Số hóa thông tin cư trú, nhân thân: Lộ trình tất yếu

Luật Cư trú năm 2020 quy định, từ 1-7-2021, khi công dân thực hiện các thủ tục đăng ký cư trú, thay đổi thông tin trong sổ hộ khẩu (SHK), sổ tạm trú (STT) thì cơ quan đăng ký cư trú có trách nhiệm thu hồi SHK, STT đã cấp, thực hiện điều chỉnh, cập nhật thông tin trong Cơ sở dữ liệu về cư trú theo quy định và không cấp mới, cấp lại. SHK, STT bằng giấy sẽ chính thức bị "khai tử" từ ngày 1-1-2023. Trước quy định này, nhiều người tỏ ra băn khoăn, thắc mắc. Vậy, cần hiểu sao cho đúng?

Công dân đến trụ sở Công an phường Quang Trung (TP. Thái Nguyên) đăng ký thay đổi cư trú.

Những ngày gần đây, có khá nhiều người đến trụ sở Công an phường Quang Trung (TP. Thái Nguyên) làm thủ tục đăng ký cư trú, thay đổi thông tin trong SHK. Trong đó, có người là học sinh, sinh viên các trường đại học từ những tỉnh khác đến đăng ký cư trú, có người đến làm thủ tục thay đổi tạm trú, thường trú hoặc tách, nhập khẩu…

Tất cả những người đến làm thủ tục cư trú liên quan đến thay đổi thông tin trong SHK, STT đều được cán bộ tiếp nhận tuyên truyền, giải thích về Luật Cư trú và tiến hành thu SHK.

Anh Trung ở tổ 11, phường Quang Trung, nói: Tôi đến làm thủ tục cho con là T.B.K (đang ở với ông bà tại phường Hoàng Văn Thụ, TP. Thái Nguyên) về thường trú tại phường Quang Trung để tiện đường học hành. Lúc đầu khi đến đăng ký làm thủ tục, cán bộ nói sẽ thu hồi SHK và không cấp lại theo Luật Cư trú năm 2020, tôi cũng băn khoăn. Sau khi được nghe giải thích, tôi hiểu và yên tâm.

Trung tá Cao Thị Việt Hoa, Phó Trưởng Công an phường Quang Trung, cho biết: Hiện nay, vẫn còn nhiều người chưa hiểu rõ về chủ trương thu hồi SHK theo Luật Cư trú năm 2020. Với những trường hợp đến làm thủ tục thay đổi thông tin trong SHK, STT, chúng tôi đều tuyên truyền, giải thích cụ thể, rõ ràng. Bởi theo Luật Cư trú năm 2020, từ 1-7-2021, chúng tôi có trách nhiệm thu hồi SHK, STT theo quy định, thay vào đó mọi thông tin sẽ được cập nhật lên Cơ sở dữ liệu về dân cư. Cơ quan chức năng sẽ quản lý thông tin cư trú của người dân bằng phương thức điện tử, hay còn gọi là SHK điện tử. Tính từ 1-7-2021 đến nay, đơn vị đã thu hồi khoảng 500 SHK, STT đối với những trường hợp đến làm thủ tục liên quan đến việc thay đổi thông tin trên SHK, STT. Với mỗi trường hợp sau khi thu hồi SHK, đơn vị sẽ cung cấp giấy xác nhận thông tin cư trú, công dân có thể sử dụng để thực hiện thủ tục theo yêu cầu của một số cơ quan, đơn vị…

Còn tại xã Bình Thành (Định Hóa), thời gian qua, Công an xã cũng giải quyết nhiều trường hợp đến đăng ký thay đổi cư trú, nhất là lực lượng lao động đi làm ăn tại các khu công nghiệp, học sinh đi học xa nhà.

Thượng úy Mai Tất Tùng, Phó Trưởng Công an xã Bình Thành, thông tin: Từ khi thực hiện Luật Cư trú năm 2020, Công an xã đã giải quyết cho khoảng 200 trường hợp đến đăng ký thay đổi thông tin cư trú, đồng thời thu hồi SHK. Cũng có người băn khoăn, thắc mắc nhưng chúng tôi đều giải thích rõ ràng để người dân hiểu và chấp hành.

Công an xã Bình Thành tuyên truyền, hướng dẫn người dân về các quy định mới của Luật Cư trú năm 2020, thay đổi thông tin cư trú và làm thẻ căn cước công dân.

Theo quy định tại Khoản 2, Điều 26, Thông tư 55/2021/TT-BCA của Bộ Công an hướng dẫn thi hành Luật Cư trú năm 2020, người dân sẽ bị thu hồi SHK, STT khi thực hiện một trong các thủ tục sau: Đăng ký thường trú; điều chỉnh thông tin trong Cơ sở dữ liệu về cư trú; tách hộ; xóa đăng ký thường trú; đăng ký tạm trú; gia hạn tạm trú; xóa đăng ký tạm trú dẫn đến thay đổi thông tin trong SHK, STT.

Khi thực hiện một trong các thủ tục trên, ngoài việc thu lại SHK, STT, cơ quan thực hiện thủ tục đăng ký cư trú sẽ cập nhật, điều chỉnh lại thông tin của công dân trong Cơ sở dữ liệu về cư trú mà không cấp lại, cấp đổi.

Với những trường hợp không có sự thay đổi thông tin trên SHK, STT thì SHK, STT đã cấp (trước ngày 1-7-2021) vẫn có giá trị sử dụng đến hết 31-12-2022. Tuy nhiên, từ ngày 1-1-2023, hai loại sổ trên sẽ hết giá trị sử dụng. Điều này có nghĩa là người dân chỉ bị thu hồi SHK, STT khi thay đổi thông tin cư trú trong sổ. Những ai không thực hiện thay đổi, bổ sung thông tin cư trú trên SHK, STT giấy thì không bị thu hồi.

Thay vì điều chỉnh thông tin trong SHK, STT, thông tin cư trú của công dân sẽ được cập nhật lên Cơ sở dữ liệu quốc gia, SHK điện tử do cơ quan nhà nước quản lý.

Điều này đồng nghĩa mặc dù bỏ SHK giấy nhưng Nhà nước vẫn duy trì quản lý hộ khẩu, chỉ thay thế hình thức quản lý từ cuốn sổ bằng giấy sang phần mềm công nghệ thông tin hiện đại, hiệu quả hơn. SHK giấy lúc này không còn giá trị nên phải thu lại theo quy định.

Việc thu lại nhằm tránh để người dân mang SHK không cập nhật đầy đủ thông tin cư trú đi thực hiện các giao dịch, dẫn tới phát sinh những vấn đề liên quan, dẫn đến khó quản lý.

Hiện, cả nước đang khẩn trương hoàn thành Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, định danh theo Đề án 06. Như vậy, toàn bộ thông tin dữ liệu về dân cư, định danh được cập nhật và quản lý trên phần mềm điện tử. Mọi thay đổi liên quan sẽ được thực hiện, quản lý trên hệ thống điện tử một cách kịp thời, chính xác.

Không những vậy, điều này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho người dân trong việc tực hiện các thủ tục hành chính liên quan đến cư trú. Công dân chỉ cần sử dụng thẻ căn cước công dân hoặc đăng ký thay đổi trên tài khoản được mở trên dịch vụ công trực tuyến mà không cần đến SHK giấy như trước đây.

Kể từ ngày 1-1-2023, SHK giấy sẽ hết giá trị, các giao dịch, hợp đồng, thủ tục hành chính… không còn cần sử dụng đến loại giấy tờ này, thay vào đó là sử dụng thông tin trên hệ thống dữ liệu điện tử.