Sớm giải quyết tình trạng khan hiếm thuốc giải độc botulinum

Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết, trong quý III tới, Bộ Y tế sẽ báo cáo Chính phủ cơ chế bảo đảm thuốc hiếm, thuốc hạn chế nguồn cung.

Bệnh nhân ngộ độc botulinum đang điều trị tại Bệnh viện Chợ Rẫy.

Khan hiếm thuốc điều trị ngộ độc botulinum

Liên tiếp các vụ ngộ độc do botulinum xảy ra gần đây do sử dụng thực phẩm đóng kín thủ công, không rõ nguồn gốc.

Theo thông tin từ Bệnh viện Chợ Rẫy, bệnh viện vừa hội chẩn 3 bệnh nhân nghi ngờ ngộ độc botulinum từ các bệnh viện Nhân dân Gia Định và Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Thành phố Hồ Chí Minh.

Cả 3 trường hợp ngộ độc botulinum này đều cư ngụ tại thành phố Thủ Đức và ở 2 gia đình khác nhau. Hai anh em ruột ăn bánh mì có kèm với chả lụa của người bán dạo, riêng bệnh nhân 45 tuổi được cho là đã ăn một loại mắm để lâu ngày. Đến ngày 14/5, cả 3 bệnh nhân đều có triệu chứng rối loạn tiêu hóa, mệt mỏi, đau đầu choáng váng và đau bụng có biểu hiện bị tiêu chảy. Sau đó, đến ngày 15/5, tình trạng tiến triển xấu hơn và bắt đầu yếu cơ, nhìn đôi, khó nuốt…

Trong đó, 2 bệnh nhân (18 tuổi và 45 tuổi) phải thở máy liệt cơ, sức cơ chỉ có 1/5, không thở được phải thở. Còn bệnh nhân 26 tuổi tình trạng sức cơ còn 3/5-4/5, tức là còn có thể cử động được một chút và về vấn đề hô hấp vẫn có thể tự thở được, chưa phải thở máy nhưng diễn tiến sau đó chưa thể tiên lượng được…

Điều đáng nói là hiện nay, Thành phố Hồ Chí Minh và các bệnh viện trên cả nước đã cạn kiệt thuốc giải độc tố botulinum. Hai lọ giải độc BAT cuối cùng đã dùng cho 3 trẻ em ngộ độc botulinum sau khi ăn chả lụa vào ngày 16/5. Các em đang được điều trị và theo dõi tại Bệnh viện Nhi đồng 2 Thành phố Hồ Chí Minh.

Hết thuốc BAT giải độc đặc hiệu do ngộ độc botulinum đang là vấn đề rất đáng tiếc cho bệnh nhân và cũng như nan giải cho các bác sĩ điều trị.

Tiến sĩ, bác sĩ Lê Quốc Hùng

Tiến sĩ, bác sĩ Lê Quốc Hùng, Trưởng khoa Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy cho biết, nếu được sử dụng thuốc BAT giải độc đặc hiệu sớm, bệnh nhân ngộ độc botulinum có khả năng thoát khỏi tình trạng bị liệt trong 48 giờ-72 giờ, không phải thở máy.

Trong trường hợp không có thuốc giải, độc tố tiếp tục tấn công bệnh nhân. Botulinum tấn công vào hệ thống thần kinh khiến dẫn truyền không còn, các cơ không điều khiển được và gây liệt. Khi liệt cơ hô hấp, bệnh nhân sẽ suy hô hấp, tử vong nếu không được điều trị hỗ trợ. Thiếu thuốc, các bác sĩ chỉ có thể điều trị hỗ trợ bằng nuôi dưỡng và thở máy.

Bằng kinh nghiệm thực tiễn, bệnh nhân ngộ độc không có thuốc giải, thời gian điều trị sẽ kéo dài nhiều tháng, nhiều biến chứng xảy ra như nhiễm trùng, suy dinh dưỡng do thở máy kéo dài, liệt…

Tiến sĩ, bác sĩ Lê Quốc Hùng, Trưởng khoa Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy.

Thời gian gần đây, Việt Nam liên tiếp ghi nhận ngộ độc do botulinum - độc tố được sinh ra bởi vi khuẩn Clostridium botulinum. Đây là một chất độc cực mạnh, gây ra biến chứng nặng có thể dẫn đến suy hô hấp, liệt toàn thân, tử vong nếu không can thiệp kịp thời. Do đó, vấn đề thuốc giải được đặt ra vô cùng cấp thiết đối với những ca bệnh nặng.

Tuy nhiên, thuốc giải độc chỉ có một hãng dược ở Canada sản xuất. Đây là loại thuốc cực hiếm và có giá thành rất đắt lên tới 8.000 USD/lọ.

Là đơn vị tiếp nhận nhiều ca bệnh ngộ độc nặng nề, Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Chợ Rẫy cũng đã đề xuất cần có trung tâm lưu trữ thuốc hiếm cấp quốc gia, do Bộ Y tế quản lý, đặt tại các vùng miền, khi có ngộ độc xảy ra sẽ điều phối ngay tới địa phương để kịp thời giải độc cho người bệnh.

Sớm có trung tâm dự trữ thuốc hiếm quốc gia

Trong buổi khảo sát một số bệnh viện tuyến cuối trên địa bàn Hà Nội vào ngày 11/4 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính giao Bộ Y tế nghiên cứu, thành lập ngay các trung tâm chuyên dự trữ thuốc hiếm, đặt tại 6 vùng kinh tế-xã hội trên cả nước, giao một bệnh viện hàng đầu tại địa bàn quản lý, điều phối.

Liên quan đến đề xuất của các cơ sở y tế, đặc biệt là Bệnh viện Chợ Rẫy, lãnh đạo Cục Quản lý dược (Bộ Y tế) cho biết đã nhận được thông tin về việc Bệnh viện Chợ Rẫy (Thành phố Hồ Chí Minh) tạm hết thuốc giải độc tố botulinum.

Cục đã liên hệ với đơn vị nhập khẩu và được biết Bệnh viện Chợ Rẫy đã trao đổi với công ty về việc đặt hàng. Nhà nhập khẩu đã liên hệ với nhà cung ứng nước ngoài để làm các thủ tục nhập khẩu.

Cục cũng đã liên hệ với Tổ chức Y tế thế giới (WHO) trong tình huống không mua được thuốc sẽ nhờ hỗ trợ từ WHO.

Thứ trưởng Thường trực Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết, trong quý III tới, Bộ Y tế sẽ báo cáo Chính phủ cơ chế bảo đảm thuốc hiếm, thuốc hạn chế nguồn cung.

Bộ đang xây dựng kế hoạch, trong đó giao các đơn vị đề xuất, lấy ý kiến của các cơ quan y tế, sau đó sẽ tập hợp, đề xuất giải pháp từ cơ chế mua sắm, quản lý sử dụng và cơ chế thanh quyết toán đối với nhóm thuốc hiếm, thuốc hạn chế nguồn cung.

Bộ Y tế dự kiến triển khai ở 6 vùng kinh tế xã hội gồm: trung du và miền núi phía bắc, đồng bằng sông Hồng, Bắc Trung Bộ và duyên hải miền trung, Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và đồng bằng sông Cửu Long.

Trên cơ sở đó, Bộ sẽ nghiên cứu, lựa chọn các bệnh viện trực thuộc Trung ương đóng trên địa bàn và giao quản lý, hướng dẫn sử dụng, điều phối thuốc.

Theo ông Tuyên, Bộ Y tế đang gấp rút triển khai, tuần sau tiếp tục họp bàn về vấn đề này, để sớm hình thành trung tâm dự trữ thuốc hiếm, khi có dịch bệnh, ngộ độc xảy ra sẽ đáp ứng kịp thời.