Đội ngũ trưởng xóm, tổ dân phố (X, TDP) được ví là “những cánh tay nối dài” của chính quyền cơ sở. Vì vậy, những năm qua, cấp ủy, chính quyền các địa phương trong tỉnh luôn quan tâm lựa chọn những người có năng lực, uy tín đảm nhận vị trí trưởng X, TDP, bồi dưỡng, kết nạp vào Đảng hoặc giới thiệu đảng viên để bầu vào chức vụ này.
Sau nhiều năm quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, hiện xã Bàn Đạt (Phú Bình) đã có 9/12 trưởng xóm là đảng viên. Theo đồng chí Phạm Văn Bảy, Bí thư Đảng ủy xã: Trưởng xóm là đảng viên có nhiều ưu điểm như sẽ giảm được các cuộc giao ban, hội họp. Vì ngay khi họp chi bộ, đảng viên đồng thời là trưởng xóm đã nắm bắt được các chủ trương, nghị quyết để triển khai đến nhân dân. Qua đó phát huy vai trò lãnh đạo toàn diện của cấp ủy và sự quản lý điều hành của trưởng xóm trên tất cả các lĩnh vực một cách đồng bộ, hiệu quả.
Còn tại Đảng bộ xã Huống Thượng T.P Thái Nguyên, nếu như nhiệm kỳ trước chỉ có 4/10 trưởng xóm là đảng viên thì hiện nay có 7/10 xóm. Đồng chí Nguyễn Thị Hường, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã khẳng định: Các trưởng xóm là đảng viên đã phát huy vai trò nêu gương, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, hạn chế tình trạng trông chờ, ỷ lại, né tránh, nể nang trong công việc; thực hiện tốt nguyên tắc tập trung dân chủ, tạo sự đồng thuận trong nhân dân…
Tìm hiểu thực tế tại một số đảng bộ, chúng tôi nhận thấy những nơi trưởng X, TDP là đảng viên thì việc triển khai chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước sẽ thuận lợi và nhanh hơn; phát huy được vai trò, trách nhiệm đảng viên gắn với lãnh đạo thực hiện tốt các nhiệm vụ ở cơ sở. Đồng thời hạn chế tình trạng mất đoàn kết hoặc thiếu thống nhất giữa trưởng X, TDP, bí thư chi bộ hoặc chi ủy chi bộ với ban cán sự xóm trong lãnh đạo, điều hành.
Mặc dù đã triển khai nhiều biện pháp đồng bộ nhằm nâng cao tỷ lệ đảng viên là trưởng X, TDP, nhưng theo thống kê của Ban Tổ chức Tỉnh ủy, đến hết tháng 3 năm nay trong tổng số 2.355 X, TDP có 1.672 trưởng X, TDP (chiếm 71%) là đảng viên. Số trưởng X, TDP không phải là đảng viên có 683 đồng chí (chiếm 29%); bí thư chi bộ kiêm trưởng X, TDP là 222 đồng chí (chiếm 9,8%).
Cá biệt có 614/2.355 (chiếm 26%) X, TDP không giới thiệu được đảng viên để bầu làm trưởng X, TDP. Một số đảng viên được giới thiệu thì trình độ, năng lực lẫn mức độ tín nhiệm thấp nên xảy ra tình trạng “đảng cử mà dân không bầu”. Đã có 69 đảng viên được giới thiệu để bầu làm trưởng X, TDP nhưng không trúng cử (chiếm 2,9%).
Ở nhiều địa phương hiện nay có những người “vác tù và” dù không phải là đảng viên nhưng được nhân dân đánh giá rất cao. Song trở ngại lớn nhất trong việc nâng cao tỷ lệ trưởng X, TDP là đảng viên hiện nay vẫn ở nguồn nhân sự. Vì thực tế ở nông thôn, lực lượng thanh niên đi làm ăn xa đông, công tác phát triển đảng hàng năm gặp nhiều khó khăn, thực trạng già hóa đảng viên khiến một số chi bộ không giới thiệu được đảng viên đảm bảo các điều kiện ra ứng cử trưởng xóm.
Bên cạnh đó, cấp ủy, chính quyền một số nơi cũng chưa thực sự chủ động trong tạo nguồn đội ngũ trưởng X, TDP, chủ quan, không sâu sát cơ sở, nhận định sai tình hình nhân sự đắc cử. Một số xóm trưởng có uy tín với nhân dân, năng lực, nhiệt tình có chí hướng phấn đấu nhưng không đủ tiêu chuẩn vào Đảng do vi phạm chính sách dân số hoặc trình độ văn hóa thấp.
Chưa kể, tại một số địa bàn, cán bộ đảng viên và người dân vẫn còn nặng tư tưởng cục bộ, dòng họ trong bầu cử khiến quá trình lựa chọn nhân sự gặp khó khăn…
Chủ trương nâng cao tỷ lệ trưởng X, TDP là đảng viên là phù hợp với thực tiễn về tinh gọn bộ máy, đảm bảo sự lãnh đạo toàn diện của tổ chức đảng ở cơ sở. Theo đó, một trong những chỉ tiêu được Tỉnh ủy đề ra trong Đề án số 07-ĐA/TU về “Nâng cao chất lượng tổ chức cơ sở đảng và đảng viên, giai đoạn 2021-2025” là phấn đấu đến cuối năm 2025, trên 90% trưởng X, TDP là đảng viên (hiện là 71%).
Bám sát chỉ tiêu này, các đảng bộ trực thuộc Tỉnh ủy đã xây dựng kế hoạch, đề ra nhiều giải pháp thiết thực. Tập trung rà soát, đánh giá chất lượng hoạt động của từng chi bộ, nắm vững thực trạng đội ngũ đảng viên và khả năng tạo nguồn phát triển đảng của từng X, TDP. Xây dựng kế hoạch tạo nguồn, tăng cường kết nạp đảng viên là các trưởng X, TDP được nhân dân tín nhiệm. Lựa chọn, giới thiệu đảng viên có phẩm chất, năng lực, uy tín để nhân dân bầu làm trưởng X, TDP, sau đó tiến hành kiện toàn chi ủy, bí thư chi bộ; phấn đấu đạt mức cao nhất việc bố trí bí thư chi bộ đồng thời là trưởng X, TDP ở những nơi có đủ điều kiện.
Cùng với những giải pháp nêu trên, cấp ủy, chính quyền và tổ chức đoàn thể tại các địa phương phải phát huy vai trò trong tuyên truyền, vận động, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng những quần chúng có triển vọng, nhất là đội ngũ trưởng X, TDP chưa là đảng viên. Coi đây là nhiệm vụ quan trọng góp phần củng cố hệ thống chính trị ở cơ sở và nâng cao năng lực, sức chiến đấu của các chi bộ, nhất là ở khu vực nông thôn, miền núi.