Quản lý Nhà nước đối với doanh nghiệp FDI

Sáng 3-11, Quốc hội đã khởi động 3 ngày thảo luận tại hội trường về tình hình kinh tế - xã hội năm 2020; kế hoạch năm 2021; mục tiêu chủ yếu và một số nhiệm vụ, giải pháp phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2025. Đồng chí Hoàng Văn Hùng, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy, đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Nguyên đã phát biểu tham luận. Thái Nguyên Điện tử lược ghi bài phát biểu này. 

Trước tiên, tôi hoàn toàn nhất trí cao với báo cáo đánh giá phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách Nhà nước năm 2020; kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2021; giữa bối cảnh đại dịch và kinh tế toàn cầu suy giảm mạnh, nhiều nước tăng trưởng âm,nhưng nước ta cơ bản vẫn đạt được mục tiêu tổng quát và nhiều chỉ tiêu, nhiệm vụ đề ra; trong đó đạt và vượt 8/12 chỉ tiêu chủ yếu, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô; an sinh xã hội, đời sống của người dân được bảo đảm. Qua đó có thể nhận thấy sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự tích cực tham gia vào cuộc của các cấp các ngành, các địa phương, cũng như tinh thần chủ động, sáng tạo của cộng đồng doanh nghiệp.

Bên cạnh những kết quả đạt được, thảo luận kinh tế - xã hội hôm nay tôi xin tham gia phát biểu về một nội dung đó là Quản lý Nhà nước đối với doanh nghiệp FDI. Có thể nói những năm qua khu vực đầu tư nước ngoài là một động lực quan trọng cho tăng trưởng kinh tế góp phần quan trọng việc phát triển thị trường quốc tế và hội nhập đóng góp cho ổn định kinh tế vĩ mô thúc đẩy dịch chuyển cơ cấu kinh tế đóng góp đáng kể vào thu ngân sách nhà nước so với tổng thu ngân sách Nhà nước. Năm 2017 chiếm khoảng 13,31%, năm 2018: 13,08%, năm 2019 ước tính là 13,55%, đến nay các doanh nghiệp FDI đã giải quyết việc làm cho trên 3,6 triệu lao động...

Hơn 30 năm qua phải khẳng định Đảng, Nhà nước luôn tạo điều kiện thuận lơi cho khu vực kinh tế có vốn đấu tư nước ngoài và thời gian vừa qua Bộ chính trị đã ban hành Nghị quyết số 50 ngày 20/8/2019 về định hướng đầu tư nước ngoài đến năm 2030 và một lần nữa khẳng định, khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài là bộ phận hợp thành quan trọng của nền kinh tế Việt Nam, được khuyến khích, tạo điều kiện phát triển lâu dài, hợp tác và cạnh tranh lành mạnh với các khu vực kinh tế khác. song thực trạng hiện nay việc quản lý Nhà nước đối với doanh nghiệp FDI còn bộc lộ những hạn chế cần được xem xét đánh giá cụ thể để chỉ đạo, điều hành của chính phủ được tốt hơn. Qua nghiên cứu số liệu Thư viện Quốc hội cung cấp, nhận thấy trong thời gian qua thì vấn đề chuyển giá, trốn thuế chưa có xu hướng giảm. Kết quả tiến hành thanh kiểm tra các đơn vị có vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài FDI có phát sinh giao dịch liên kết.

Trong năm 2017, ngành Thuế đã tiến hành thanh tra, kiểm tra được 546 doanh nghiệp FDI, truy thu, truy hoàn và phạt khoảng 2.020 tỷ đồng; giảm lỗ trên 9.001 tỷ đồng; giảm khấu trừ 74 tỷ đồng và điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế trên 4.046 tỷ đồng. Trong đó thanh tra, kiểm tra xác định lại giá thị trường đã truy thu trên 650 tỷ đồng, giảm lỗ trên 7.392 tỷ đồng, điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế trên 3.825 tỷ đồng.

Năm 2018, tiến hành thanh tra, kiểm tra được 526 doanh nghiệp  truy thu, truy hoàn và phạt trên 1.541 tỷ đồng; giảm lỗ trên 7.035 tỷ đồng; giảm khấu trừ trên 24 tỷ đồng và điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế trên 9.626 tỷ đồng. Trong đó thanh tra, kiểm tra xác định lại giá thị trường đã truy thu trên 633 tỷ đồng, giảm lỗ trên 5.918 tỷ đồng, điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế trên 7.388 tỷ đồng.

Năm 2019 và 6 tháng đầu năm 2020, đã thanh tra, kiểm tra được 647 doanh nghiệp FDI truy thu, truy hoàn và phạt trên 2.475 tỷ đồng, giảm lỗ trên 7.685 tỷ đồng , điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế trên 9.000 tỷ đồng. Trong đó thanh tra kiểm tra xác định lại giá thị trường đã truy thu trên 793 tỷ đồng, giảm lỗ trên 4.139 tỷ đồng, điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế trên 7.793 tỷ đồng.
Đối với kiểm toán Nhà nước từ năm 2016 đến nay qua kiểm toán cũng đã kiến nghị tăng thu ngân sách Nhà nước 1.180 tỷ đồng riêng tăng thu thuế thu nhập doanh nghiệp của 48 doanh nghiệp FDI trên 657 tỷ đồng.

Như vậy hơn 3 năm qua, Kiểm toán và ngành Thuế đã truy thu, truy hoàn và phạt trên 6.036 tỷ đồng; giảm lỗ trên 23.722 tỷ đồng; giảm khấu trừ trên 188 tỷ đồng và điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế trên 22.675 tỷ đồng. Trong đó thanh tra, kiểm tra xác định lại giá thị trường đã truy thu trên 2.078 tỷ đồng, giảm lỗ trên 17.451 tỷ đồng, điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế trên 19.000 tỷ đồng.
 
Qua con số thống kê nêu trên có thể nói Đây là những con số rất đáng lo ngại cần được đặc biệt quan tâm để có giải pháp hữu hiệu ngăn  chặn nhưng sai phạm này, do đó tôi đề nghị Chính phủ: 

Thứ nhất: Chỉ đạo các cơ quan chức năng triển khai thực hiện nghiêm Luật quản lý thuế (sửa đổi) xây dựng quy trình hướng dẫn chống chuyển giá để thống nhất áp dụng và cần có quy định quản lý chặt chẽ đối với công chức và cơ quan liên quan để tránh việc chuyển giá trốn thuế, tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám định chất lượng, giá trị máy móc, thiết bị công nghệ đầu vào được sử dụng trong quá trình đầu tư dự án. Tăng cường năng lực công tác thanh kiểm tra, giám sát chống thất thu ngân sách, chống chuyển giá theo phương pháp phân tích rủi ro; xây dựng bộ máy đủ mạnh, đủ năng lực và cơ chế kiểm tra liên ngành, chuyên ngành để ngăn ngừa, hạn chế tình trạng này đối với doanh nghiệp FDI.

Thứ hai: Đề nghị Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán trực tiếp việc chống chuyển giá đối với các cơ quan làm nhiệm vụ quản lý, thu thuế và các doanh nghiệp tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào việc điều hành, kiểm soát góp vốn hoặc đầu tư FDI. Có như vậy mới đảm bảo về công tác quản lý thuế, chống thất thu, hạn chế tối đa lạm dụng chuyển giá, tránh thuế chuyển lợi nhuận đồng thời đánh giá đối với các chính sách ưu đãi, khuyến khích thu hút đầu tư đối với ngành, lĩnh vực, địa bàn đối với doanh nghiệp FDI trong thời gian vừa qua. Kết quả của Kiểm toán Nhà nước sẽ giúp đánh giá hiệu quả thật sự của các cơ chế chính sách ưu đãi hỗ trợ đối với doanh nghiệp FDI và sự phát triển kinh tế - xã hội của các  địa phương và quốc gia, từ đó có cơ sở điều chỉnh chính sách cho phù hợp, vừa tăng sức cạnh tranh thu hút và sử dụng vốn FDI, vừa đảm bảo hài hòa lợi ích hợp pháp của các bên Nhà nước, doanh nghiệp và người lao động.

Thứ ba: Đề nghị Chính phủ chỉ đạo hệ thống ngân hàng, kho bạc phối hợp chặt chẽ các cơ quan chức năng rà soát các giao dịch bất thường có dấu hiệu vi phạm để làm cơ sở cho việc tiến hành thanh tra, kiểm tra, Chỉ đạo các tổ chức tín dụng trong việc kết nối, cung cấp thông tin với cơ quan quản lý thuế liên quan đến giao dịch qua ngân hàng của tổ chức, cá nhân và phối hợp với cơ quan quản lý thuế thực hiện biện pháp cưỡng chế theo quy định của Pháp luật.

Thứ tư: Hoạt động chuyển giá trốn thuế của Doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp FDI nói riêng đã đến hồi cảnh báo, tình trạng chuyển nhượng vốn góp với giá trị cao hoặc kê khai giá trị đầu vào cao dẫn đến lỗ và không phải đóng thuế, lợi dụng sự thông thoáng của Luật Doanh nghiệp đăng ký thành lập doanh nghiệp nhưng không hoạt động sản xuất kinh doanh mà bán hóa đơn giá trị gia tăng trái phép để phục vụ mục đích trốn thuế hay hợp thức hóa hàng hóa không có nguồn gốc xuất xứ, lợi dụng kẽ hở trong khai báo hải quan, nâng khống giá trị hàng hóa lên nhiều lần để chiếm đoạt tiền thuế giá trị gia tăng. Do đó, đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan chức năng xử lý nghiêm các hành vi này ngoài việc sử phạt theo quy định của pháp luật; đề nghị công khai kết quả phát hiện hành vi chuyển giá, trốn thuế để tạo áp lực xã hội đối với các doanh nghiệp có hành vi này. Đồng thời cần có biện pháp xử lý mạnh hơn để răn đe khi có dấu hiệu của tội phạm cần chuyển ngay hồ sơ đến các cơ quan tư pháp để xem xét xử lý theo quy định của pháp luật .. từng bước chặn đứng tình trạng này .