Chùm Ngây - Một thực phẩm an toàn, giàu dinh dưỡng

Giữa cái nắng hè tháng 6 như đổ lửa, bước vào vườn Chùm Ngây hơn 1 năm tuổi gia đình anh Hà Duy Văn, tổ 6, phường Lương Châu, T.P Sông Công chúng tôi bắt gặp màu xanh non mướt mắt, cái nóng bức trong người bắt đầu dịu xuống. Nhờ trồng cây Chùm Ngây, gia đình anh Văn đã có thêm nguồn thu nhập đáng kể và điều quan trọng hơn cả bởi nó chính là nguồn thực phẩm giàu dưỡng chất.

Anh Văn chia sẻ: Tôi xem trên ti vi nói về cây chùm ngây khá lâu rồi. Đây là cây trồng có hàm lượng dinh dưỡng rất cao. Cây có thể thích ứng với nhiều điều kiện sinh thái khác nhau. Nhưng tôi hỏi một số cơ sở chuyên bán giống cây trên địa bàn tỉnh không có để cung cấp. Rất may, là con tôi đang học tại Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên về nói chuyện là Trung tâm Thực hành Thực nghiệm của Nhà trường đang có giống cây này. Khi tôi lên đặt vấn đề mua giống cây trồng, cũng là lúc Trung tâm Thực hành Thực nghiệm đang chọn một số mô hình để tham gia trồng thử nghiệm của dự án. Sau khi cán bộ kỹ thuật của Trung tâm khảo sát thực địa đã quyết định hỗ trợ giống cho gia đình tôi trồng 1 ha. Qua trồng cây Chùm Ngây tôi thấy đây là loại cây chịu hạn tốt và rất dễ trồng, không phải chăm bón nhiều. Tỷ lệ cây trồng sống rất cao trên 90%. Sau 2 tháng trồng đã được thu hoạch lá. Một cây có độ tuổi từ 6 tháng đến 1 năm cho thu hoạch 0,5 kg đến 1 kg lá/lần. Cây sinh trưởng và phát triển tốt. Mặc dù không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật nhưng trên cây chưa phát hiện bất kỳ một loại sâu bệnh nào. Sản lượng lá tươi trung bình một năm từ 800-1.000kg/sào (360m2), giá bán hiện tại tại các siêu thị thời gian đầu là từ 80-100 nghìn đồng/1kg, hiện nay từ 50-60 nghìn đồng, trừ chi phí cho thu nhập từ 40-50 triệu đồng. Như vậy, nếu tính trên diện tích 1ha, cây Chùm Ngây sẽ cho sản lượng trung bình một năm từ 22-27 tấn, giá trị ước đạt từ trên 1,5 tỷ đồng. Được biết, thông qua Trung tâm Thực hành Thực nghiệm rau Chùm Ngây của gia đình anh Văn đã có trong thực đơn của Nhà hàng Cây Xanh, Nhà hàng Cá hồi Chợ Đồn và Nhà hàng Dũng Minh của T.P Thái Nguyên. Nhu cầu rau Chùm Ngây tại thị trường Hà Nội là tương đối lớn. Mặt hàng này chủ yếu bán tại các siêu thị, gia đình anh Văn đã liên hệ với các siêu thị trên địa bàn T.P Thái Nguyên và Hà Nội để đưa sản phẩm bổ dưỡng này vào các siêu thị để người tiêu dùng lựa chọn sản phẩm rau an toàn”.

Trước tình trạng báo động về mức độ mất an toàn thực phẩm như hiện nay, nhiều gia đình đã tận dụng quỹ đất, các thùng xốp… để tự trồng rau ăn. Và cây Chùm Ngây cũng là một loại cây được nhiều gia đình tìm mua để trồng. Gia đình chị Trần Thu Hà, Khu dân cư Thịnh Quang, phường Đồng Quang, T.P Thái Nguyên là một điển hình. Chị Hà đã tận dụng diện tích đất của một số gia đình chưa xây dựng nhà để trồng rau ăn. Nhìn lướt qua vườn rau của chị tôi đếm cũng có tới 6-7 loại: rau muống, mùng tơi, rau đay, đỗ, rau ngót, chùm ngây. Theo chị Hà: Cứ xem ti vi, nghe đài, đọc báo về các vụ ngộ độc thực phẩm, rau  phun thuốc, ngâm, tẩm… ra chợ tôi không dám mua về dùng. Rất may ở các khu đô thị mới nhiều nhà mua đất nhưng chưa xây dựng nhà nên không riêng gia đình tôi và nhiều hộ trong khu phố đều tận dụng để trồng rau xanh. Giờ đây khi ăn chúng tôi không phải lo lắng. Nếu có phải mua thêm rau, nhà tôi cũng chỉ chọn các loại củ là chính để đảm bảo an toàn.

Khi được hỏi chùm ngây là loại cây mới chị tìm mua giống ở đâu trồng? Chị Hà vui vẻ cho biết: Cứ vào mạng là có hết. Tôi vào xem thấy đây là cây rau có họ hàng với rau ngót. Nhưng về hàm lượng giá trị dinh dưỡng cao hơn. Được người thân chỉ, tôi vào Trung tâm Thực hành Thực nghiệm Trường Đại học Nông lâm mua trồng. Hiện nay, tôi thấy Trung tâm giống cây trồng của tỉnh cũng đã có bán giống. Loại cây này rất dễ trồng. Và rau chùm ngây có thể chế biến được nhiều món ăn như: xào, nấu canh, thậm chí xay sinh tố uống rất tốt.

Trở lại đơn vị tiên phong đưa cây trồng mới - Chùm Ngây về đất Thái Nguyên, Tiến sĩ Vũ Văn Thông, Giám đốc Trung tâm Thực hành Thực nghiệm cho biết thêm: Ở phía Bắc cây Chùm Ngây mớiỉ được trồng thí điểm tại Hà Nội, Ninh Bình, Thanh Hóa. Với hiệu quả cao về kinh tế, đặc biệt là những giá trị đối với sức khỏe, sau khi khảo sát điều kiện đất đai, thổ nhưỡng, Trung tâm đã tiến hành lập Dự án “Ứng dụng KHCN xây dựng mô hình trồng cây Chùm ngây (Moringa oleifera. Lam 1785) có giá trị kinh tế cao tại tỉnh Thái Nguyên”. Tổng kinh phí thực hiện Dự án trên 700 triệu đồng, trong đó vốn sự nghiệp khoa học công nghệ của tỉnh hỗ trợ là 260 triệu đồng. Trung tâm đã đưa vào trồng thử nghiệm hơn 2ha cây Chùm Ngây tại địa bàn T.X Sông Công và huyện Đồng Hỷ. Cây có thể thích ứng với nhiều điều kiện sinh thái khác nhau, không chỉ mang lại hiệu quả về kinh tế, cải thiện đời sống người dân, mà phát triển cây Chùm Ngây còn góp phần phủ xanh những vùng đồi khô hạn, cải tạo đất, bảo vệ môi trường. Không những vậy, đây là cây dễ trồng và chăm sóc nên việc tiếp cận của người dân dễ dàng, đây là cơ hội mở ra một hướng mới trong phát triển kinh tế hộ gia đình nhằm nâng cao thu nhập. 

Theo khuyến cáo của các nhà khoa học: Cây Chùm Ngây rất dễ trồng, không kén đất, có thể trồng từ hạt, hom cành, hom củ và trồng được quanh năm. Cây chuộng đất ráo nước, nhiều cát, chịu được hạn hán, ưa nắng, và hầu như không bị sâu bệnh hại, do đó chăm sóc cây không cần điều kiện gì đặc biệt về phân bón và nước tưới. Nếu trồng cây lấy lá thì nên trồng với mật độ 360-500 cây/sào(360m2) và tốt nhất mỗi năm nên trồng lại một lần để đảm bảo năng suất. Gỗ Chùm Ngây khá mềm, giòn, nên thân cành dễ bị gãy trong mưa bão. Do đó nếu trồng cây để khai thác sử dụng, người trồng thường cắt ngọn cây khi đạt độ cao nhất định, vừa tiện thu hái; vừa kích thích cây đâm chồi, nảy cành và hạn chế thiệt hại do gãy đổ. Từ những mô hình nêu trên cho thấy, trồng cây Chùm Ngây ngoài mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội, thì yếu tố góp phần nâng cao sức khỏe và đảm bảo môi trường sống vô cùng quan trọng.