Kỷ niệm 50 năm chống đế quốc Mỹ phong tỏa sông, biển miền Bắc:

Những đóng góp quan trọng của ngành Kỹ thuật Hải quân trong rà phá thủy lôi, bom từ trường

Năm nay, quân và dân ta kỷ niệm 50 năm (6/1973- 6/2023) chống đế quốc Mỹ phong tỏa sông, biển miền Bắc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Bộ đội Hải quân là lực lượng nòng cốt góp phần làm nên chiến công vẻ vang đó. Trong thành tích chung của Quân chủng có vai trò đóng góp quan trọng của ngành Kỹ thuật Hải quân.

Cán bộ Kỹ thuật Hải quân nghiên cứu thủy lôi MK-52 của Mỹ để chế tạo thiết bị rà phá. Ảnh T.L

Nhằm ngăn chặn tuyến đường vận tải chiến lược chi viện cho chiến trường miền Nam, ngăn chặn nguồn tiếp tế của các nước XHCN, phá hoại tiềm lực kinh tế quốc phòng của Việt Nam, từ năm 1967 - 1968 đến 1973, đế quốc Mỹ đã tiến hành 2 chiến dịch lớn, thả hàng vạn quả thủy lôi, bom từ trường xuống các bến cảng, luồng sông, cửa biển miền Bắc.

Với tầm nhìn chiến lược, ngay từ năm 1966, Quân ủy Trung ương đã xác định “Vấn đề chống phong tỏa các cảng là nhiệm vụ cấp thiết” và chỉ đạo Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Hải quân tích cực nghiên cứu kế hoạch, chuẩn bị phương án đối phó.

Thực hiện nghị quyết, chỉ thị của Quân ủy Trung ương, Đảng ủy Quân chủng đã ra nghị quyết lãnh đạo và xây dựng kế hoạch chống địch phong tỏa đường thủy, trong đó ngành Kỹ thuật Hải quân được giao nhiệm vụ "Tổ chức nghiên cứu nắm vững nguyên lý cấu tạo, tính năng tác dụng và hoạt động các loại thủy lôi của địch; nghiên cứu thiết kế, chế tạo, cải tiến và sản xuất các phương tiện, thiết bị rà phá; tổ chức bảo đảm trang bị, bảo đảm kỹ thuật và huấn luyện kỹ thuật rà phá thủy lôi cho các lực lượng chống phong toả trên toàn miền Bắc....".  

Với tinh thần chủ động sáng tạo, ngành Kỹ thuật Hải quân đã tổ chức quán triệt nghiêm chỉ thị của trên, làm tốt công tác giáo dục chính trị tư tưởng, nắm chắc tình hình, yêu cầu nhiệm vụ; khẩn trương xây dựng kế hoạch, phương án bảo đảm kỹ thuật; xác định nhiệm vụ trọng tâm cần ưu tiên thực hiện.

Về tổ chức nghiên cứu vũ khí địch, đây là khâu đầu tiên, quan trọng nhất trong quy trình nghiên cứu chế tạo thiết bị rà phá. Tháng 2-1967, sau khi nhận được 2 quả thủy lôi MK-50, MK-52 do Công binh Hải quân tháo gỡ ở Nghệ An chuyển về, chỉ sau 20 ngày, cán bộ kỹ thuật Hải quân đã tìm ra nguyên lý, cấu tạo, hoạt động và lập được sơ đồ mạch điện của thủy lôi MK-52 (cảm ứng từ) và MK-50 (cảm ứng âm thanh).

Trong cuộc phong toả lần thứ hai, đế quốc Mỹ sử dụng các loại thủy lôi mới, đó là thủy lôi MK-52 cải tiến có lắp đầu suy giảm số 5 thả xen kẽ với bom từ trường DST-36 được cải tiến đầu nổ MK-42 với 4 loại ngòi nổ có tính năng gây nổ và chế độ định thời gian tự hủy khác nhau.

Qua nghiên cứu, ngành Kỹ thuật Hải quân đã phát hiện những cải tiến mới trong thủy lôi của địch, từ đó lập được sơ đồ mạch điện thủy lôi phục vụ cho công tác chế tạo thiết bị rà phá.

Từ thực tế chiến đấu và kết quả nghiên cứu, Ngành phối hợp với các cơ quan nghiên cứu, các cơ sở kỹ thuật của Quân chủng, các nhà máy, xí nghiệp của các địa phương và các đơn vị trong toàn quân đã nghiên cứu thiết kế, chế tạo thành công 5 loại thiết bị, phương tiện rà phá gồm: HT-5, HT-6, HDL-9, PĐ-67 và khung dây điện từ trên cạn.

Giai đoạn 1972-1973, bộ phận nghiên cứu đã thiết kế chế tạo, cải tiến được 3 loại phương tiện rà phá có công suất lớn là: Tàu phóng từ T412, tàu kéo khung dây phóng từ T150 và theo nguyên lý HT-6, HDL-9, đồng thời ta nhờ Trung Quốc cải tiến thành thiết bị phóng từ 311, 480 và ca nô phóng từ không người lái.

Trong đó, tàu phóng từ T412 là phương tiện chủ lực để rà phá thủy lôi ở khu vực cửa sông, ven biển. Để bảo đảm trang bị cho các lực lượng chống phong toả, ngành Kỹ thuật Hải quân chủ động khai thác tận dụng các phương tiện sẵn có của các đơn vị như 4 tàu 50 tấn cùng với các thiết bị quét lôi MT-3, các tàu chuyên dùng cùng với trang bị và đội ngũ thợ lặn chuyên nghiệp, các tàu vận tải, tuần tiễu và xuồng cao su của các Trung đoàn 171, 172, 125, 128... cho nhiệm vụ chống phong toả.

Ngành Kỹ thuật Hải quân đã phối hợp với cơ quan tham mưu và các ngành công binh, hàng hải tổ chức bảo đảm kỹ thuật cho các đơn vị. Nội dung chủ yếu của công tác bảo đảm kỹ thuật là: Cung cấp đầy đủ thiết bị, dụng cụ, phụ tùng, tổ chức lắp đặt thiết bị, hướng dẫn bộ đội sử dụng, bảo quản thiết bị, phương tiện rà phá; tổ chức sửa chữa kịp thời tàu thuyền và thiết bị, phương tiện rà phá cho các đơn vị rà phá thủy lôi của Quân chủng…

Có thể khẳng định, trong cuộc chiến đấu chống phong toả sông, biển miền Bắc bằng thủy lôi, bom từ trường của đế quốc Mỹ, ngành Kỹ thuật Hải quân đã chủ động, sáng tạo, tự lực tự cường, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ nghiên cứu vũ khí địch, thiết kế, chế tạo, cải tiến các phương tiện rà phá, tổ chức BĐKT cho các đơn vị trong và ngoài Quân chủng, đóng góp nhiều công sức, trí tuệ để Quân chủng hoàn thành tốt nhiệm vụ làm nòng cốt trong cuộc chống phong tỏa của địch trên chiến trường sông, biển.