cho ta, tiến hành khẩn trương và hoàn thành công tác chuẩn bị mọi mặt, tạo điều kiện, chín muồi, tiến hành tổng công kích, tổng khởi nghĩa, tiêu diệt và làm tan rã ngụy quân, đánh đổ ngụy quyền từ trung ương đến địa phương, giành chính quyền về tay nhân dân, giải phóng miền Nam, thực hiện một miền Nam hòa bình, độc lập, dân chủ, phồn vinh tiến tới thực hiện hòa bình thống nhất đất nước.
Trước khi các đơn vị bước vào chiến dịch, ngày 7 tháng 3 năm 1975, Tổng cục Chính trị đã ra chỉ thị về công tác chính trị đối với các đơn vị ở chiến trường nêu rõ những nhiệm vụ chung và yêu cầu chính cần đạt được: ‘‘Quán triệt sâu sắc tình hình nhiệm vụ cách mạng, nhất là tình thế mới của cách mạng miền Nam, phát huy mạnh mẽ khí thế chiến thắng, nâng cao quyết tâm chiến đấu của bộ đội, nâng cao trình độ chính trị tư tưởng, trình độ tổ chức, năng lực tác phong, nâng cao chất lượng tổ chức Đảng, tổ chức Đoàn, trong đó chú trọng các cấp ủy và đội ngũ cán bộ, đảng viên, góp phần giành chiến thắng lợi lớn nhất, tiếp tục đưa cách mạng miền Nam tiến lên đến thắng lợi hoàn toàn.
Trên cơ sở nhiệm vụ chung, các đơn vị đã tích cực triển khai và đẩy mạnh công tác giáo dục chính trị, lãnh đạo tư tưởng; công tác xây dựng đảng. Thường xuyên bồi dưỡng, rèn luyện nâng cao chất lượng lãnh đạo của các cấp ủy, đội ngũ đảng viên là cán bộ chủ trì, đưa việc giáo dục đảng viên vào nền nếp. Công tác cán bộ, công tác chính sách, công tác bảo vệ và công tác dân vận, địch vận luôn bám sát với yêu cầu của nhiệm vụ chiến đấu, chiến trường trong các tình huống khẩn trương, không để bị động, bất ngờ.
Do chủ động và làm tốt các mặt công tác đảng, công tác chính trị nên mọi cán bộ, đảng viên, chiến sĩ và nhân dân đã quán triệt rõ tình hình, nhiệm vụ, quyết tâm chiến đấu cao, không để bỏ lỡ thời cơ chiến đấu. Khi Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương hạ quyết tâm tổng tiến công và nổi dậy với tư tưởng chỉ đạo ‘thần tốc, táo bạo, bất ngờ’, kết thúc thắng lợi chiến tranh giải phóng trong thời gian sớm nhất, bắt đầu và kết thúc trong tháng 4 năm 1975 đồng thời mở chiến dịch giải phóng Sài Gòn lấy tên là ‘Chiến dịch Hồ Chí Minh’ thì toàn quân, toàn dân ta xốc tới trong trận chiến đấu quyết định nhất, giải phòng hoàn toàn miền Nam.
Hai là, cấp ủy, chỉ huy và cơ quan chính trị các cấp đã thường xuyên làm tốt công tác chính trị, tư tưởng, tổ chức nhằm phát huy cao độ nhân tố con người trong chiến đấu tiến công ít thời gian chuẩn bị trên các địa hình.
Trong những mục đích quan trọng của việc đẩy mạnh hoạt động công tác đảng, công tác chính trị là làm cho cán bộ, đảng viên và quần chúng nhận thức được rằng, cách mạng ở nước ta chưa lúc nào có thời cơ thuận lợi để đánh bại hoàn toàn kẻ địch như hiện nay. Đây là thời cơ để kết hợp tấn công quân sự với phát động cao trào nổi dậy của quần chúng để nhanh chóng giải phóng nông thôn và thành thị, làm cho mỗi cán bộ, đảng viên nhận thức rõ thời cơ chiến lược, nếu chần chừ, do dự bỏ lỡ thời cơ thì không chỉ là một khuyết điểm, mà còn là một sai lầm lớn, là có tội. Trên cơ sở nhận thức ấy để phát huy cao độ tính năng động sáng tạo, nhạy bén, linh hoạt, kịp thời trong chỉ đạo thực hiện, có ý thức tổ chức kỷ luật cao trong chấp hành mệnh lệnh và nghị quyết, chỉ thị của Đảng của đội ngũ cán bộ, chiến sĩ và nhân dân. Với vai trò của chi bộ là hạt nhân lãnh đạo của Đảng ở cơ sở nên việc nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của chi bộ tác động trực tiếp đến chất lượng, hiệu quả việc xây dựng nhân tố chính trị, tinh thần cho bộ đội và phát động được phong trào nổi dậy khởi nghĩa của quần chúng rộng khắp để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ đặt ra. Các cấp ủy, cơ quan và cán bộ chính trị tăng cường công tác giáo dục, rèn luyện, quản lý kỷ luật để phát huy đầy đủ vai trò và năng lực của đảng viên trong lãnh đạo quần chúng. Tăng cường chỉ đạo phát huy vai trò xung kích của thanh niên trên các lĩnh vực công tác, chiến đấu. Tham gia làm tốt công tác xây dựng chính quyền cách mạng, quản lý và tiến hành tốt các mặt hoạt động khác của địa phương vùng mới giải phóng. Ngay trong từng trận chiến đấu và chiến dịch đã kịp thời biểu dương, khen thưởng những người có thành tích xuất sắc trong chiến đấu, hoàn thành các nhiệm vụ công tác phục vụ chiến đấu.
Do yêu cầu tăng cường cán bộ cho nhiệm vụ chiến đấu phía trước và quản lý các thành phố, thị xã mới giải phóng nên những cán bộ mới trưởng thành, cất nhắc đã được bồi dưỡng cấp tốc, bổ sung để phát huy được vai trò và đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đặt ra. Để có được kết quả đó, công tác xây dựng đội ngũ cán bộ được chú trọng xây dựng nhiều thê đội bổ sung cho nhau trong tình huống chiến đấu và tiếp quản. Phát huy vai trò của đội ngũ cán bộ và chiến sĩ nhờ kịp thời làm tốt công tác biểu dương, khen thưởng những người có thành tích trong chiến đấu, nêu cao tinh thần dũng cảm, kỷ luật nghiêm, nhất là chấp hành chính sách chiến lợi phẩm. Thường xuyên làm tốt công tác dân vận, địch vận nhất là làm công tác này ở trong các thành phố, thị xã mới giải phóng. Tù binh được đối xử nhân đạo theo chính sách của ta.
Ba là, kết hợp sức mạnh của các lực lượng, phát huy cao độ nhân tố con người trong Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975.
Bước vào giai đoạn kết thúc chiến tranh, các binh đoàn chủ lực đã khẩn trương được thành lập và thần tốc hướng về Sài Gòn tham gia trận quyết chiến chiến lược trong chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử. Phát huy tinh thần tất cả cho chiến trường, mọi địa phương, cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể đều tích cực đóng góp sức người, của cải cho chiến trường miền Nam. Các đoàn tiến công quân sự giành thắng lợi tạo điều kiện cho các lực lượng vũ trang và nhân dân địa phương nhiều nơi từ ngoại thành đến nội thành nổi dậy giành chính quyền làm chủ. Trong quá trình tác chiến luôn phối hợp chặt chẽ giữa các đòn quân sự với chính trị và binh vận; kết hợp tiến công quân sự với nổi dậy của quần chúng giành chính quyền làm chủ. Chiến dịch Hồ Chí Minh kết thúc thắng lợi sau 5 ngày chiến dịch, ngày 30 tháng 4 năm 1975 miền Nam hoàn toàn giải phóng. Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975 toàn thắng, kết thúc vẻ vang sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước hơn 20 năm của toàn dân tộc Việt Nam.
Bài học về phát huy nhân tố con người trong Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975 với đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử đã được quán triệt và thực hiện nghiêm túc từ trong Đảng tới toàn quân, toàn dân, kết hợp chặt chẽ nhân tố chính trị tinh thần và tổ chức cán bộ, nhân tố vật chất và tinh thần, con người và vũ khí tạo thành sức mạnh vô địch để chiến thắng tên đầu xỏ có tiềm lực kinh tế, vũ khí, kỹ thuật mạnh. Trong chiến tranh, Đảng ta luôn xác định con người là trung tâm, vừa là mục tiêu vừa là động lực của cách mạng; chăm lo xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị làm cơ sở nâng cao sức mạnh tổng hợp, xứng đáng là lực lượng nòng cốt trong chiến tranh nhân dân, vươn lên hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước, nhân dân giao phó./.