Nằm trong chiến dịch đẩy mạnh thanh kiểm tra việc tuân thủ quyền sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực phần mềm năm 2013 trên toàn quốc, vừa qua, Thanh tra Bộ Văn hóa, thể Thao và Du lịch (Bộ VH,TT & DL) phối hợp với Cục Cảnh sát Phòng chống tội phạm công nghệ cao (C50), Tổng cục Cảnh sát Phòng chống tội phạm, Bộ Công an đã tiến hành kiểm tra đột xuất việc tuân thủ quyền sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực bản quyền phần mềm máy tính tại 12 doanh nghiệp, trong đó có 2 công ty bán máy tính.
Động thái nghiêm khắc này của Thanh tra liên ngành một lần nữa khẳng định: không chỉ doanh nghiệp sử dụng phần mềm mà các đơn vị cung cấp phần mềm đều nằm trong diện thanh tra đột xuất của Chính phủ. Hành vi hỗ trợ cài phần mềm không có bản quyền sẵn vào máy tính khi bán cho khách hàng của các doanh nghiệp kinh doanh máy tính là sự tiếp tay cho nạn sử dụng phần mềm lậu và tạo sự canh tranh không lành mạnh với các nhà cung cấp máy tính nghiêm khắc tuân thủ luật.
Mới đây, lực lượng thanh tra liên ngành đã tiến hành kiểm tra đột xuất hai đơn vị cung cấp máy tính là Công ty TNHH Máy tính Hà nội ( 129- 131 Lê Thanh Nghị, Hà Nội) và Công ty TNHH Mua sắm đệ nhất Phan Khang (431A Hoàng Văn Thụ, Quận Tân Bình, TP Hồ Chí Minh). Tại công ty TNHH Máy tính Hà Nội, đoàn thanh tra đã kiểm tra 16 máy tính đang hoạt động; 45 CPU và tìm thấy 60 phần mềm văn phòng chủ yếu của Microsoft ( Window 7, Microsoft Office) được doanh nghiệp này cài bất hợp pháp trong các CPU để bán cho khách hàng. Tương tự, tại Công ty TNHH Mua sắm đệ nhất Phan Khang, thanh tra liên ngành đã tìm thấy 86 phần mềm văn phòng của Microsoft như Window XP, Office ( 2003, 2007), Window 7 không có bản quyền được cài đặt trong 49 máy tính.
Trước đó, hàng loạt các cuộc thanh tra đã được Thanh tra Bộ VH,TT & DL, C50 và lưc lượng công an kinh tế địa phương tiến hành tại 10 doanh nghiệp nằm trong các khu công nghiệp lớn trên toàn quốc từ Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Bình Dương và Long An. Theo thông tin từ lực lượng thanh tra liên ngành cho biết: trong số 10 doanh nghiệp được kiểm tra, có 2 doanh nghiệp tuân thủ nghiêm túc, còn lại 8 doanh nghiệp vi phạm với số lượng phần mềm bất hợp pháp khác nhau.
Theo tiết lộ từ đoàn thanh tra liên ngành, trong đợt thanh tra này, đoàn đã kiểm tra 669 máy tính, 45 CPU và phát hiện 910 phần mềm vi phạm các loại. Các phần mềm vi phạm chủ yếu được tìm thấy là các phần mềm văn phòng phổ biến của Microsoft như Office 2007, Window XP, Office Enterprise , Window 7; phần mềm Từ điển Lạc Việt (MTD 2002, 2005); các phần mềm chuyên dụng cho thiết kế, đồ họa của Autodesk như AutoCAD; các phần mềm của Adobe như Acrobat, Photoshop; các phần mềm của Symantec như Antivirus và nhiều phần mềm khác. Theo ước tính của các chủ sở hữu thì số lượng phần mềm vi phạm có giá trị lên tới gần 7 tỷ đồng.
Lực lượng thanh tra liên ngành còn cho biết: trong số các doanh nghiệp được thanh tra trong đợt này, có những doanh nghiệp có qui mô sản xuất lớn với số lượng công nhân rất đông, sản phẩm của các doanh nghiệp này được xuất khẩu sang nhiều thị trường quốc tế. Điều đáng nói là các doanh nghiệp này đều nắm rõ Luật Sở hữu trí tuệ nhưng vẫn cố tình vi phạm để tăng lợi nhuận phi pháp cho doanh nghiệp mình.
Từ năm 2012, Chương trình Hợp tác bảo vệ quyền tác giả máy tính gồm Cục bản quyền tác giả; Thanh tra Bộ Văn hóa, Thể thao & Du lịch và Liên minh phần mềm doanh nghiệp BSA đã có một số hoạt động phối hợp với Phòng Thương mại Đài Loan (TQ) tại Việt Nam, gặp gỡ hàng trăm công ty Đài Loan đang kinh doanh tại Việt Nam để cập nhật những điều luật mới nhất liên quan đến bản quyền phần mềm của Việt Nam, cũng như trao Giấy ghi nhận đã thực hiện Luật SHTT về nghĩa vụ sử dụng quyền tác giả đối với chương trình máy tính cho các doanh nghiệp Đài Loan tuân thủ nghiêm túc. Ngoài ra, các nhà sản xuất phần mềm cũng đưa ra những chương trình tư vấn để các doanh nghiệp đầu cuối có thể sử dụng phần mềm hiệu quả và tiết kiệm. Mặc dù vậy, một số các doanh nghiệp Đài Loan có tiềm lực tài chính mạnh như Công ty TNHH RK Resources có trụ sở tại huyện Bến Cát, tỉnh Bình Dương và Công ty TNHH Diamond Việt Nam có trụ sở tại Khu công nghiệp Mỹ Phước 1, tỉnh Bình Dương vẫn cố tình vi phạm, đi ngược lại với chủ trương của Chính phủ Việt Nam là tạo ra một môi trường kinh doanh lành mạnh cho tất cả các doanh nghiệp.
Ông Phạm Xuân Phúc, Phó Chánh Thanh tra Bộ VH,TT & DL cho biết: măc dù tình trạng vi phạm bản quyền phần mềm đã có nhiều dấu hiệu tích cực qua các cuộc thanh kiểm tra từ đầu năm tới nay nhưng đây vẫn là vấn đề còn khá "nóng" và đòi hỏi có những nỗ lực lớn hơn của các cơ quan chức năng. Trong năm nay, Thanh tra Bộ sẽ tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động này như thanh, kiểm tra, xử lý nghiêm các đơn vị vi phạm, tích cực tuyên truyền, phổ biến pháp luật để các doanh nghiệp nắm được và thực thi tốt hơn.