Vì sao xuất khẩu khó đạt mục tiêu đề ra?

Mặc dù còn hơn 2 tháng nữa mới kết thúc năm 2016, nhưng ở thời điểm này gần như các chỉ tiêu kế hoạch cả năm đều có thể nhận định rõ khả năng hoàn thành hay không hoàn thành. Không giống các chỉ tiêu kinh tế chủ yếu khác, năm nay chỉ tiêu xuất khẩu của tỉnh sẽ khó về đích, nếu không muốn nói là thủng kế hoạch. Đây là điều mà ít tai ngờ tới bởi tiềm lực xuất khẩu của tỉnh mấy năm qua đang trên đà tăng trưởng rất mạnh.

Câu hỏi lớn được đặt ra ở đây là tại sao xuất khẩu vốn là chỉ tiêu được trông đợi nhiều nhất lại khó có thể về đích? Để có câu trả lời thấu đáo, trước tiên hãy theo dõi quá trình thực hiện chỉ tiêu này trong 9 tháng qua, đồng thời thử so sánh với thực số đạt được ở cùng kỳ năm trước và những tác động xấu từ thị trường.

Năm 2016, trên cơ sở kết quả đạt được khá cao của năm trước, chúng ta đã tự tin đặt mục tiêu đạt kim ngạch xuất khẩu lên tới 21 tỷ USD, tức là tăng 20% so với giá trị thực hiện năm 2015. Nếu diễn biến thị trường như mọi năm thì việc hoàn thành mục tiêu trên gần như trong tầm tay của tỉnh. Tuy nhiên, kết thúc 9 tháng của năm, dù tăng trên 14% so với cùng kỳ năm trước, nhưng kim ngạch xuất khẩu trên địa bàn chỉ đạt 13,84 tỷ USD, tức là bằng 66% kế hoạch năm. Theo các nhà phân tích kinh tế thì với kết quả này, rất khó để chúng ta có thể hoàn thành mục tiêu như dự kiến. Trong khi đó, ở thời điểm tương tự của năm ngoái, giá trị xuất khẩu của tỉnh đạt trên 90% kế hoạch và kết thúc năm đã vượt kế hoạch đề ra tới 28,2%, tăng gấp 2,2 lần so với năm 2014 và về trước kế hoạch 2 tháng.

Năm nay, cả khu vực xuất khẩu do địa phương quản lý và khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đều không đạt như dự kiến. 9 tháng qua, xuất khẩu địa phương chỉ đạt 195 triệu USD, bằng 61% kế hoạch, xuất khẩu có vốn đầu tư nước ngoài đạt 13,64 tỷ USD, bằng 66% kế hoạch. Nhìn cả quá trình xuất khẩu của tỉnh từ đầu năm đến nay, chúng ta nhận thấy tốc độ tăng đều chưa đáp ứng mục tiêu đề ra. Nếu mục tiêu xuất khẩu cả năm là 21 tỷ USD thì trung bình mỗi quý phải đạt kim ngạch trên 5 tỷ USD. Tuy nhiên, kết thúc quý I năm nay, kim ngạch xuất khẩu của tỉnh mới đạt 3,9 tỷ USD, cộng dồn cả quý II cũng chỉ đạt 8,7 tỷ USD. Bởi vậy, dù cố gắng lắm thì kết thúc quý III giá trị xuất khẩu cũng chỉ đạt trên 13 tỷ USD.

Đánh giá của ngành Công Thương cho thấy, dù không có đột biến lớn đối với thị trường xuất khẩu, nhưng một vài yếu tố bất thường đối với các dòng sản phẩm thế mạnh đã tác động xấu đến chỉ tiêu xuất khẩu của tỉnh. Sản phẩm thế mạnh, được trông đợi nhiều nhất của tỉnh chính là hàng điện tử lại có những biến động ngay từ ngày đầu, tháng đầu của năm. Ông Nguyễn Ngô Quyết, Giám đốc Sở Công Thương cùng một vài chuyên gia trong các ngành Kế hoạch, Thống kê phân tích, nếu những năm trước, giá trị xuất khẩu trên mỗi đầu sản phẩm điện tử của Samsung đạt mức trung bình 200 USD thì đến năm nay lại giảm xuống còn từ 150 đến 170 USD/đầu sản phẩm. Do vậy, dù số lượng sản phẩm máy tính bảng, điện thoại di động của Samsung xuất khẩu 9 tháng năm nay nhiều hơn khoảng 15 đến 20% cùng kỳ năm ngoài, nhưng giá trị tăng lại không đáng kể. Do đó, đáng lẽ ở thời điểm này, kim ngạch xuất khẩu của Samsung phải đạt khoảng 17 đến 18 tỷ USD thì thực tế chỉ đạt 13,5 tỷ USD, bằng 63,54% kế hoạch. Hơn nữa, gần đây Samsung sụt giảm đáng kể cả sản lượng và giá trị xuất khẩu do gặp sự cố lỗi pin đối với dòng sản phẩm đang rất ăn khách là Galaxy Note 7, buộc phải thu hồi toàn bộ. Mặt khác, dòng sản phẩm máy tính bảng cũng sụt khá sâu khi kim ngạch chỉ đạt 2 tỷ USD, giảm tới 17,4% so với cùng kỳ năm trước. Chính sự sụt giảm của Samsung là yếu tố quan trọng nhất khiến kim ngạch xuất khẩu của tỉnh khó có thể về đích.

Cùng với đó, các mặt hàng xuất khẩu địa phương vốn là thế mạnh từ nhiều năm qua cũng đạt giá trị thấp hơn so với dự kiến. 9 tháng qua, sản phẩm kim loại màu và tinh quặng kim loại màu đạt 110,7 triệu USD, bằng 73,8% kế hoạch; các mặt hàng chè xuất khẩu chỉ đạt 2,5 nghìn tấn với giá trị 4,8 triệu USD, giảm trên 25% so với cùng kỳ. Các sản phẩm khác như may mặc, sắt thép, giấy... đều không đạt kế hoạch đề ra. Việc các mặt hàng xuất khẩu của địa phương đạt thấp là do thị trường không ổn định, hợp đồng xuất khẩu ngắn hạn, một số sản phẩm chuyển hướng sang khai thác thị trường nội địa...

Đánh giá chuyên môn cho thấy, Samsung những tháng còn lại của năm nay sẽ vẫn chịu tác động xấu của thị trường, nên khả năng tăng đột biến giá trị xuất khẩu là rất khó. Do đó, ngoài việc khó hoàn thành kế hoạch năm nay thì vấn đề đặt ra lúc này là công tác dự tính, dự báo tình hình thực tế để xây dựng kế hoạch xuất khẩu cho năm sau của tỉnh không đơn giản, cần có sự phân tích, tính toán hợp lý, linh hoạt.