Kết nối giao thông vành đai liên vùng - động lực cho phát triển bứt phá

Ngày 4-5, Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức tọa đàm trực tuyến với chủ đề "Kết nối giao thông vành đai liên vùng - động lực cho phát triển bứt phá" với sự tham dự của lãnh đạo Bộ Giao thông - Vận tải, Bộ Kế hoạch - Đầu tư và một số địa phương. 

Tại tọa đàm, các đánh giá đều khẳng định, xây dựng cơ sở hạ tầng là một trong ba đột phá chiến lược mà Đảng ta đề ra. Có cơ sở hạ tầng, đặc biệt là giao thông, không chỉ cuộc sống của người dân được cải thiện, mà nền kinh tế cũng phát triển đột phá. Sự phát triển vượt bậc của Quảng Ninh, Hải Phòng, mới đây nhất là Thái Nguyên, cho thấy định hướng chiến lược đó của Đảng, Nhà nước ta là hết sức đúng đắn.

Tuy nhiên, trong 20 năm qua, cả nước mới chỉ xây dựng được 1.000km đường cao tốc, trong khi mục tiêu đề ra cho giai đoạn 2021-2025 là xây dựng được 2.000km đường cao tốc. Trong số công trình được thúc đẩy thời gian qua, có 2 công trình có ý nghĩa quan trọng là dự án đường Vành đai 3 thành phố Hồ Chí Minh và Vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội. Đây là các công trình cơ sở hạ tầng và cũng là cao tốc đô thị, tạo sự kết nối ở 2 trung tâm kinh tế, 2 vùng động lực kinh tế lớn nhất.

Phát biểu tại tọa đàm, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Dương Đức Tuấn thông tin: Vành đai 4 - Vùng Thủ đô có hình thức đầu tư là hỗn hợp giữa đầu tư công và đầu tư theo phương thức đối tác công tư. Đây là mô hình đầu tư rất hiệu quả và hợp lý. Để triển khai dự án quan trọng quốc gia của khu vực Vùng Thủ đô, tổng mức đầu tư cần khoảng 85.813 tỷ đồng, chia thành 3 nhóm dự án thành phần. Trong đó, nhóm dự án 1 là giải phóng mặt bằng ứng với 3 địa phương có dự án đi qua. Nhóm 2 là dự án đường đô thị song hành dưới thấp cho 3 địa phương với 3 dự án. Nhóm 3 là dự án xã hội hóa (1 dự án) theo mô hình đối tác công tư (PPP) và hợp đồng xây dựng - kinh doanh - chuyển giao (BOT) do nhà đầu tư đảm nhận. Vốn đầu tư nhóm 1, 2 thì ngân sách trung ương và địa phương đảm nhận; nhóm dự án 3 thì nhà đầu tư BOT đảm nhận với tổng mức đầu tư là 29.410 tỷ đồng.
Theo đồng chí Dương Đức Tuấn, khó khăn lớn nhất của dự án vành đai 4 - Vùng Thủ đô là công tác giải phóng mặt bằng. Cơ chế đặc thù tạo lập từ các phương pháp chia nhóm dự án thành phần để tách riêng dự án giải phóng mặt bằng. Vành đai 3 thành phố Hồ Chí Minh cơ bản không có đường sắt nhưng với Vành đai 4 - Vùng Thủ đô là giải phóng mặt bằng dự trữ cho hành lang phát triển đường sắt 30m trong tổng lộ giới dao động từ 90-135m, trung bình là 125m. Vì vậy, nhóm dự án 1 là chìa khóa mở cho dự án 2, 3.

Thứ nữa, giải phóng mặt bằng phải đi trước một bước, tạo lập sự đồng bộ đồng thời. Hà Nội phải có phương án bồi thường tái định cư cho khoảng 14.647 hộ và tái định cư cho 2.203 hộ, đã chuẩn bị 9 khu tái định cư quy mô khoảng 36,3ha. Khi vượt qua khó khăn này thì các dự án thành phần kế tiếp như dự án nhóm 2 đường song hành đô thị sẽ diễn ra từ năm 2022-2026; đặc biệt, dự án trung tâm PPP -BOT với 65% đi trên cao, 35% đi dưới thấp để tạo điều kiện phát triển đô thị hai bên tuyến và sẽ phải hoàn thành trong năm 2025.

Liên quan đến vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho rằng, trong tất cả các báo cáo đánh giá về những khó khăn, vướng mắc về đầu tư công, nguyên nhân giải phóng mặt bằng luôn ở vị trí số một. Hệ lụy dẫn tới là chậm tiến độ, giải ngân thấp…

Chính vì vậy, khi đặt vấn đề thúc đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án quan trọng quốc gia, công tác giải phóng mặt bằng được đặc biệt quan tâm. Cần có thêm cơ chế cho phép chỉ định thầu một số nội dung liên quan công tác giải phóng mặt bằng với việc di dời các hạ tầng kỹ thuật tại khu vực cần phải giải phóng (điện, nước, viễn thông)… vì yêu cầu về mặt chuyên ngành rất cao, thường các đơn vị liên quan trực tiếp đến ngành, lĩnh vực đó mới có thể thực hiện được.

Cùng với giải phóng mặt bằng thì việc thứ hai là tái định cư cũng không kém phần quan trọng. Để di dời các hộ gia đình, phải xây dựng các khu tái định cư và việc này phải làm rất nhanh để người dân nhanh chóng ổn định cuộc sống.
“Nếu làm chậm công tác này, đất đã lấy của người dân rồi mà người dân vẫn chưa có nơi ở ổn định thì rất bất cập. Đó là điều cần hết sức quan tâm trong giải phóng mặt bằng”, Thứ trưởng Trần Quốc Phương lưu ý.