Vì sao các doanh nghiệp chưa tiếp cận được nguồn vốn tín dụng xuất khẩu?

Mặc dù Nhà nước có cơ chế chính sách đối với những doanh nghiệp tham gia mặt hàng xuất khẩu (với vốn ưu đãi tuỳ theo từng thời điểm, nhưng thường ở mức thấp hơn so với các doanh nghiệp vay vốn tín dụng thương mại). Chính sách Nhà nước thì có, nhưng số doanh nghiệp tham gia mặt hàng xuất khẩu được vay vốn không nhiều. Và cũng có nhiều doanh nghiệp thì kêu khó tiếp cận được với nguồn vốn này. Ông Vũ Dương Bình, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Tập đoàn Tân Cương Hoàng Bình là đơn vị nhiều năm nay xuất khẩu mặt hàng chè đi các nước cho biết: "Chúng tôi chưa bao giờ được vay vốn ưu đãi của Nhà nước". Còn ông Vũ Chí Dũng, Phó Giám đốc phụ trách, Chi nhánh Ngân hàng phát triển Thái Nguyên - Ngân hàng thực hiện chính sách tín dụng xuất khẩu Nhà nước lại cho rằng: Chi nhánh đã trực tiếp đến các doanh nghiệp để quảng bá nguồn vốn tín dụng trên, xong còn ít doanh nghiệp được vay vốn. Trong đó, nguyên nhân thứ nhất do các doanh nghiệp chưa trực tiếp làm đơn đề nghị để Chi nhánh xem xét; thứ hai có đề nghị nhưng có trường hợp do không đảm bảo các điều kiện nên cũng không được chấp thuận vay vốn.

Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết, quy định vay vốn tín dụng xuất khẩu cũng tương đối chặt chẽ: Về đối tượng, là nhà xuất, nhập khẩu có hợp đồng xuất, nhập khẩu hàng hoá thuộc danh mục các mặt hàng xuất khẩu do Chính phủ quy định (bao gồm 11 mặt hàng thuộc nhóm hàng nông, lâm, thuỷ sản; 6 mặt hàng thuộc nhóm hàng thủ công mỹ nghệ; 8 mặt hàng thuộc nhóm sản phẩm công nghiệp và nhóm mặt hàng máy tính nguyên chiếc, phụ kiện máy tính và phần mềm tin học). Điều kiện cho vay phải thuộc các đối tượng trên; nhà xuất khẩu đã ký kết hợp đồng xuất khẩu; nhà nhập khẩu có hợp đồng nhập khẩu đã ký kết với doanh nghiệp, tổ chức kinh tế Việt Nam; phương án sản xuất kinh doanh có hiệu quả; có năng lực pháp luật, năng lực hành vi dân sự đầy đủ; nhà xuất khẩu phải thực hiện các quy định về đảm bảo tiền vay, phải mua bảo hiểm tại một Công ty bảo hiểm hoạt động hợp pháp tại Việt Nam đối với tài sản hình thành từ vốn vay thuộc đối tượng mua bảo hiểm bắt buộc trong suốt thời hạn vay vốn; nhà nhập khẩu được Chính phủ hoặc Ngân hàng T.W nước bên nhà nhập khẩu bảo lãnh vay vốn. Mức cho vay tối đa bằng 85% giá trị hợp đồng xuất khẩu, nhập khẩu đã ký hoặc giá trị L/C đối với cho vay trước khi giao hàng hoặc trị giá hối phiếu hợp lệ đối với cho vay sau khi giao hàng; thời hạn cho vay không quá 12 tháng.

Với Thái Nguyên, các mặt hàng xuất khẩu hiện nay chủ yếu là chè, tinh bột sắn (mặt hàng mới đề nghị bổ sung). Đối chiếu với danh mục nhóm các mặt hàng được vay vốn tín dụng xuất khẩu, Chi nhánh đã xây dựng kế hoạch cho vay hằng năm phù hợp với thực tế (và cũng chỉ mới cho vay đối với các nhà xuất khẩu, còn cho vay nhập khẩu chưa thực hiện). Vì vậy, năm 2007 Chi nhánh xây dựng dự nợ bình quân 12 tỷ đồng (đã thực hiện 100% kế hoạch), năm 2008 là 15 tỷ đồng (đã thực hiện đạt kế hoạch). Năm 2009, thực hiện chủ trương đẩy mạnh cho vay xuất khẩu, Chi nhánh đã xây dựng kế hoạch dư nợ bình quân là 20 tỷ đồng. Riêng năm 2008 tuy rất khó khăn về vốn do thực hiện chính sách kiềm chế lạm phát, giảm hạn mức tín dụng, song Chi nhánh vẫn đáp ứng nguồn vốn vay cho các đơn vị (Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Trung Nguyên; Công ty cổ phần Sơn Lâm; Công ty cổ phần chè Hà Thái; Công ty TNHH chế biến nông sản chè Thái Nguyên với dư nợ đến tháng 10-2008 là 12 tỷ 455 triệu đồng, mức lãi suất cho vay tuỳ theo từng thời điểm (cao nhất là 1,35%/tháng; thấp nhất là 0,75%/tháng).

Cùng tham gia cho vay các mặt hàng xuất khẩu trên địa bàn còn có Chi nhánh Ngân hàng Đầu tư và phát triển Thái Nguyên cũng đã có cơ chế riêng về lãi suất cho các đơn vị chuyên làm hàng xuất khẩu như Công ty cổ phần Đầu tư và Thương mại TNG (sản phẩm may mặc), Công ty chè Tín Đạt (Đại Từ ) và Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu Thái Nguyên (sản phẩm chè)… với lãi suất giảm hơn là 14%/năm (các doanh nghiệp khác là 15%).

\Như vậy, việc các doanh nghiệp chưa tiếp cận được vốn tín dụng xuất khẩu là do các doanh nghiệp chưa có đủ điều kiện nêu trên hoặc chưa tìm hiểu hết thủ tục để tiếp cận dẫn đến "khó" tiếp cận nguồn vốn. Đây là vấn đề các doanh nghiệp cần tìm hiểu kỹ để được hưởng chính sách ưu đãi của Nhà nước khi tham gia các nhóm mặt hàng xuất khẩu Nhà nước khuyến khích, nhằm giảm bớt chi phí của doanh nghiệp.