10 sự kiện khoa học và công nghệ nổi bật năm 2009

07:59, 18/12/2009

Năm 2009, hoạt động khoa học và công nghệ (KHCN) nước nhà có nhiều bước chuyển mình rõ rệt, hòa cùng nhịp độ phát triển chung của đất nước.  Dưới đây là những  sự kiện KHCN trong nước nổi bật

10 sự kiện được tổng hợp trên các lĩnh vực: cơ chế chính sách về KHCN, nghiên cứu khoa học cơ bản, nghiên cứu ứng dụng, hội nhập quốc tế về KHCN và khoa học xã hội - nhân văn.

 

 1. Ngày 1-4-2009, Bộ Chính trị đã ra Thông báo kết luận số 234-TB/TƯ về "Báo cáo kiểm điểm tình hình thực hiện Nghị quyết TƯ 2 (Khóa VIII) về KHCN và nhiệm vụ, giải pháp phát triển KHCN từ nay đến năm 2020". Theo đó, mục tiêu của ngành KHCN đến năm 2020: Xây dựng được một nền KHCN có trình độ trung bình tiên tiến trong khu vực; về cơ bản có khả năng tự chủ những công nghệ tiên tiến then chốt trong các lĩnh vực chính của nền kinh tế; trở thành động lực trực tiếp đưa nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại.

 

2. Quyết định của Thủ tướng Chính phủ số 97/2009/QĐ-TTg ngày 24-7-2009 về việc ban hành danh mục các lĩnh vực cá nhân được thành lập tổ chức KHCN. Đáng lưu ý là cá nhân thành lập tổ chức KHCN chịu trách nhiệm toàn diện về hoạt động của tổ chức KHCN do mình thành lập và chỉ hoạt động trong lĩnh vực thuộc danh mục cho phép. Nếu có ý kiến phản biện về đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, cần gửi ý kiến đó cho cơ quan Đảng, Nhà nước có thẩm quyền, không được công bố công khai với danh nghĩa hoặc gắn với danh nghĩa của tổ chức KHCN.

 

3. Sau hơn 5 tháng làm việc, nhóm nghiên cứu của Viện Pa-xtơ TP Hồ Chí Minh đã cho ra đời mẻ vắc-xin cúm A/H1N1 đầu tiên bằng kỹ thuật nuôi cấy trên tế bào. Những thử nghiệm lâm sàng trên động vật cho thấy, loại vắc-xin này có hiệu quả và độ an toàn cao. Công nghệ này có ưu thế vượt trội so với quy trình cổ điển sản xuất vắc-xin cúm trên trứng gà có phôi, giúp nhà sản xuất có thể sản xuất một lượng hàng lớn trong thời gian ngắn mà không phụ thuộc vào nguồn trứng gà sạch. Lô vắc-xin đầu tiên đang được thử nghiệm đánh giá tiền lâm sàng.

 

4. Việt Nam chính thức công bố kịch bản biến đổi khí hậu (BĐKH) và nước biển dâng. Theo đó, vào giữa thế kỷ XXI, mực nước biển có thể dâng thêm lần lượt là 28 - 30 - 33cm và đến cuối thế kỷ XXI, mực nước biển dâng thêm từ 65 -75 - 100cm so với thời kỳ 1980-1999. Dựa trên các kịch bản nước biển dâng, bản đồ ngập cũng đã được xây dựng, bước đầu là cho khu vực TP Hồ Chí Minh và khu vực Đồng bằng sông Cửu Long... Đây là cơ sở ban đầu để Việt Nam xây dựng các giải pháp ứng phó với BĐKH.

 

5. Nghiên cứu của GS Ngô Bảo Châu về "bổ đề cơ bản" được xếp thứ 7/10 theo bình chọn của tạp chí The Time (Hoa Kỳ) danh tiếng về các sự kiện khoa học nổi bật thế giới năm 2009. Công trình này góp phần giải quyết bài toán hóc búa suốt 30 năm qua của nhà toán học người Canađa Robert Langlands với giả thuyết nổi tiếng mang tên "Chương trình Langlands", giúp con người gần như có được một cái nhìn thống nhất cho nhiều ngành của toán học hiện đại: số học, đại số và giải tích. Theo đánh giá của giới toán học quốc tế, nhiều khả năng GS Ngô Bảo Châu sẽ được nhận Giải thưởng Fields (tương đương Giải thưởng Nobel trong các ngành khoa học khác) tại Đại hội Toán học thế giới năm 2010 họp tại Hyderabad (Ấn Độ). GS Ngô Bảo Châu hiện công tác tại Viện Nghiên cứu cao cấp Princeton (Hoa Kỳ), đồng thời là GS của Viện Toán học (Viện KHCN Việt Nam).

 

6. Năm 2009, giới khoa học Việt Nam đã phát hiện một sắc chỉ quý của triều đình nhà Nguyễn liên quan đến đội Hoàng Sa. Sắc phong này được tộc họ Đặng (thôn Đồng Hộ, xã An Hải, huyện Lý Sơn, Quảng Ngãi) gìn giữ hơn 170 năm qua. Đây là sắc chỉ của vua Minh Mạng phái một đội thuyền gồm 3 chiếc với 24 lính thủy ra canh giữ đảo Hoàng Sa vào ngày 15-4-1835 và là sắc chỉ duy nhất còn nguyên vẹn bản gốc tính đến thời điểm phát hiện mà các dòng tộc trên đảo Lý Sơn còn lưu giữ, liên quan đến quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam.

 

7. Với 77,48% đại biểu tán thành, sáng 25-11-2009, Quốc hội chính thức thông qua nghị quyết về chủ trương đầu tư dự án Nhà máy Điện hạt nhân (ĐHN) tại tỉnh Ninh Thuận. Theo đó, Nhà máy ĐHN Ninh Thuận 1 đặt tại xã Phước Dinh và Nhà máy ĐHN Ninh Thuận 2 đặt tại xã Vĩnh Hải với công suất mỗi Nhà máy khoảng 2.000MW. Tổng dự toán cho hai nhà máy này khoảng 200.000 tỷ đồng. Nhà máy Ninh Thuận 1 sẽ được khởi công vào năm 2014 và đưa tổ máy đầu tiên vận hành vào năm 2020.

 

8. Sau khi tham gia triển lãm lớn nhất thế giới về rôbốt, International Robot Exhibition (IREX 2009) tại Trung tâm Triển lãm Tokyo/(Nhật Bản), từ ngày 25 đến 28-11-2009, Công ty cổ phần rôbốt TOSY đã nhận được đề xuất hợp tác và phân phối sản phẩm của 2 nhà sản xuất Yaskawa (Nhật Bản) và Kuka (Đức). Theo đánh giá của các chuyên gia chiến lược của Tập đoàn rô-bốt Kuka, giá thành rô-bốt công nghiệp của Việt Nam khá rẻ. Ông Hồ Vĩnh Hoàng, Giám đốc Công ty TOSY cho biết, TOSY tự sản xuất tất cả các thành phần chính của rôbốt công nghiệp như hộp giảm tốc, mạch điện tử, động cơ, phần mềm điều khiển… nên giá thành chỉ bằng 25-30% so với rôbốt cùng loại sản xuất ở các nước phát triển. Hiện, mới chỉ có 6 nước có công nghiệp rôbốt phát triển là Nhật Bản, Đức, Thụy Sĩ, Mỹ, Italia và Hàn Quốc.

 

9. Chợ Công nghệ và Thiết bị Việt Nam ASEAN + 3 (Techmart) diễn ra từ ngày 17 đến 20-9-2009 tại Hà Nội đã thành công ngoài dự kiến. Techmart này lớn nhất từ trước đến nay bởi sự có mặt của một số nước trong khối ASEAN và 3 nước Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc. Số đơn vị trong nước tham gia lên tới 651 đơn vị và 51 đơn vị nước ngoài, chào bán gần 3.000 công nghệ, thiết bị, giải pháp phần mềm và dịch vụ. Kết quả: hơn 2.000 hợp đồng kinh tế và bản ghi nhớ đã được các bên ký kết với tổng giá trị đạt 1.718 tỷ đồng, trong đó có 373 hợp đồng kinh tế với tổng giá trị 1.463 tỷ đồng được ký tại Techmart.

 

10. Dây chuyền công nghệ chế biến tro bay Nhà máy Nhiệt điện Phả Lại công suất 25.000 tấn/tháng của Thạc sĩ Lê Tuấn Minh và các cộng sự thuộc Viện Khoa học vật liệu (Viện KHCN Việt Nam), Công ty cổ phần Sông Đà 12 - Cao Cường làm chủ đầu tư đã được ứng dụng thành công. Theo đó, công nghệ này giúp ngăn được tình trạng xỉ than phát thải đối với các nhà máy nhiệt điện. Công trình đã được trao giải nhất Giải thưởng sáng tạo KHCN Việt Nam năm 2008 (trao giải tháng 4-2009).