Phát huy tính sáng tạo của học sinh

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của giáo dục trung học trong năm học này là đổi mới công tác quản lý và phương pháp dạy học, gắn bài học với thực tế cuộc sống. Bởi vậy, cùng với hoạt động dạy - học thì các hoạt động hỗ trợ cũng được quan tâm và cuộc thi khoa học kỹ thuật (KHKT) dành cho học sinh phổ thông là một trong những giải pháp để đạt mục tiêu trên.

Cuộc thi KHKT dành cho học sinh trung học toàn tỉnh là sân chơi bổ ích, trí tuệ và khoa học. Thông qua việc tìm kiếm những ý tưởng khoa học mới lạ, độc đáo góp phần thúc đẩy phong trào nghiên cứu khoa học của giáo viên và học sinh trong các trường trung học đồng thời cũng là cơ hội để các em giới thiệu kết quả nghiên cứu, sáng tạo khoa học kỹ thuật của mình. Được biết, ngay từ đầu năm học, Sở Giáo dục & Đào tạo đã tổ chức phát động và có văn bản hướng dẫn chi tiết tới các nhà trường về cách thức tổ chức, tham gia cuộc thi. Điều đáng mừng là cuộc thi ngày càng thu hút đông đảo các trường tham gia. Bên cạnh Trường THPT Chuyên Thái Nguyên là đơn vị đã có truyền thống và kinh nghiệm trong việc hướng dẫn học sinh nghiên cứu khoa học có nhiều đơn vị cũng mạnh dạn tham gia và cũng đạt được những thành tích đáng mừng đó là: THPT Chu Văn An, Gang thép, Đào Duy Từ, Định Hóa, Trường Tiểu học và THCS 915 Gia Sàng (T.P Thái Nguyên), Trường THCS Thượng Đình, huyện Phú Bình. Nổi lên trong hai năm gần đây là Trường THPT Trại Cau đã có dự án đoạt giải cao, lọt vào vòng toàn cuộc.

Trao đổi với chúng tôi, cô giáo Hứa Thị Thắng, Hiệu trưởng Trường THPT Trại Cau vui mừng cho biết: Năm 2015-2016, có 1 nhóm học sinh của Trường đã đoạt giải nhất cấp tỉnh trong cuộc thi Sáng tạo dành cho Thanh thiếu niên và nhi đồng tỉnh Thái Nguyên lần thứ 2. Mới đây, trong cuộc thi KHKT dành cho học sinh trung học toàn tỉnh lần thứ V năm học 2016-2017, một lần nữa học sinh của trường lại giành giải Nhất ở lĩnh vực kỹ thuật cơ khí. Trao đổi cùng chúng tôi, nhóm tác giả Nguyễn Ngọc Duy và Trần Việt Hải, lớp 12A1 vừa đoạt giải Nhất ở lĩnh vực kỹ thuật, cơ khí phấn khởi: Nhóm chúng em tiến hành tìm hiểu, nghiên cứu đề tài: “Dụng cụ tra hạt và tưới nước dùng trong sản xuất nông nghiệp” để tạo ra một dụng cụ giúp người nông dân các công đoạn tạo rãnh, thả hạt, lấp đất lại theo hàng, tưới nước (hoặc phun thuốc trừ sâu) trong quá trình sản xuất. Khi sử dụng dụng cụ tra hạt này thì trong 1 giờ người nông dân có thể  tra được 19.000 hạt trên diện tích 2.997 (m2) đồng thời có thể tưới nước (hoặc phun thuốc diệt kiến, sâu bọ) cho toàn bộ diện tích vừa tra. Bằng thực tế khảo sát, năng suất của dụng cụ tăng gấp 4 lần so với phương pháp tra hạt thủ công của bà con. Dụng cụ có cấu tạo đơn giản, dễ sử dụng, phù hợp với kinh tế của người nông dân an toàn và thân thiện với môi trường. 

Kết quả trên cho thấy nếu nhà trường nào cũng biết khơi nguồn sự sáng tạo của học sinh thì sẽ phát huy năng lực của các em trong việc học tập đi đôi với thực hành. Theo đánh giá của đồng chí Trần Thị Mỹ Quang, Trưởng phòng Giáo dục Trung học (Sở Giáo dục và Đào tạo), đây là năm thứ 5 tỉnh tổ chức cuộc thi này. Điều vui mừng nhất là tất cả các em học sinh, các thầy cô giáo đều đến với cuộc thi bằng thái độ nghiêm túc và tinh thần cầu thị. Trong số rất nhiều các dự án tham gia dự thi có những dự án mà ý tưởng, quá trình nghiên cứu và kết quả thực hiện đã thực sự mang lại hiệu quả. Về chất lượng các dự án có sự tiến bộ vượt bậc, thể hiện sự tâm huyết của giáo viên trong hướng dẫn, động viên các em học sinh phát huy khả năng sáng tạo trong học tập. Các dự án gửi dự thi năm nay đều tăng cả về số lượng và chất lượng. Với 144 dự án của các đơn vị gửi về Ban Tổ chức (tăng 2 dự án so với năm học 2015-2016), qua vòng chấm thẩm định đã lựa chọn được 99 dự án thuộc 16 lĩnh vực tham gia cuộc thi cấp tỉnh. Ban Tổ chức quyết định trao giải cho 50 dự án tham gia cuộc thi. Sau vòng chấm thi theo từng lĩnh vực có 14 dự án được lựa chọn tham gia vòng thi toàn cuộc. Đây là vòng thi chung cho tất cả các lĩnh vực với yêu cầu cao hơn rất  nhiều so với vòng thi lĩnh vực, bởi các em phải trả lời chất vấn của các thành viên trong ban giám khảo là các nhà khoa học, chuyên gia đại diện cho tất cả các lĩnh vực của cuộc thi. Ban Tổ chức đã quyết định trao 1 giải Nhất, 2 giải Nhì, 3 giải Ba và 8 giải Khuyến khích cho 14 dự án ở vòng toàn cuộc và sẽ chọn những dự án đoạt giải cao tham dự cuộc thi cấp quốc gia được tổ chức trong tháng 3 tới tại tỉnh Phú Thọ.

Từ kết quả cuộc thi nghiên cứu KHKT dành cho học sinh trung học cấp tỉnh cho thấy nếu có sự đầu tư và chỉ đạo bài bản thì công tác nghiên cứu khoa học trong học sinh trung học sẽ thực sự có chất lượng. Đây không chỉ là biện pháp góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mà còn là những minh chứng cụ thể cho việc dạy học lý thuyết gắn với thực hành.