Mỹ: Phê duyệt thuốc mới trị HIV cho bệnh nhân đa kháng thuốc

Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) Mỹ vừa phê duyệt sunlenca (lenacapavir) - loại thuốc mới điều trị HIV dành cho bệnh nhân trưởng thành nhiễm HIV kháng nhiều loại thuốc…

Sunlenca là thuốc đầu tiên thuộc nhóm thuốc mới ức chế capsid, được FDA chấp thuận để điều trị HIV.Ảnh: nguồn FDA

Thế giới lần đầu phát hiện ra trường hợp nhiễm HIV vào năm 1981 và việc tìm kiếm các loại thuốc kháng vi rút để điều trị cho người nhiễm HIV đã được các nghiên cứu, thử nghiệm ngay sau đó. Cho đến nay, có khoảng hơn 40 loại thuốc kháng HIV (thuốc ARV) được sử dụng để điều trị HIV.

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, người nhiễm HIV được điều trị ARV sớm và duy trì điều trị tốt cũng có tuổi thọ tương đương người không nhiễm HIV. 
Với các bằng chứng về lợi ích của điều trị sớm ARV đối với giảm mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội, giảm nguy cơ tử vong và tăng tuổi thọ cũng như chất lượng sống của người nhiễm HIV nên ARV được khuyến cáo sử dụng sớm cho người nhiễm HIV. Hiện nay tất cả các trường hợp được chẩn đoán nhiễm HIV đều được điều trị ARV ngay khi phát hiện. Điều trị ARV sớm để hệ miễn dịch của người nhiễm HIV không bị phá hủy bởi HIV. Điều trị càng sớm càng tốt ngay khi biết nhiễm HIV kể cả khi thấy còn rất mạnh khỏe.

Mặc dù có những tiến bộ đáng kể trong điều trị ARV, nhưng vẫn còn rất nhiều nhu cầu quan trọng và cấp bách chưa được đáp ứng đối với những người sống chung với HIV. Điều này đặc biệt đúng đối với những trường hợp đã trải qua quá trình điều trị và không thể duy trì ức chế virus do kháng thuốc, không dung nạp hoặc phải cân nhắc về an toàn. Con số này chiếm khoảng 2% người trưởng thành sống chung với HIV đang điều trị trên toàn cầu.

Đối với những trường hợp này sẽ làm tăng khả năng thất bại trong điều trị, có nghĩa là một số bệnh nhân HIV bị kháng với các phác đồ điều trị hiện có, khiến họ phải lựa chọn phương án điều trị mới, hoạt động chống lại các biến thể kháng thuốc của virus bằng một cơ chế hoạt động mới.

Để đáp ứng cho những bệnh nhân kháng thuốc điều trị HIV, các chuyên gia nghiên cứu trong lĩnh vực phòng chống HIV/AIDS đã phải nghiên cứu và tìm ra

loại thuốc kháng virus mới, có thể giúp ích cho những bệnh nhân nhiễm HIV đã hết các lựa chọn điều trị. Sự sẵn có của các nhóm thuốc kháng virus mới là rất quan trọng đối với những người nhiễm HIV đa kháng thuốc đã trải qua nhiều lần điều trị, giúp những bệnh nhân này sống lâu hơn, khỏe mạnh hơn.

Chính vì vậy, sunlenca là thuốc đầu tiên thuộc nhóm thuốc mới ức chế capsid, được FDA chấp thuận để điều trị HIV. Thuốc hoạt động bằng cách ngăn chặn vỏ protein (capsid) của virus HIV, do đó can thiệp vào nhiều bước thiết yếu trong vòng đời của virus.

Trong khi hầu hết các loại thuốc kháng virus chỉ hoạt động trên một giai đoạn sao chép của virus, thì sunlenca được thiết kế để ức chế HIV ở nhiều giai đoạn trong vòng đời của virus và không có biểu hiện kháng chéo nào được biết đến in vitro (thí nghiệm trong ống nghiệm) với các nhóm thuốc hiện có khác.

Sunlenca là lựa chọn điều trị HIV duy nhất được thực hiện hai lần mỗi năm. Liều khởi đầu của sunlenca được dùng dưới dạng viên uống và tiêm dưới da, sau đó tiêm duy trì sáu tháng một lần. Sunlenca được dùng kết hợp với các thuốc kháng virus khác.

Các phản ứng bất lợi phổ biến nhất với sunlenca là buồn nôn và phản ứng tại chỗ tiêm (sưng, đau hoặc đỏ). Phản ứng tại chỗ tiêm được mô tả là nốt sần hoặc chai cứng có thể dai dẳng ở một số bệnh nhân.

Sunlenca đi kèm với một số cảnh báo và biện pháp phòng ngừa. Các cảnh báo và biện pháp phòng ngừa bổ sung bao gồm nguy cơ phát triển hội chứng phục hồi miễn dịch (hệ thống miễn dịch phản ứng thái quá sau khi bắt đầu điều trị HIV). Ngoài ra, một lượng nhỏ sunlenca có thể tồn tại trong cơ thể tới một năm hoặc lâu hơn. Nồng độ thuốc thấp do thiếu liều sunlenca có thể dẫn đến tăng nguy cơ phát triển kháng thuốc.

Tuân thủ điều trị tốt sẽ làm tăng hiệu quả của thuốc. Để kiềm chế được vi rút không phát triển, do vậy cần uống thuốc theo đúng hướng dẫn của thầy thuốc. Tuân thủ điều trị không tốt hoặc không tuân thủ điều trị dẫn đến kháng thuốc, thất bại điều trị và tử vong. Để tăng mức độ tuân thủ điều trị, ngoài việc lựa chọn giờ uống thuốc phù hợp cho mình, người nhiễm HIV có thể sử dụng các biện pháp hỗ trợ như: nhờ người nhắc uống thuốc, hẹn giờ bằng đồng hồ hoặc điện thoại, ghi lịch hằng ngày.