* 2008, xuất khẩu phấn đấu đạt trên 58 tỷ USDNăm 2007 được coi là năm gặt hái của xuất khẩu Việt Nam, các chỉ tiêu đặt ra về tăng trưởng xuất khẩu đều đã thực hiện được và vượt mức, 10 mặt hàng và nhóm hàng đã có mặt trong câu lạc bộ 1 tỷ USD. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được thì vẫn còn tồn đọng một số bất cập cần giải quyết để thực hiện tốt nhiệm vụ xuất khẩu năm 2008.
Theo công bố của Bộ Công thương về kết quả XK năm 2007, kim ngạch xuất khẩu (KNXK) năm nay đạt 48 tỷ USD, tăng 8,2 tỷ USD (tương đương 20,5%) so với năm 2006. Thành tích của XK 2007 được coi là khá khả quan- vượt 3,1% so với kế hoạch Chính phủ giao (17,4%). Như vậy, theo tính toán của Bộ Công thương, giá trị XK năm 2007 có những đóng góp lớn cho tăng trưởng kinh tế khi chiếm tới 70% GDP.
Kết quả XK năm nay cũng ghi nhận tốc độ tăng trưởng cao và giá trị XK lớn ở nhóm hàng công nghiệp, chế biến. Trong đó, KNXK của nhóm hàng công nghiệp và thủ công mỹ nghệ tăng mạnh nhất với 3,7 tỷ USD. Nhóm nhiên liệu, khoáng sản chỉ tăng khiêm tốn 0,2 tỷ USD so với năm 2006.
Đóng góp vào sự tăng trưởng XK năm nay phải kể tới vai trò của 10 mặt hàng và nhóm hàng XK chủ lực trong câu lạc bộ tỷ đô là: thuỷ sản, gạo, cà phê, cao su, dầu thô, dệt may, giầy dép, điện tử và linh kiện máy tính, sản phẩm gỗ và nhóm sản phẩm cơ khí.
Ngoài 4 mặt hàng lớn truyền thống là dầu thô, dệt may, giày dép và thủy sản đều đạt trên 3 tỷ USD, hai mặt hàng điện tử và sản phẩm gỗ cũng đã đạt trên 2 tỷ USD. Một số nông sản chủ lực cũng đã thắng lớn trong năm 2007 do những lợi thế về giá trên thị trường thế giới.
Sự chuyển dịch của cơ cấu hàng XK- theo Thứ trưởng Bộ Công thương, Nguyễn Thành Biên- “đã có những chuyển biến tích cực theo hướng tăng dần tỷ trọng nhóm hàng chế biến, có hàm lượng công nghệ và chất xám cao, giảm dần xuất khẩu hàng thô”.
Nếu nhìn vào số liệu năm sau cao hơn năm trước, những gì XK VN đạt được trong năm 2007 là khả quan, đáng ghi nhận, tuy nhiên thành tích của XK không thể mang lại niềm vui trọn vẹn khi còn quá nhiều trăn trở với bản thân lãnh đạo ngành.
Xuất khẩu tăng trưởng nhanh nhưng chưa bền vững
Có thể lạc quan nếu nhìn vào số liệu tăng trưởng xuất khẩu năm 2007, nhưng thiếu bền vững, dễ bị tổn thương bởi các cú sốc từ bên ngoài tiếp tục là điệp khúc xuất khẩu phải lặp lại nhiều năm nay.
Tại Hội nghị Kế hoạch phát triển Xuất khẩu 2008 do Bộ Công thương tổ chức, Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Thành Biên đã chỉ ra nhiều yếu kém kìm hãm nỗ lực tăng trưởng XK 2007, thậm chí có nguy cơ làm méo mó thành tích XK đạt được nếu đặt trong các mối tương quan với nhập siêu và cải thiện nền kinh tế.
Xét kim ngạch XK bình quân theo đầu người, VN đứng ở vị trí rất khiêm tốn so với các nước trong khu vực và trên thế giới (Singapore: 60.600USD/người, Thái Lan: 1.860USD/người, Malaysia: 5.890USD/người, Philipin:546USD/người, VN sau nhiều nỗ lực cải thiện cũng mới chỉ đạt 473USD/người.
Đặc biệt, nỗi lo tăng trưởng nhập siêu cao hơn tăng trưởng XK đã thành sự thật trong năm 2007 và đang ảnh hưởng tiêu cực đến một số chỉ tiêu kinh tế vĩ mô của nền kinh tế như cán cân thanh toán, dự trữ ngoại tệ, nguồn lực đầu tư. Bài toán nhập siêu theo lãnh đạo Bộ là vẫn chưa có giải pháp kiềm chế hiệu quả.
Sự tăng trưởng nhanh nhưng thiếu bền vững, dễ tổn thương của XK đã phải “trả giá” bằng chính những cú sốc biến động về giá cả trên thị trường thế giới (giá dầu mỏ tăng cao, đồng USD mất giá...). Chưa kể sự xuất hiện ngày càng nhiều của các rào cản thương mại mới từ các thị trường nước ngoài đang kìm hãm đà tăng trưởng của XK Việt Nam.
Cơ cấu hàng XK- theo ông Biên- dù được cải thiện nhưng vẫn còn nhiều bất hợp lý: chủng loại hàng XK đơn điệu, chậm xuất hiện những mặt hàng mới có đóng góp kim ngạch đáng kể, hàng XK có giá trị gia tăng còn thấp. Quá trình chuyển dịch cơ cấu hàng XK theo hướng công nghiệp hoá theo lãnh đạo Bộ Công Thương còn diễn ra chậm, chưa có giải pháp triệt để để cải thiện nhanh tình hình.
“Về thực chất, cơ cấu hàng XK của VN thời gian qua chủ yếu chuyển dịch theo chiều rộng mà chưa đi vào chiều sâu. XK chủ yếu khai thác lợi thế so sánh sẵn có mà chưa khai thác được lợi thế cạnh tranh”- Thứ trưởng khẳng định.
Chưa chủ động tận dụng cơ hội từ hội nhập để khai thác, mở rộng thị trường XK; Các chương trình xúc tiến thương mại còn nhỏ lẻ, rời rạc, kém hiệu quả; thị trường XK tăng trưởng không đồng đều làm tăng nguy cơ phụ thuộc một khi thế giới có biến động..., cũng là những hạn chế tiếp tục vướng phải.
Năm 2008 XK hướng tới kim ngạch trên 58 tỷ USD - đạt mục tiêu Quốc hội đề ra
Báo cáo Kế hoạch phát triển xuất khẩu năm 2008 của Bộ Công thương đặt mục tiêu tạo bước đột phá trong lĩnh vực xuất khẩu với chỉ tiêu kim ngạch đạt trên 58,6 tỷ USD, tăng 20 - 22% so với năm nay.
Trong nỗ lực đưa tăng trưởng XK tiếp tục trở thành động lực chính cho mức tăng GDP 8,5% năm 2008, Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng khẳng định quyết tâm: “Bộ phấn đấu đạt mức trần trong mục tiêu XK mà Quốc hội đã đề ra”.
Về cơ cấu xuất khẩu, Bộ chủ trương tập trung nâng cao chất lượng để tăng giá trị hàng xuất khẩu với các mặt hàng truyền thống; mở rộng quy mô sản xuất, đổi mới công nghệ và đẩy mạnh xuất khẩu các mặt hàng có kim ngạch lớn, có khả năng tăng trưởng cao, giải quyết nhiều lao động như dệt may, giày dép, đồ gỗ, linh kiện điện tử; các mặt hàng sử dụng nhiều nguyên liệu trong nước như hàng thủ công mỹ nghệ, sản phẩm cao-su, thực phẩm chế biến, dịch vụ phần mềm.
Nhóm khoáng sản theo chỉ đạo của Chính phủ trong năm tới đều cắt giảm về số lượng XK so với năm 2007. Trong đó, than đá giảm từ 32 triệu tấn xuống 25 triệu tấn, dầu thô từ 15,2 triệu tấn xuống 15 triệu tấn.
Riêng với nhóm hàng công nghiệp chế biến- được kỳ vọng sẽ tạo sự bứt phá mạnh nhất trong năm tới. Đặc biệt là điện tử và linh kiện máy tính, mục tiêu đạt 3,5 tỷ USD (2008) sẽ là nhóm hàng có mức tăng mạnh nhất về giá trị so với năm 2007 (2,2 tỷ USD)- tương đương 159,1%.
Trên cơ sở đó, những nhóm hàng được dự báo tiếp tục đạt mức tăng trưởng cao trong năm 2008 là dầu thô, dệt may, giày dép, điện tử và linh kiện máy tính, sản phẩm gỗ, gạo, cà phê, cao su, nhóm các sản phẩm cơ khí. Đặc biệt, thủ công mỹ nghệ, dây điện và cáp điện được dự báo sẽ bổ sung vào danh sách các thành viên của “Câu lạc bộ 1 tỷ USD”.
Để thực hiện tốt kế hoạch xuất khẩu năm 2008, theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải, Bộ Công thương cần tạo lập một môi trường kinh doanh bình đẳng, lành mạnh hơn nữa đối với cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước, đồng thời nâng cao hiệu quả công tác xúc tiến thương mại, cũng như các giải pháp về đào tạo phát triển nguồn nhân lực và nâng cao hiệu quả hoạt động của các hiệp hội ngành hàng. Đặc biệt, ngành phải có chương trình riêng về giảm nhập siêu, có tư vấn khách quan cho từng mặt hàng cụ thể trong năm tới.
