Ấm áp "Làng dệt may ASEAN"

Dưới lung linh ánh đèn sân khấu, tiếng cồng chiêng, lời lẩu then quyện hoà cùng tiếng thoi đưa như bản nhạc được tấu lên giữa đất trời Việt Bắc. Ấy là bản nhạc đồng quê trải qua biển lớn, sông dài vọng lại từ hàng nghìn năm lịch sử, do nghệ nhân làng nghề dệt may truyền thống của các nước ASEAN hội về Bảo tàng Văn hoá các dân tộc Việt Nam (Thái Nguyên) từ ngày15 đến hết ngày 18/3.

"Đêm giã bạn", miền thổ cẩm của "Làng nghề dệt may ASEAN" ấm áp tình thân. Không phân biệt màu da, tôn giáo, sắc tộc… giữa bao người nụ cười nở tươi tắn. Dù mới lần đầu gặp nhau, nhưng ai nấy đều thân thiện, gần gũi bởi sau đêm 17/3, mỗi người lại trở về với tằm tơ, nơi gửi gắm yêu thương của cuộc đời mình. Thời khắc này, lòng bịn rịn, lưu luyến: "Biết bao giờ gặp lại nhau đây". Bà Nguyễn Thị Ngân, Giám đốc Bảo tàng Văn hoá các dân tộc Việt Nam cho biết: Hội thảo, trưng bày và trình diễn nghề dệt truyền thống ASEAN lần thứ IV, với chủ đề: "Truyền thống, đổi mới, kết nối: Mở ra bước sáng tạo trong nghề dệt truyền thống Đông Nam Á", đã thu hút sự tham gia của hơn 200 khách quốc tế đến từ Quỹ ASEAN; Cộng đồng nghệ thuật dệt truyền thống ASEAN và các nước đối thoại. Việt Nam, ngoài Hiệp hội dệt may quốc gia còn có đại diện làng nghề dệt, thêu truyền thống của các dân tộc Kinh, Tày, Thái, Mông, Dao, Mường, Pà Thẻn, Ê Đê, Mnông, Khơ Me, Chăm…

Gần 100.000 lượt khách trong nước, quốc tế đã về đây, chứng kiến nghề dệt may truyền thống của làng nghề các nước ASEAN. Hơn 20 gian hàng dệt được dựng san sát, trong đó Việt Nam có hơn 10 gian, riêng tỉnh Thái Nguyên có 1 gian trưng bày nghề tranh thêu của Phổ Yên và 1 gian trưng bày lụa tơ tằm của huyện Đại Từ. Trong không khí thân thiện, "Làng dệt may ASEAN" được dựng lên bằng tình đoàn kết, hữu nghị của các quốc gia; bằng sự ham muốn hiểu biết, khám phá văn hoá và ước muốn được học hỏi kỹ năng nghề dệt. Cũng vì thế, ông Makarim Wibisono, Giám đốc Quỹ ASEAN cho rằng: Đây là cơ hội để nghệ nhân các nước ASEAN được gặp gỡ, trao đổi kinh nghiệm về nghề dệt may truyền thống, đồng thời góp phần thắt chặt hơn nữa tình đoàn kết giữa các nước trong cộng đồng ASEAN. Còn ông Nguyễn Văn Tình, Cục trưởng Cục Hợp tác Quốc tế, Trưởng ban Tổ chức cho biết: Thông qua hoạt động thiết thực này, Việt Nam và các quốc gia tham dự sẽ đưa ra được những hướng đi và cách thức để bảo tồn nghề dệt truyền thống, đồng thời tạo ra phương hướng kinh doanh và xúc tiến, quảng bá thương hiệu các sản phẩm dệt may của Việt Nam cũng như của các nước ASEAN ra thế giới.

Trở lại với "Làng dệt may ASEAN", qua trò chuyện tôi mới nhận ra ở mỗi "công dân của làng", ai nấy "rực cháy ngọn lửa đam mê". Toàn những con thoi, khung cửi, guồng sợi và kỹ năng chăn tằm… Từ đất nước vạn đảo Indonesia, nghệ nhân H.J Roslina Daan cùng Đoàn mang đến Hội thảo những tấm thổ cẩm có đường tơ tinh tế, bà cởi mở, nhiệt tình, luôn tay mở rộng từng vuông vải giới thiệu với du khách. Bà bảo: Batic là loại vải đẹp nhất, đắt nhất của đất nước chúng tôi. Đến Việt Nam, chúng tôi muốn được học hỏi thêm về kỹ thuật dệt, nhuộm truyền thống để có thể cải tiến, nâng cao chất lượng vải batic.

Sự khiêm tốn của người phụ nữ đất nước Đạo hồi khiến mọi người có mặt càng trở nên trân trọng. Bởi trong quầy trưng bày độc những loại vải đắt tiền, loại vải hiện giờ phần nhiều người dành cho Hoàng gia, người giàu có củaIndonesia mua dùng. Đến thăm gian trưng bày của nghệ nhân dệt Malaysia, giản dị hơn nhưng đó cũng là những thước vải đẹp nền nã, những chiếc khăn quàng cổ, khăn đội đầu mềm mại được nhiều du khách ướm thử để chụp ảnh làm kỷ niệm. Chủ gian trưng bày, ông Benedictus Bangmtuan bảo: Chúng tôi mang thổ cẩm của đất nước mình đến Hội thảo, với mục đích giới thiệu với bạn bè Việt Namvà quốc tế về nền văn hoá mặc người Malaysia. Cạnh đó, bà Somphone, nghệ nhân dệt đến từ đất nước Triệu Voi, là người Lào, song bà nói tiếng Việt Namrành rẽ: Tôi thay mặt các nghệ nhân nghề dệt của đất nước Lào mang vải thổ cẩm đến Việt Nam trưng bày tại Hội thảo, không mong chuyện hơn thua, mà để giới thiệu với các bạn quốc tế về nghề dệt truyền thống của đất nước tôi. Còn nghệ nhân nghề dệt Cam pu chia, bà Moeun Sophean khiêm tốn: Tôi đi thăm gian trưng bày của các bạn Việt Nam, vải thổ cẩm của các bạn rất đẹp. Nghệ nhân nghề dệt của các nước đều rất tự hào về sản phẩm truyền thống, vải thổ cẩm của mỗi dân tộc, mỗi quốc gia trên thế giới lại có nét độc đáo riêng, phản ánh sắc nét về văn hoá, tập quán của dân tộc. Tiến sĩ Siti Norkhalbil, Trưởng đoàn Brunei cho biết: Dệt may truyền thống đại diện tượng trưng cho di sản và bản sắc dân tộc Brunei, hiện đang trong nhiều công sở của Nhà nước được sử dụng hàng dệt truyền thống làm trang phục công sở, việc này không chỉ là biện pháp để thúc đẩy và mở rộng thị trường, mà trực tiếp bảo đảm giữ gìn được di sản văn hoá Brunei.

"Làng dệt may ASEAN" rực rỡ sắc màu thổ cẩm truyền thống, sôi nổi với những lời trò chuyện trao đổi về kinh nghiệm nghề, nghệ thuật tìm thị trường và kinh nghiệm gìn giữ bản sắc nghề. Ở khu trưng bày dành riêng cho các làng dệt truyền thống Việt Nam văng vẳng tiếng thoi đưa , tiếng sa quay sợi chạy rù rì nhờ bàn tay sơn nữ. Tôi thấy các nghệ nhân dân tộc Ê Đê (Đắc Lắc): H' Rêya Bdop, H' mluăt Kdoh và H' Kuốt Nỉe mê mải với từng đường sợi. H' Rêya Bdop trẻ nhất, 26 tuổi, là người biết nói tiếng phổ thông trong Đoàn. Chị bảo: Người Ê Đê miềng (mình) theo nhau về Thái Nguyên từ hôm 15. Miềng về để mong muốn được học hỏi thêm nghề dệt của các dân tộc khác. Cạnh đó, nghệ nhân Lâm Nhữ Mẫn, dân tộc Chăm đến từ Ninh Thuận, chị bảo: Được tham gia Hội thảo quốc tế nghề Dệt truyền thống Đông Nam Á, tôi rất tự hào. Về đây tôi được gặp gỡ, được học hỏi thêm kinh nghiệm về nghề dệt của các dân tộc Tày, Mông, Dao.

Nghệ nhân H' Mluăt Kdoh dân tộc Ê Đê (Đắc Lắc) trình diễn nghề dệt thổ cẩm

Tiếng cồng chiêng chợt vang lên âm hưởng của núi rừng tỉnh Hoà Bình. Tiếng cồng chiêng gợi hồn thiêng của một miền sơn dã, với tiếng thoi đưa ngàn đời dệt nên thổ cẩm Thái, Mường. nghệ nhân Bùi Thị Nghị mê đắm bên giàn cồng chiêng, nghệ nhân Bùi Thị Liên mê mải với từng đường thoi, tất cả quyện hoà thành bản nhạc sống giữa đời thường. Để cuộc gặp, rồi chia xa thêm vấn vương, song đọng lại ở mỗi nghệ nhân nghề dệt các nước ASEAN niềm tự hào về nét đẹp truyền thống được tôn trọng, gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị.