Hương trà bất tận

Nhàn tản, sẵn trà ngon, kẹo thơm lại nói chuyện chè Thái Nguyên đi Mỹ. Mừng đấy, nhưng không phải mừng vì người Mỹ uống trà Thái Nguyên, mà phấn khởi ở chỗ sản phẩm chè của ta, sau hàng loạt cuộc kiểm định bằng các thiết bị hiện đại nhất hiện có trên thế giới, các nhà khoa học đầu ngành nông nghiệp - thực phẩm và tiêu dùng đều có chung kết luận: Chè Thái Nguyên đạt tiêu chuẩn châu Âu MRLs. Có “chứng chỉ” này, chè Thái Nguyên có thể vào được tất cả các thị trường trên mọi châu lục.

Vùng chè Hoàng Nông (Đại Từ). Ảnh: N.H

Bởi mang hương vị đặc biệt thơm ngon, bổ dưỡng, lại có tác dụng ngừa bệnh nên cây chè tự nó đã lên hương. Chè Thái Nguyên là thế, nhưng điểm nhấn phải kể từ tháng 9-2017, vùng chè Tân Cương (TP. Thái Nguyên) được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp Chứng nhận đăng ký Chỉ dẫn địa lý “Tân Cương”. “Như rồng thêm vây”, chè Tân Cương càng nức tiếng trên thị trường trong nước, quốc tế. 

Chiêu ngụm trà sánh đặc mùi mưa - nắng, lòng hoài cổ về miền dĩ vãng. Hơn trăm năm trước, “cụ Tổ” cây chè Thái Nguyên lúc đó chưa đầy 40 tuổi, vừa mãn hạn phu lính, bị chính quyền bảo hộ Pháp di lý lên Thái Nguyên để khai khẩn đất đai trồng chè. Đó là cụ Vũ Văn Hiệt, người tỉnh Hưng Yên. “Vạn bất đắc dĩ”, cụ trở thành nghệ nhân trà đầu tiên ở vùng đất nửa đồng nửa núi Thái Nguyên. Cũng “vạn bất đắc dĩ”, cụ trở thành người đi đầu khai mở nên xứ trà. Hơn thế nữa là cụ đã nâng cao được tầm thi vị, tinh túy của thú ẩm trà bằng sản phẩm chè Cánh Hạc.

Bóng dáng sản phẩm chè Cánh Hạc chính là loại một tôm, hai lá bây giờ. Loại sản phẩm pha trong bình trà, thưởng hết nước cốt, tãi bã trà ra sân gạch thấy như đàn chim hạc bay về đất lành. Loại sản phẩm này được duy trì đến những năm đầu thập niên chín mươi của thế kỷ trước. Rồi cơ chế thị trường, người vùng chè lao tâm chạy đua với vô số mẫu mã sản phẩm. Ngoài chè búp, chè móc câu còn có sản phẩm chè nõn tôm, đinh nõn, chè đinh. Hàng trăm sản phẩm chè ra đời cũng bởi hai từ THƯƠNG HIỆU.

Một trong những đơn vị làm chè ở Thái Nguyên tiên phong trên con đường hội nhập kinh tế thế giới là HTX chè Tân Hương, xã Phúc Xuân (TP. Thái Nguyên). HTX thành lập tháng 11-2011, do thực hiện nghiêm ngặt quy trình canh tác nông nghiệp sạch nên tạo ra sản phẩm được Tổ chức Solidaridad và Unilever cấp chứng nhận đạt tiêu chuẩn quốc tế UTZ Certified (sản xuất truy nguyên nguồn gốc). 

Chứng nhận UTZ Certified đã đưa chè Tân Hương trở thành sản phẩm chè đầu tiên của Việt Nam bảo đảm hội tụ đủ điều kiện để hội nhập và lưu thông trên thị trường quốc tế. Đã có hàng chục sản phẩm của HTX được chào bán ra nước ngoài, được người tiêu dùng trên thế giới ghi nhận. 

Trở lại bên chiếc chảo gang truyền thống của cư dân vùng chè, nhìn đôi bàn tay nghệ nhân nhào luyện từng nắm chè trên chảo lửa, một ai đó trong dòng đời mới chợt nhận ra mọi sáng tạo của nông dân đều đi ra từ thực tiễn cuộc sống. Nhất là lúc đón nhận một thành công, người vùng chè khiêm tốn: Thành công ấy là nhờ có các nhà quản lý, nhà khoa học vào cuộc. Và người nông dân vẫn chắc chân là chủ thể cho các nhà khoa học, nhà quản lý lấy làm đề tài nghiên cứu cấp bộ, ngành, quốc gia.

Điều người tiêu dùng quan tâm đầu tiên là xuất xứ, chất lượng sản phẩm chè. Nông dân vùng chè Thái Nguyên hướng tới mục tiêu đó bằng việc tuân thủ các quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, nông nghiệp sạch và làm ra những sản phẩm có chất lượng ngày càng cao hơn. Nhất là trong thời công nghiệp 4.0, người trồng chè và doanh nghiệp phải sản xuất chè hữu cơ - chè sạch 100% và tự nhiên 100%. Đồng thời phải đạt các tiêu chuẩn chính được áp dụng trong ngành như ISO 3720 do FAO và IGG quy định; các yêu cầu về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật áp theo chuẩn của Codex.

Mừng là những năm gần đây, người làm chè Thái Nguyên đã minh chứng được với bạn bè năm châu về chất lượng sản phẩm. Năm 2016, sản phẩm chè Tôm Nõn của Công ty CP chè Hà Thái, ở xã Hà Thượng (Đại Từ), được Hiệp hội chè Mỹ và Canada trao giải Bạc. Năm 2017, sản phẩm chè Đinh Vương Phẩm của Công ty CP chè Tân Cương Hoàng Bình gửi tham dự cuộc thi chè đặc sản quốc tế Bắc Mỹ được Ban Tổ chức trao giải Đặc biệt...

Bằng trí tuệ, tâm hồn và đôi bàn tay khéo léo của người dân vùng chè, hương trà Thái Nguyên càng thêm đượm vị, sắc nước và tỏa hương bay xa cùng thời gian bất tận.