Khoa học và công nghệ - Động lực cho phát triển

Những năm qua, hoạt động khoa học và công nghệ (KH-CN) trên địa bàn tỉnh đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật, góp phần quan trọng vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH). Tỷ trọng đóng góp của các nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng kinh tế (GRDP) của tỉnh giai đoạn 2016-2019 đạt 53,24%, tăng trên 27,8% so với giai đoạn 2011-2015. Từ đó cho thấy KH-CN thực sự là động lực phát triển KT-XH của tỉnh trong giai đoạn 2016-2020.

Trong các nguồn lực phát triển KT-XH thì KH-CN là một thành tố đóng vai trò rất quan trọng. KH-CN góp phần mở rộng khả năng phát hiện và khai thác có hiệu quả các nguồn lực, sản phẩm KH-CN đóng góp trực tiếp vào GDP, đồng thời quyết định tăng trưởng trong dài hạn và chất lượng tăng trưởng. Với sự ra đời của hàng loạt công nghệ mới, hiện đại, như: Vật liệu mới, công nghệ sinh học, điện tử, viễn thông… làm tăng các yếu tố của sản xuất, kinh doanh, tăng thu nhập, điều đó dẫn đến sự gia tăng chi tiêu cho tiêu dùng dân cư và tăng đầu tư cho cả nền kinh tế. Do vậy, trong thời đại ngày nay, phần đóng góp vào tăng trưởng và phát triển kinh tế của nhiều nước từ KH-CN là rất cao.

Phương hướng chủ yếu của hoạt động KH-CN giai đoạn 2020-2025 đã được nêu trong văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XX, đó là hoàn thiện cơ chế chính sách hỗ trợ nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao KH-CN vào sản xuất và đời sống; thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo, chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư; khuyến khích phát triển các doanh nghiệp KH-CN, từng bước hình thành các khu công nghệ cao, trung tâm đổi mới sáng tạo; khuyến khích, hỗ trợ việc hình thành và phát triển các tổ chức tư vấn, dịch vụ chuyển giao công nghệ, thúc đẩy phát triển thị trường KH-CN... Từ đó có thể khẳng định vai trò quan trọng của lĩnh vực KH-CN.

Là cơ quan quản lý Nhà nước, Sở KH-CN đã cụ thể hóa các nội dung được Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh đề ra. Nhiều hoạt động KH-CN của tỉnh đã hỗ trợ hoạt động sản xuất, kinh doanh, như: Hướng dẫn, hỗ trợ các doanh nghiệp xây dựng, công bố tiêu chuẩn cơ sở, tiêu chuẩn áp dụng; cung cấp các thông tin liên quan đến việc thực thi hiệp định hàng rào kỹ thuật trong thương mại cho các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh; triển khai thực hiện đề án nâng cao năng suất chất lượng sản phẩm; kiểm định, hiệu chuẩn các phương tiện đo nhóm 2; xác lập và bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ cho một số sản phẩm nổi tiếng của tỉnh... Việc xây dựng cơ chế, chính sách thuộc lĩnh vực KH-CN đã dần từng bước hoàn thiệncho sát với tình hình thực tế tại địa phương. Qua đó, tạo hành lang pháp lý đồng bộ, quan trọng, tạo điều kiện thúc đẩy hoạt động KH-CN của địa phương phát triển, đóng góp đáng kể vào phát triển KT-XH của tỉnh. Các hoạt động nổi bật này đã tạo nên những điểm nhấn rõ nét về sự đóng góp của KH-CN cho sự phát triển KT-XH của tỉnh. 

Cán bộ Sở Khoa học - Công nghệ kiểm tra mô hình nuôi trai nước ngọt và cá tại hồ Vai Miếu (Đại Từ).

Trong giai đoạn 2016-2020, lĩnh vực KH-CN trên địa bàn tỉnh đã đạt được những thành tựu quan trọng. Trong công tác quản lý Nhà nước về khoa học, công nghệ tiếp tục được tập trung nguồn lực, đạt được hiệu lực và hiệu quả quản lý. Công tác quản lý khoa học được thực hiện chặt chẽ, đúng quy định từ đề xuất nhiệm vụ, xét duyệt, triển khai và nghiệm thu đánh giá. Các nhiệm vụ KH-CN thuộc lĩnh vực nông lâm nghiệp đã bám sát định hướng phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới của tỉnh, nội dung nghiên cứu tập trung vào các giống cây trồng, vật nuôi mới có năng suất, chất lượng tốt, có giá trị kinh tế cao, hoàn thiện chuỗi giá trị; mô hình sản xuất an toàn sinh học, an toàn vệ sinh thực phẩm như: mô hình trồng cây dược liệu; mô hình sản xuất thử nghiệm giống khoai tây Actrice của Hà Lan; nhân giống, trồng và chế biến cây trà hoa vàng; mô hình vỗ béo thâm canh bò thịt; nuôi trai nước ngọt lấy ngọc tại hồ Núi Cốc... Qua đó đã góp phần chuyển dịch cơ cấu ngành Nông nghiệp, tạo được các vùng sản xuất hàng hóa tập trung.

Kết quả thực hiện các nhiệm vụ KH-CN thuộc lĩnh vực y dược đã góp phần tích cực trong công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe cho nhân dân. Nhiều kỹ thuật mới, kỹ thuật cao trong điều trị, chăm sóc sức khỏe đã được ứng dụng, chuyển giao như: Ứng dụng phẫu thuật tim hở; ứng dụng quy trình ghép thận từ người cho sống; phục hồi chức năng chi trên ở bệnh nhân liệt nửa người do tai biến mạch máu não... Các nhiệm vụ KH-CN thuộc lĩnh vực xã hội - nhân văn góp phần cung cấp luận cứ khoa học, hỗ trợ xây dựng, triển khai thực hiện các chủ trương, chính sách phù hợp trong phát triển KT-XH của tỉnh.

Hỗ trợ hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo là chủ đề mới trong giai đoạn vừa qua. Từ đó dần tạo dựng hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trên địa bàn tỉnh, tạo nên phong trào “khởi nghiệp” lan tỏa rộng khắp trong các trường đại học, cao đẳng, học sinh, sinh viên, tổ chức đoàn thanh niên, hội phụ nữ và các tầng lớp nhân dân trên địa bàn tỉnh. Đây là tiền đề quan trọng tạo sự tăng trưởng đột phá về kinh tế và phát triển bền vững của tỉnh…

Trên cơ sở những phương hướng chủ yếu trong hoạt động KH-CN đã được Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XX thông qua, phát huy thành tích đã đạt được, mục tiêu của hoạt động KH-CN trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới là tiếp tục đổi mới cơ chế, chính sách. Tập trung đổi mới và nâng cao chất lượng công tác quản lý các nhiệm vụ KH-CN. Tận dụng những thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 cho phát triển KH-CN, tập trung vào công nghệ mới, cốt lõi, tạo cơ sở dữ liệu lớn làm nền tảng cho chuyển đổi số. Xây dựng và thực hiện chiến lược sở hữu trí tuệ đến năm 2030 nhằm gia tăng nhanh giá trị của tài sản trí tuệ và hàm lượng công nghệ cao trong giá trị giá tăng của các ngành sản xuất. Chú trọng phát triển công nghệ sinh học và ứng dụng năng lượng nguyên tử vào sản xuất và đời sống. Phát triển mạnh mẽ thị trường KH-CN đồng bộ với các loại thị trường khác; thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và hình thành và phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trên địa bàn tỉnh. Đẩy mạnh thương mại hóa sản phẩm KH-CN; xây dựng cơ chế khuyến khích, hỗ trợ việc hình thành và phát triển các tổ chức tư vấn, môi giới, dịch vụ chuyển giao công nghệ. Hỗ trợ, khuyến khích, định giá, chuyển giao kết quả nghiên cứu tới các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất để tạo ra giá trị sản xuất cao. Thúc đẩy các hoạt động kết nối giữa các nhà khoa học, các doanh nghiệp, người dân để chuyển giao nhanh kết quả nghiên cứu trong các phòng thí nghiệm, các viện nghiên cứu, các trường đại học tới cơ sở sản xuất, tạo ra các sản phẩm có giá trị thiết thực. Tiếp tục thực hiện hợp tác về nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ với các tổ chức KH-CN Trung ương, các viện nghiên cứu, trường đại học nhằm tạo ra nhiều sản phẩm KH-CN có giá trị thực tiễn cao…