Trên cơ sở kế thừa, phát triển các quy định từ những nhiệm kỳ trước, ngày 25-10-2021, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã ký ban hành Quy định số 37-QĐ/TW (viết tắt là Quy định 37) của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII quy định về những điều đảng viên không được làm. 19 điều trong Quy định 37 chính là “kim chỉ nam”, là những chuẩn mực cơ bản để mỗi cán bộ, đảng viên tự soi, tự sửa và tu dưỡng, rèn luyện, phấn đấu.
Trao đổi tại Hội nghị trực tuyến bồi dưỡng kiến thức về xây dựng Đảng cho các cơ quan báo chí mới đây, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Viết Thông, nguyên Tổng Thư ký Hội đồng Lý luận Trung ương đánh giá: Sau 10 năm thực hiện Quy định số 47-QĐ/TW (Quy định 47), bám sát tinh thần nghị quyết Đại hội XII, nhất là Đại hội XIII của Đảng, các nghị quyết chuyên đề, đặc biệt là các kết luận gần đây của Trung ương về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, việc Ban Chấp hành Trung ương Đảng ban hành Quy định 37 rất đúng lúc, trong bối cảnh hiện nay.
Về tổng thể, Quy định 37 giữ nguyên 19 điều như Quy định 47 và nhất quán trước sau về quan điểm đề cao trách nhiệm, nghĩa vụ, vai trò tiền phong gương mẫu, tận tụy vì nhân dân và phẩm chất đạo đức cao đẹp của người cán bộ, đảng viên. Quy định 37 có 5 điểm mới đó là: Chuyển một số nội dung của 2 điều trong Quy định 47 vào nội dung của các điều khác và từ đó thêm 2 điều mới.
Điểm mới thứ hai là bổ sung thêm 2 điều mới, đó là Điều 3 và Điều 13. Điều 3 quy định đảng viên không được "Phản bác, phủ nhận, xuyên tạc chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; không thực hiện trách nhiệm nêu gương; chủ nghĩa cá nhân, cơ hội, vụ lợi; "tư duy nhiệm kỳ", đoàn kết xuôi chiều, dân chủ hình thức, thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh; độc đoán, chuyên quyền, quan liêu, xa rời quần chúng".
Theo đồng chí Nguyễn Quang Hùng, Bí thư Đảng ủy xã Nam Hòa (Đồng Hỷ): Những năm gần đây, các thế lực thù địch thường lợi dụng các phương tiện, đặc biệt là không gian mạng để xuyên tạc, bôi nhọ, phủ nhận chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng. Vì vậy, những nội dụng mới trong Quy định 37 là sự bổ sung rất quan trọng trong bối cảnh hiện nay. Đại hội XIII của Đảng vừa rồi tiếp tục nhấn mạnh điều này.
Điều 13 của Quy định 37 quy định đảng viên không được "Can thiệp, tác động vào hoạt động kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án, xét đặc xá, giải quyết khiếu nại, tố cáo để bao che, tiếp tay cho các hành vi vi phạm quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Tác động, ép buộc, mua chuộc tổ chức, cá nhân để giảm trách nhiệm, hình phạt cho người khác". Theo ông Trần Thanh Khang, Bí thư Chi bộ xóm Phú Đô 2, xã Phú Đô (Phú Lương): Quy định này sẽ giúp Đảng, Nhà nước đẩy mạnh cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Là đảng viên, tôi tin tưởng, ủng hộ công cuộc phòng, chống tham nhũng, làm trong sạch đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng và Nhà nước ta.
Ngoài hai điểm mới nêu trên, điểm mới thứ ba là Quy định 37 đã bổ sung vào một số điều như: Bổ sung vào Điều 9 là không được: "Sử dụng văn bằng, chứng chỉ, chứng nhận giả, không hợp pháp; nhập quốc tịch, chuyển tiền, tài sản ra nước ngoài, mở tài khoản và mua bán tài sản ở nước ngoài trái quy định".
Mới đây, Bộ Chính trị khóa XIII đã ban hành Kết luận số 14-KL/TW về chủ trương khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung, thì Quy định 37 cũng đã bổ sung vào Điều 11 là cấm đảng viên "Lợi dụng chủ trương khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung để thực hiện hoặc bao che hành vi vụ lợi, tham nhũng, tiêu cực, vi phạm quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước". Việc bổ sung này là rất cần thiết.
Mặt khác, Quy định 37 cũng đã thay đổi thứ tự một số điều so với Quy định 47, cụ thể là Điều 1 quy định không được "Nói, viết, làm trái hoặc không thực hiện Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng…"; Điều 2 "Không chấp hành các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng…". Ở đây được sắp xếp lại từ việc cấm những điều ảnh hưởng đến sinh mệnh của toàn Đảng, đất nước trước, sau đó đi vào những điều cụ thể.
Điểm mới nữa là Quy định 37 đã quy định rất rõ các điều từ Điều 1 đến Điều 19; đồng thời biên tập lại một số điều cho chặt chẽ hơn. Như tại Điều 1 của Quy định 47 nói đảng viên không được nói, làm trái hoặc không thực hiện Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng.... Còn Quy định 37 không chỉ cấm đảng viên không được nói và làm trái, mà đảng viên không được viết trái (nói, viết, làm trái hoặc không thực hiện Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng…).
19 điều đảng viên không được làm trong Quy định 37 không chỉ là những chuẩn mực cơ bản mà là “kim chỉ nam” để mỗi cán bộ, đảng viên nêu cao hơn nữa ý thức tự giác học tập, tu dưỡng, rèn luyện về tư tưởng chính trị, giữ gìn phẩm chất đạo đức, lối sống, là tấm gương sáng để quần chúng noi theo. Đây cũng là cơ sở để các cấp ủy đề cao tự phê bình, phê bình trong tổ chức đảng và đảng viên; đánh giá, phân loại chất lượng đội ngũ đảng viên hằng năm sát với thực tế.