Xuất phát từ thực tế khó khăn trong quá trình lao động sản xuất, ông Lê Duy Bảo, ở xóm Tam Thái, xã Hóa Thượng (Đồng Hỷ) đã mày mò, sáng tạo ra nhiều công cụ, máy móc có tính ứng dụng cao. Với sáng chế “máy bóc vỏ lạc xách tay”, ông từng đoạt giải Nhì trong Cuộc thi Nông dân sáng tạo do Hội Nông dân tỉnh tổ chức.
Sinh năm 1953, sau thời gian phục vụ trong quân ngũ, ông Bảo trở về địa phương tập trung phát triển kinh tế. Khi ấy, quê hương ông quanh năm gắn bó với cây lạc. Đến mùa vụ, lạc thu hoạch đầy sân. Để bóc hết vỏ, gia đình ông phải mất cả tháng trời. Lúc đó, ông đã nảy ra ý tưởng chế tạo một chiếc máy giúp gia đình và bà con trong xóm đỡ tốn công sức, thời gian bóc vỏ lạc. Ông bắt đầu nghiên cứu, tìm hiểu dựa trên nguyên lý hoạt động của máy xay xát lúa. Sau một thời gian mày mò, tỉ mỉ thiết kế, lắp ráp hàng chục lần để tìm ra chế độ vận hành phù hợp, cuối cùng ông đã thành công. Máy bóc lạc do ông sáng chế được đưa vào sử dụng trước sự thán phục của bà con chòm xóm.
Máy tách vỏ lạc của ông được làm bằng gỗ. Các thanh gỗ được mài tỉ mỉ gắn với nhau bởi một chiếc lu và được quay bằng tay. Máy nhỏ gọn có thể đặt ở nhiều vị trí và di chuyển dễ dàng. Nguyên lý cơ bản của máy là dùng trục quay có cạnh trái khế sát vào lớp vỏ bọc bên ngoài để vỏ lạc dập ra cho hạt rơi xuống. Mặc dù quay bằng tay, nhưng 1 giờ máy có thể tách được khoảng 10 kg lạc, ngang với hàng chục công lao động tách thủ công trong 1 ngày. Bà con trong xóm thấy ông Bảo có máy bóc vỏ lạc nhỏ gọn, hiệu quả và dễ sử dụng nên tò mò tìm hiểu. Khi thấy được nhiều lợi ích của máy, mọi người đặt ông làm cho gia đình để sử dụng lâu dài. Nhờ có máy bóc lạc của ông mà khoảng 10 năm nay, người dân nơi đây đã thoát khỏi công việc bóc vỏ lạc thủ công. Nhiều hộ dân đã mạnh dạn đầu tư mở rộng thêm diện tích trồng lạc, từ đó vươn lên thoát nghèo. Năm 2014, ông đã gửi sản phẩm này tham dự cuộc thi Nông dân sáng tạo do Hội Nông dân tỉnh tổ chức. Kết quả, sáng chế “máy bóc vỏ lạc xách tay” của ông đã đạt giải Nhì.
Từ thành công bước đầu với máy bóc lạc quay bằng tay, mới đây ông Bảo tiếp tục cải tiến để máy chạy bằng động cơ điện, giúp nâng cao hiệu suất làm việc. Chúng tôi đến gặp khi ông đang say sưa tinh chỉnh một số chi tiết trên máy bóc lạc cải tiến, ông hào hứng cho biết: “Chiếc máy chạy bằng động cơ điện này hiện đã có người đặt mua, chắc chắn sẽ giúp tiết kiệm công sức, thời gian và cho năng suất làm việc cao hơn gấp nhiều lần máy quay bằng tay”.
Ngoài sản phẩm máy bóc vỏ lạc, ông Bảo còn nghiên cứu, đầu tư sáng chế, cải tiến một số công cụ phục vụ sản xuất hiệu quả như: máy sấy ngô, sắn; máy cuộn dây điện… Những sản phẩm này đều có điểm chung là dễ sử dụng, mang lại nhiều tiện ích. Bà Trần Thị Phượng, Chủ tịch Hội Nông dân xã Hóa Thượng cho biết: “Ông Lê Duy Bảo là một tấm gương không ngừng tìm tòi, sáng tạo trong quá trình lao động, sản xuất. Những sáng chế của ông tuy không lớn nhưng rất đáng được ghi nhận, qua đó góp phần giúp bà con nông dân thực hiện hiệu quả chủ trương đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp”.
