Trong suốt 94 năm qua, Đảng ta luôn luôn khẳng định báo chí là lĩnh vực đặc biệt quan trọng trong toàn bộ công tác tư tưởng của Đảng, nhất là trong những giai đoạn có ý nghĩa bước ngoặt của cách mạng.
Trong sự nghiệp đổi mới đất nước, báo chí nước ta có nhiều đổi mới và vươn lên mạnh mẽ. Báo chí đã tích cực tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, pháp luật, chính sách của Nhà nước; thông tin, cổ vũ phong trào hành động cách mạng, phản ánh tâm tư, nguyện vọng chính đáng của các tầng lớp nhân dân; phát hiện, cổ vũ nhân tố mới, điển hình tiên tiến, thành quả của công cuộc đổi mới; tham gia tích cực vào cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu, đấu tranh với thông tin, quan điểm sai trái, chống âm mưu "Diễn biến hoà bình" của các thế lực thù địch; góp phần thắt chặt tình hữu nghị, sự hợp tác nhiều mặt của đất nước ta với bạn bè quốc tế.
I - Hiện nay, toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta đang ra sức phấn đấu thực hiện Cương lĩnh của Đảng, Hiến pháp của Nhà nước, đẩy mạnh toàn diện và đồng bộ sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hoá, hiện đại hoá, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, mở cửa hội nhập quốc tế, thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Chúng ta đã và đang triển khai, thực hiện nghiêm túc, bài bản hơn Nghị quyết Ðại hội XII của Ðảng, các nghị quyết của Trung ương, đặc biệt là nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Ðảng, đổi mới hệ thống chính trị đồng bộ với đổi mới kinh tế, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, phát huy đến đỉnh cao sự kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. Nghị quyết T.Ư4 (khóa XII) xác định Vấn đề “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong đội ngũ cán bộ hiện nay, là vấn đề hệ trọng, vừa cơ bản, vừa cấp bách, và là một trong sáu nhiệm vụ trọng tâm của nhiệm kỳ Đại hội lần thứ XII của Đảng.
Nói đến “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” là nói tới sự suy thoái, thay đổi quan điểm, lập trường tư tưởng - chính trị ở một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức, đảng viên, kể cả cán bộ cấp cao của Đảng và Nhà nước. “Tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” diễn ra trên nhiều mặt như: Suy thoái về tư tưởng, chính trị; sự sa đọa về đạo đức, lối sống…Nguy hiểm nhất là sự phai nhạt lý tưởng cách mạng, không kiên định con đường xã hội chủ nghĩa, mơ hồ, dao động, thiếu niềm tin, nói trái, làm trái quan điểm của Đảng; thậm chí sa sút ý chí chiến đấu, thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh, phụ họa theo những quan điểm sai trái, lệch lạc; không còn ý thức hết lòng vì nước, vì dân, không làm tròn bổn phận, chức trách được giao, không thực hiện đúng các nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt đảng, sống ích kỷ, thực dụng, cơ hội, vụ lợi, tham nhũng, ham quyền lực, bè phái cục bộ, mất đoàn kết; quan liêu, xa dân, vô cảm trước khó khăn, bức xúc của nhân dân…
Cần thấy rằng, “Tự diễn biến”, "tự chuyển hóa” là quá trình diễn ra từ bên trong từng cán bộ, đảng viên. Nguyên nhân chủ quan dẫn đến quá trình này là do hạn chế năng lực trí tuệ; do sự suy thoái về đạo đức, lối sống; do chủ nghĩa cá nhân… Bên cạnh đó là nguyên nhân khách quan, như sự chống phá của các thế lực thù địch; sự điều chỉnh và phát triển của chủ nghĩa tư bản hiện đại, sự sụp đổ của mô hình chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và Đông Âu… Nguyên nhân khách quan hợp lực với nguyên nhân chủ quan thúc đẩy quá trình “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.
Khi mà, các thế lực thù địch trong và ngoài nước đã và đang cấu kết chặt chẽ với nhau, lợi dụng quyền dân chủ trong thông tin, khai thác sâu công nghệ truyền thông, “mở mặt trận” tuyên truyền những nội dung thông tin sai trái, xuyên tạc sự thật, vu khống, bôi nhọ, nói xấu chế độ, chủ trương, đường lối, quyết sách của Đảng, Nhà nước, gây tâm lý hoang mang trong quần chúng, nhân dân. Nguy hiểm hơn chúng dùng nhiều hình thức thể hiện thông tin nhắm tới các đối tượng cụ thể. Kích động, mua chuộc những người, thiếu thông tin, nhẹ dạ hoặc những người đang bị bất mãn với quá trình thực thi chính sách của nhà nước. Âm mưu, phương thức, thủ đoạn mà chúng sử dụng trong hiện nay hết sức tinh vi và nham hiểm. Hoạt động chống phá cũng diễn ra có bài bản, được che đậy một cách khéo léo.
Tình hình này, tiềm ẩn những nguy cơ về mất ổn định chính trị, làm giảm sức chiến đấu của Đảng, lòng tin của nhân dân đối với Đảng với chế độ.Chỉ ra chín biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ, Nghị quyết T.Ư 4 khóa XII đồng thời nêu rõ, phải “thực hiện quyết liệt, đồng bộ các giải pháp để đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" có hiệu quả, nhất là những vụ việc gây bức xúc trong dư luận để củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng”.
Để góp phần giữ vững ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa, cần tạo được sự chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động, nâng cao chất lượng, hiệu quả của cuộc đấu tranh phòng, chống “tự diễn biến, tự chuyển hóa” trong thời kỳ mới. Đại hội XII của Đảng đã đề ra yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Đảng với 10 giải pháp cơ bản, đồng bộ, trong đó trọng tâm phải ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Phát biểu ý kiến bế mạc Hội nghị T.Ư 4 khóa XII, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: “Từ suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống dẫn tới “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” chỉ là một bước ngắn, thậm chí rất ngắn, nguy hiểm khôn lường, có thể dẫn tới tiếp tay hoặc cấu kết với các thế lực xấu, thù địch, phản bội lại lý tưởng và sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc”.
II- Cuộc đấu tranh phòng, chống “tự diễn biến, tự chuyển hóa” là “cuộc chiến” lâu dài, do vậy, cần phải có các giải pháp đồng bộ, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, cần sự vào cuộc quyết liệt, thường xuyên, bền bỉ của các cấp, các ngành, các cơ quan chức năng. Trong đó cần phát huy tốt vai trò của các cơ quan báo chí trong việc cung cấp thông tin chính thống chính xác, tin cậy, định hướng tốt dư luận xã hội; đồng thời chủ động nhận diện, phê phán, phản bác, làm thất bại các quan điểm sai trái, thù địch. Bên cạnh việc chăm lo xây dựng nền tảng đạo đức, văn hóa xã hội lành mạnh, điều quan trọng nhất là phải chú trọng giáo dục, bồi dưỡng, nâng cao sức tự đề kháng, tự miễn dịch trước thông tin xấu độc cho mỗi cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân.
Nhận rõ vai trò của báo chí, Nghị quyết T.Ư 4 khóa XI “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”, trong phần “Nhóm giải pháp về công tác giáo dục chính trị, tư tưởng”, đã nhấn mạnh: “Chấn chỉnh hoạt động thông tin, tuyên truyền; quản lý có hiệu quả hoạt động báo chí theo đúng định hướng của Đảng và Nhà nước. Chú trọng làm tốt hơn việc nêu gương những người tốt, việc tốt; lấy nhân tố tích cực để đẩy lùi tiêu cực; đồng thời phê phán, đấu tranh với những biểu hiện sa sút về tư tưởng chính trị, vô trách nhiệm, vụ lợi cá nhân, vi phạm những chuẩn mực đạo đức, lối sống...”. Nghị quyết cũng yêu cầu “các cấp ủy, cơ quan chủ quản chịu trách nhiệm quản lý, chấn chỉnh các cơ quan báo chí của mình, bảo đảm đúng định hướng thông tin của Đảng và Nhà nước”.
Cần thấy rằng, báo chí là công cụ đấu tranh xã hội, đấu tranh dân tộc, đấu tranh giai cấp. Báo chí cách mạng, không chỉ là phương tiện thông tin thuần túy, càng không phải là công cụ giải trí đơn thuần, mà nó có chức năng tuyên truyền, cổ động, tập hợp và tổ chức quần chúng tiến hành cách mạng, giáo dục và hướng dẫn hành động của các tầng lớp xã hội. Trên thế giới, dù nói ra hay không nói ra, các thế lực chính trị, các tổ chức kinh tế, xã hội,... đều sử dụng báo chí như những công cụ phục vụ cho lợi ích của họ. Dù nói nhiều đến tính khách quan, dân chủ, tự do, giải trí... của báo chí thì thực tế người ta vẫn sử dụng báo chí vào mục đích chính trị, đây là vũ khí lợi hại của họ.
Đấu tranh phòng, chống các biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” là một công việc phức tạp, đòi hỏi phải có sự kiên trì và khoa học, sáng tạo, linh hoạt…Các cơ quan báo chí, đặc biệt là hệ thống báo đảngcần bám sát, thực hiện tiếp tục phát huy hiệu quả chức năng tư tưởng; định hướng;giáo dục; quản lý, giám sát xã hội; chức năng giải trí. Thông qua đó truyền bá hệ tư tưởng của Đảng, đó là chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, đồng thời truyền bá Cương lĩnh, đường lối, chủ trương của Đảng. Chức năng này nhằm phổ biến, quán triệt, nâng cao nhận thức về hệ tư tưởng của Đảng, từ đó không ngừng nâng cao giác ngộ cách mạng, tự giác cách mạng, đồng thời bồi dưỡng niềm tin, tình cảm cách mạng và cổ vũ hành động cách mạng cho cán bộ, đảng viên và nhân dân; Định hướng, tác động, giúp đỡ để để công chúng hiểu đúng các chủ trương, chính sách, các sự kiện, hiện tượng xảy ra trong xã hội, để từ đó có thái độ, hành vi đúng đắn, phù hợp. Sự định hướng này chính là nhằm bảo đảm mục tiêu, lợi ích của đất nước, của xã hội, của nhân dân cũng như của Đảng, của chính quyền và các tổ chức khác trong xã hội; Kết hợp tốt giữa biểu dương và phê phán. Coi trọng phát hiện, biểu dương các nhân tố mới, điển hình tiên tiến; tích cực đấu tranh, góp phần ngăn chặn và từng bước đẩy lùi tham nhũng, lãng phí, quan liêu, các tiêu cực và tệ nạn xã hội. Báo chí coi trọng phản ánh các mặt tích cực của xã hội bằng những hình thức phong phú và những cách tiếp cận thuyết phục hơn nữa. Khi thông tin về các hiện tượng tiêu cực, cần làm rõ các yếu tố khách quan tác động. Báo chí cần thực hiện hiệu quả hơn nữa việc vạch trần âm mưu, thủ đoạn và phản bác có hiệu quả những thông tin, quan điểm sai trái, phản động, thù địch; tăng cường đấu tranh với các biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, các hiện tượng thiếu lành mạnh trong cán bộ, đảng viên. Báo chí cần phân tích, làm rõ, đấu tranh với cac biểu hiện suy thoái, mơ hồ về chính trị các biểu hiện, luận điệu sai trái, xuyên tạc, các vi phạm nguyên tắc, nhất là trong tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên.
Trong tình hình, bối cảnh hiện nay, Báo chí cần đặc biệt chú trọng đến việc kết hợp với các hình thức truyền thông mới trong thông tin, tuyên truyền. Cụ thể, các tác phẩm báo chí nói chung và tác phẩm về đấu tranh phòng, chống tự diến biến, tự chuyển hóa nói riêng không chỉ đăng tải trên các loại hình báo chí chính thống mà cần chuyển tải lên các trang mạng xã hội, nhằm tranh thủ thêm lượng công chúng mới, truyền đạt những thông tin chính xác của đất nước đến với người dân trong nước và trên thế giới, không để thông tin của các thế lực thù địch làm xói mòn niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước, công cuộc đổi mới.
Khi mà, đã xuất hiện tình trạng “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong đội ngũ cán bộ, đảng viên và ngay trong cơ quan báo chí. Sự thoái hóa biến chất ấy được thể hiện ở các biểu hiện: Thái độ hai mặt về chính trị, chạy theo chủ nghĩa cơ hội, xuất hiện xu hướng tách rời định hướng của Đảng với quyền tự do báo chí, tách rời hoạt động của Đảng khỏi cuộc sống của nhân dân, tùy tiện khai thác tin tức từ báo chí phương Tây, coi báo chí phương Tây là chuẩn mực của tự do báo chí; sử dụng quyền tự do báo chí để phục vụ các “nhóm lợi ích”, thiếu đạo đức nghề nghiệp trong một bộ phận người làm báo, sự thiếu trách nhiệm, bất cập trong công tác chỉ đạo, quản lý của một số cơ quan chủ quản báo chí…
Do đó, các cơ quan báo chí cần luôn chú ý rà soát, củng cố, kiện toàn đội ngũ của mình, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho người làm báo được học tập nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, lý luận chính trị. Đặc biệt, cần không ngừng đấu tranh ngăn chặn các biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” ngay trong nội bộ cơ quan báo chí, trong lực lượng người làm báo. Các cơ quan báo chí, hội nhà báo và các cơ quan quản lý, lãnh đạo, chỉ đạo báo chí cần đấu tranh mạnh mẽ với những hiện tượng thiếu lành mạnh trong hoạt động báo chí, nhà báo tiêu cực.
Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội cần phát huy vai trò giám sát của mình, của nhân dân, báo chí và công luận; xây dựng và thực hiện cơ chế bảo vệ, khuyến khích người dân phản ảnh, tố giác và tích cực đấu tranh phòng, chống suy thoái, "tự diễn biến", "tự chuyển hoá"”.
Tựu chung, để thực hiện tốt chức năng của mình, tiếp tục phát huy truyền thống nền báo chí cách mạng,các cơ quan báo chí tự xác định trách nhiệm của mình trên mặt trận này, tham gia tích cực chủ động, quyết liệt, sáng tạo hơn trên mặt trận ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, như nội dung yêu cầu Đại hội XII của Đảng đã đề ra.
