Giáo dục trong thời đại của ChatGPT: Những việc cần làm ngay

Các công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) như ChatGPT có thể làm một cuộc cách mạng về cách dạy và học. Do đó, các nhà giáo dục và hoạch định chính sách cần phải sớm hành động để chuẩn bị tích hợp công nghệ AI vào giáo dục, tận dụng công nghệ tiên tiến nhưng vẫn tránh được rủi ro mà công nghệ có thể gây ra.

Nếu người học biết sử dụng ChatGPT đúng cách thì đây chính là công cụ hỗ trợ học tập hiệu quả.

Công cụ "đỉnh" cho việc dạy và học

Nếu được sử dụng đúng cách, ChatGPT là một công cụ "đỉnh" cho việc dạy và học. Đối với người học, ChatGPT là một trợ lý học tập cá nhân hoàn hảo cho mỗi học sinh. ChatGPT có thể giải đáp mọi câu hỏi cũng như đáp ứng mọi yêu cầu về học tập của học sinh như tìm thông tin, nghiên cứu, viết luận, sáng tác… mọi lúc mọi nơi.

Còn với giáo viên, ChatGPT sẽ soạn giúp giáo án hay soạn đề thi phù hợp với tình huống mà thầy cô mong muốn, giúp trả lời các câu hỏi của học sinh hay giúp nhận xét bài làm của học sinh một cách nhanh chóng và hiệu quả.

Nhiều hạn chế

Ở chiều hướng ngược lại, ChatGPT cũng có những hạn chế, mà rõ ràng nhất là học sinh có khả năng sử dụng ChatGPT để gian lận quá trình học và thi. Ngoài ra, các câu trả lời của ChatGPT hoàn toàn phụ thuộc vào dữ liệu mà nó được dạy nên dễ dàng dẫn đến những phản hồi không chính xác nếu dữ liệu dùng để dạy không đạt chất lượng.

ChatGPT cũng không thể hiểu rõ các yếu tố ngữ cảnh và cảm xúc trong câu hỏi của người dùng, nên câu trả lời có thể không hợp lý. Đối với giáo viên, việc lạm dụng ChatGPT trong quá trình sử dụng có thể dẫn đến việc truyền tải kiến thức sai lệch hoặc giáo viên có thể thực hiện những hoạt động và kỹ thuật dạy học do ChatGPT đề nghị không phù hợp với đối tượng học sinh của mình (do ChatGPT không hiểu được hoàn cảnh cụ thể của từng lớp).

Có thể nói, việc AI được sử dụng và tác động đến giáo dục là điều không thể tránh khỏi. Dù ChatGPT có thể là một công cụ giáo dục hiệu quả nhưng vẫn cần có sự giám sát của con người để bảo đảm việc sử dụng hiệu quả và chính xác. Vì vậy, các nhà giáo dục và hoạch định chính sách cần phải hành động ngay để đón đầu những lợi ích và giảm thiểu những hạn chế của các công cụ như ChatGPT trong việc dạy và học.

Dưới đây là 5 việc cần được thực hiện càng sớm càng tốt:

Xây dựng một hệ thống chính sách cùng hướng dẫn rõ ràng để bảo đảm việc sử dụng công nghệ AI có trách nhiệm và phù hợp với các chuẩn mực đạo đức trong giáo dục. Điều này sẽ giúp nhà trường, giáo viên và học sinh tự tin sử dụng công nghệ mà không lo lắng việc làm của mình có phù hợp hay không.

Chẳng hạn, nhà trường cần có chính sách quy định rõ những công cụ AI nào có thể được sử dụng và sử dụng ở mức độ nào. Hoặc các hình thức học tập hay kiểm tra nào học sinh có thể được sử dụng ChatGPT trong quá trình học tập của họ.

Các công cụ AI như ChatGPT mang đến cơ hội lẫn thách thức cho ngành Giáo dục.

Đầu tư vào phát triển chuyên môn để tận dụng tối đa công nghệ AI trong giáo dục. Các nhà giáo dục và giáo viên cần được đào tạo về kiến thức cũng như cách sử dụng các công cụ như ChatGPT một cách hiệu quả, phù hợp các chuẩn mực đạo đức. Điều này sẽ giúp giáo viên hiểu bản chất các công cụ này là gì và biết cách tận dụng vào việc dạy như thế nào. Các Sở GD-ĐT và các trường học cần chủ động hỗ trợ và cung cấp nguồn lực để giáo viên có thể phát triển chuyên môn của họ trong lĩnh vực này.

Phát triển kỹ năng tư duy phản biện của học sinh và giáo viên để làm chủ suy nghĩ của mình, không lệ thuộc vào AI. Mặc dù công nghệ AI như ChatGPT có khả năng nâng cao trải nghiệm dạy và học một cách đáng kể, nhưng điều quan trọng là phải bảo đảm rằng học sinh và cả giáo viên không hoàn toàn ủy thác vào công nghệ để suy nghĩ thay. Khi kỹ năng tư duy phản biện được thúc đẩy và rèn luyện, giáo viên và học sinh sẽ trở thành những người học độc lập, có khả năng đánh giá thông tin và đưa ra quyết định sáng suốt.

Khuyến khích việc sử dụng công nghệ theo các chuẩn mực đạo đức phù hợp. Khi công nghệ AI trở nên phổ biến hơn trong giáo dục, điều cần thiết là người dùng phải được giáo dục và khuyến khích về hành vi có trách nhiệm và đạo đức khi sử dụng công nghệ. Điều này bao gồm việc hiểu những tác động tích cực và tiêu cực của công nghệ, biết khi nào nên và không nên sử dụng công nghệ trong quá trình học tập và phát triển của họ.

Cơ sở hạ tầng và kết nối công nghệ thông tin cần được thiết lập và nâng cấp để bảo đảm người dùng có thể truy cập Internet trong học tập.

Các bài học về sử dụng công nghệ một cách có trách nhiệm và đạo đức như quyền riêng tư trực tuyến, bảo mật dữ liệu, tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ… cần được đưa vào chương trình học tập của học sinh. Nhà trường cũng có thể tổ chức các sự kiện và hội thảo để học sinh và giáo viên có thể tìm hiểu và tham gia thảo luận về những vấn đề này từ các chuyên gia.

Thu hẹp khoảng cách kỹ thuật số để bảo đảm rằng tất cả học sinh và giáo viên đều có quyền truy cập và tận hưởng những lợi ích mà AI có thể mang lại. Việc này là một phần của triết lý giáo dục "Không ai bị bỏ lại phía sau".

Cơ sở hạ tầng và kết nối công nghệ thông tin cần được thiết lập và nâng cấp để bảo đảm người dùng có thể truy cập Internet, đặc biệt là ở những vùng sâu vùng xa bị hạn chế tiếp cận công nghệ. Sở GD-ĐT từng địa phương có thể hợp tác với các tổ chức, doanh nghiệp để cung cấp cho học sinh và giáo viên khả năng tiếp cận công nghệ và internet, cả về kiến thức lẫn thiết bị, để sử dụng hiệu quả công nghệ trong học tập và giảng dạy.

Tóm lại, việc ứng dụng các công cụ AI như ChatGPT vào giáo dục vừa là thách thức, vừa là cơ hội.

Các nhà giáo dục và nhà hoạch định chính sách cần nhanh chóng hành động và hành động ngay bây giờ để chuẩn bị cho tương lai của giáo dục. Bằng cách nắm bắt và tận dụng tiềm năng của AI trong giáo dục, chúng ta không những không sợ hãi trước khả năng của công nghệ, mà còn có thể trao quyền cho học sinh cũng như giáo viên, giúp họ có thể dùng công nghệ để phát huy hết tiềm năng của mình.