Giải phóng mặt bằng các dự án:

Tái định cư khó “đi trước”

Những năm gần đây, TP. Phổ Yên đã thực hiện giải phóng mặt bằng diện tích đất rất lớn để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Vì vậy, thành phố phải triển khai nhiều dự án tái định cư để bố trí chỗ ở cho người dân thuộc diện phải di chuyển chỗ ở. Việc bố trí tái định cư phải “đi trước”, tuy nhiên, trong thực tế khó có thể thực hiện điều này, bởi còn những bất cập về quy trình, thủ tục giải phóng mặt bằng.

Khu tái định cư Đồng Tiến 2 đang được tích cực thi công xây dựng.

TP. Phổ Yên hiện đang triển khai xây dựng 10 khu tái định cư, với tổng diện tích trên 35ha tại 7 xã, phường (gồm: Đồng Tiến, Tân Hương, Thành Công, Nam Tiến, Vạn Phái, Minh Đức, Phúc Thuận). Đây là các khu tái định cư phục vụ những hộ dân bị ảnh hưởng bởi Dự án đường liên kết nối các tỉnh Thái Nguyên - Bắc Giang - Vĩnh Phúc. Theo thiết kế, tuyến đường đi qua địa bàn 8 xã, phường của TP. Phổ Yên gồm: Đông Cao, Tân Hương, Đồng Tiến, Nam Tiến, Vạn Phái, Thành Công, Minh Đức và Phúc Thuận, với chiều dài gần 30km, tuyến nhánh trên 6km.

Để thực hiện Dự án này, TP. Phổ Yên phải thu hồi gần 147ha đất của trên 2.500 hộ dân, trong đó, có trên 320 hộ phải di chuyển chỗ ở, trên 460 ngôi mộ phải di chuyển. Theo Luật Đất đai, việc tái định cư phải hoàn thành trước khi thực hiện thu hồi đất, nhưng đến nay, Dự án đường liên kết vùng cơ bản đã hoàn thành giải phóng mặt bằng và đang được thi công, song các khu tái định cư vẫn chưa hoàn thiện. Tình trạng này khiến nhiều hộ dân thuộc diện phải di chuyển chỗ ở dù đã bàn giao mặt bằng những chưa được nhận tái định cư.

Đơn cử như tại Dự án Khu tái định cư Tân Hương, được đánh giá có tốc độ thực hiện nhanh, song thời điểm này, người dân vẫn chưa thể vào ở bởi hạ tầng chưa đáp ứng. Khởi công từ tháng 4/2022, Dự án có diện tích 3,49ha, được thiết kế bao gồm các hạng mục: san nền, giao thông, thoát nước mưa, thoát nước thải, cấp điện nước, hệ thống điện chiếu sáng…  với tổng mức đầu tư được duyệt 67,2 tỷ đồng. Trong đó: chi phí giải phóng mặt bằng là 23,8 tỷ đồng, chi phí đầu tư xây dựng 43,4 tỷ đồng. Thời gian thực hiện trong giai đoạn 2021-2023. Hiện, Dự án đang được triển khai thi công hạng mục san nền, đắp nền đường giao thông, thoát nước mưa và hào kỹ thuật và mới hoàn thành 50% khối lượng công việc.

Tuy nhiên, Khu tái định cư Tân Hương vẫn là dự án được khởi công sớm. Đối với những dự án triển khai muộn hơn, đến nay đơn vị thi công mới đang san lấp mặt bằng. Cá biệt, Dự án Khu tái định cư Nam Tiến vẫn chưa được khởi công. Hiện tại hồ sơ Dự án đang trình Sở Xây dựng thẩm định bước thiết kế bản vẽ thi công và dự toán.

Nguyên nhân khiến các dự án tái định cư khó “đi trước” khi thực hiện giải phóng mặt bằng là do: Theo quy định, đối với quy trình thực hiện các dự án nhóm B, nhóm C trước hết phải lập dự án, dự án được duyệt mới thực hiện các bước bồi thường thường giải phóng mặt bằng. Lúc này cơ quan chức năng mới thực hiện kê khai, kiểm đếm. Từ kết quả kê khai, kiểm đếm mới biết số hộ cần bố trí tái định cư, rồi mới xác định vị trí, quy mô khu tái định cư để giải phóng mặt bằng khu tái định cư. Quy trình này đi ngược với chủ trương tái định cư “đi trước” một bước.

Ngoài ra, một khó khăn phổ biến của các dự án tái định cư là vướng mắc trong giải phóng mặt bằng. Việc còn một vài hộ dân chưa sẵn sàng bàn giao mặt bằng cũng ít nhiều ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện các dự án. Hiện, với 10 dự án tái định cư đang triển khai của TP. Phổ Yên, tất cả đều còn vướng về giải phóng mặt bằng.

Theo đồng chí Bùi Văn Lương, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND TP. Phổ Yên: Để việc thực hiện các khu tái định cư không ảnh hưởng đến tiến độ Dự án xây dựng đường liên kết vùng, cấp ủy, chính quyền địa phương đã và đang tích cực đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân, đặc biệt là những hộ phải di chuyển chỗ ở. Từ đó, người dân đã đồng thuận cao và sẵn sàng bàn giao mặt bằng phục vụ thi công đường liên kết vùng ngay cả khi hạ tầng khu tái định cư chưa được hoàn thiện. Đến nay, thành phố đã có phương án đảm bảo bố trí đối với những hộ dân có nhu cầu nhận tái định cư sớm. Việc thực hiện tái định cư phục vụ những hộ dân bị ảnh hưởng bởi Dự án đường liên kết vùng cho đến nay không có “điểm nghẽn”.

Tuy nhiên về lâu dài, để thực hiện các dự án phải bố trí tái định cư, vẫn cần có sự điều chỉnh trong quy định của Luật Đất đai về quy trình thực hiện bồi thường giải phóng mặt bằng theo quy trình của dự án nhóm A. Tức là tách phần giải phóng mặt bằng ra khỏi dự án, để tái định cư thực sự có thể "đi trước" một bước, nhằm ổn định cuộc sống người dân bị ảnh hưởng, đồng thời giúp tái định cư không trở thành "rào cản" trong giải phóng mặt bằng thực hiện các dự án.