Như tin chúng tôi đã đưa, thời gian qua, Thanh tra Chính phủ đã cử Đoàn công tác gồm đại diện các ngành chức năng về thanh tra toàn diện Công ty TNHH Khai thác Chế biến khoáng sản Núi Pháo (NuiPhao Mining). Việc này đã nhận được sự quan tâm từ dư luận. Nhân dân - đặc biệt là những người dân trong vùng Dự án - mong chờ sớm có một một kết luận chính thức, khách quan nhất, đặc biệt về vấn đề môi trường để người dân có thể yên tâm sinh hoạt, sản xuất.
Hoạt động thanh tra đối với Dự án Núi Pháo, là hoạt động thường kỳ diễn ra đồng thời với việc thanh tra nhiều doanh nghiệp khác trên phạm vi cả nước, được thực hiện trên 4 trong số 7 lĩnh vực hoạt động chính của NuiPhao Mining. Đoàn thanh tra gồm 31 thành viên đại diện các bộ, sở, ngành có liên quan, trong đó có sự tham gia của các chuyên gia, nhà khoa học có uy tín trong lĩnh vực khai thác, chế biến khoáng sản và bảo vệ môi trường. Trong quá trình thanh tra còn có sự chứng kiến và trực tiếp tham gia của đại diện chính quyền và người dân địa phương trong việc kiểm tra, thu thập mẫu và xác nhận kết quả.
Vừa qua, tại UBND huyện Đại Từ, Bộ Tài Nguyên và Môi trường đã tổ chức thông tin về kết quả thanh tra ở 4 lĩnh vực (bảo vệ môi trường, khoáng sản, đất đai và tài nguyên nước) tại NuiPhao Mining như sau:
Về chấp hành pháp luật đất đai, NuiPhao Mining cơ bản thực hiện đúng trình tự thủ tục theo quy định của pháp luật trong công tác thu hồi đất, giao đất, chuyển mục đích sử dụng đất; sử dụng đất đúng mục đích, ranh giới, diện tích được giao; xây dựng các hạng mục công trình của Dự án theo quy hoạch của cấp có thẩm quyền phê duyệt.
Về chấp hành pháp luật khoáng sản: NuiPhao Mining đã được Bộ Tài Nguyên và Môi trường cấp Giấy phép khai thác khoáng sản; đã hoàn thành cơ bản xây dựng mỏ với hệ thống máy móc, trang thiết bị khai thác, chế biến khoáng sản hiện đại, nguồn nhân lực chất lượng cao; đã đóng thuế tài nguyên khoáng sản, nộp tiền cấp quyền khái thác khoáng sản theo quy định...
Về chấp hành pháp luật tài nguyên nước: Thực hiện đầy đủ các thủ tục theo quy định; thực hiện quan trắc, giám sát tài nguyên nước; có báo cáo định kỳ trong việc khai thác, sử dụng tài nguyên nước; ghi nhận các thông số quan trắc về không khí, nước mặt và nước ngầm… tại các khu vực khác nhau trong và ngoài Dự án, bao gồm cả khu vực xóm 3, xóm 4, xã Hà Thượng (Đại Từ) đều phù hợp với các quy chuẩn cho phép, trùng với kết quả các thông số quan trắc mà Công ty đã chủ động thường xuyên thực hiện hoặc thuê bên thứ ba thực hiện trong quá trình hoạt động và sản xuất.
Về môi trường, NuiPhao Mining đã lập báo cáo đánh giá, cam kết bảo vệ môi trường và được các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt, xác nhận; đã thực hiện quan trắc môi trường định kỳ; có hệ thống thu gom và thoát nước trong nhà máy; đã xây dựng Trạm xử lý nước thải sinh hoạt và nước thải công nghiệp; đã lắp đặt hệ thống xử lý khí thải, giảm thiểu ô nhiễm bụi phát sinh trong quá trình khai thác, chế biến khoáng sản...
Bên cạnh các ghi nhận nêu ở trên, Nui Phao Mining còn một số tồn tại như: chưa thực hiện đổ thải đúng theo quy định, quy chuẩn Quốc gia về an toàn khai thác mỏ lộ thiên; chưa hoàn thành công tác bồi thường, tái định cư cho một số hộ dân nằm trong khuôn viên nhà máy và một số hộ dân thuộc xóm 3, 4, xã Hà Thượng; chưa lắp đặt hệ thống xử lý nước thải cục bộ trước khi thải ra các hồ lắng; chưa lắp đặt hệ thống quan trắc nước thải, khí thải tự động; chưa lập đề án cải tạo, phục hồi môi trường bổ sung...
Về xử lý vi phạm và các yêu cầu khắc phục: Áp dụng 2 khoản phạt vi phạm hành chính với mức phạt tổng cộng 510 triệu đồng, cụ thể như sau: Chưa hoàn tất thủ tục hoàn công công trình xây dựng bảo vệ môi trường, giai đoạn 2 và giai đoạn 3 (đối với các đập thải quặng đuôi); phát hiện có khoáng sản mới (Sắt) trong quá trình khai thác mà không báo cáo bằng văn bản cho các cơ quan có thẩm quyền cấp phép.
Ngoài ra, Đoàn thanh tra cũng đánh giá những kiến nghị của người dân về vấn đề môi trường là có cơ sở, đồng thời đưa ra các khuyến nghị yêu cầu NuiPhao Mining cần phải tuân thủ và làm tốt hơn nữa một số nội dung bảo vệ môi trường, như: giảm thiểu bụi, mùi, hơi hoá chất; kiểm soát chặt chẽ các chất độc hại; tiếp tục bổ sung phương án cải tạo phục hồi môi trường; xây lắp và nâng cấp các công trình xứ lý chất thải theo đúng quy định về bảo vệ môi trường; lắp đặt các thiết bị quan trắc tự động, đánh giá, và phát hiện kịp thời các vấn đề ảnh hưởng môi trường trong quá trình sản xuất và chế biến; nỗ lực hơn nữa trong công thác khai thác và chế biến, tiết kiệm tài nguyên, thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ thuế; tăng cường công tác đối thoại với nhân dân, giải đáp thảo đáng những vấn đề môi trường phát sinh; làm việc với UBND tỉnh Thái Nguyên về kế hoạch và lộ trình đền bù, hỗ trợ tái định cư và di dân ra khỏi khu vực có nguy cơ ảnh hưởng bụi và mùi thuốc tuyển từ nhà máy…
Trên thực tế, ngay trong quá trình thanh tra, NuiPhao Mining cũng đã nỗ lực triển khai thực hiện một ngay số công việc thực tế theo yêu cầu, như: Hoàn thiện hồ sơ hoàn công công trình bảo về đập và trình Bộ Tài nguyên và Môi trường, hoàn thành xây dựng công trình bờ kè bãi thải phía Bắc của Dự án, tiến hành các thủ tục để mua sắm và lắp đặt trạm quan trắc tự động; Công ty đã triển khai chương trình cấp nước sạch cho các hộ dân khu vực xóm 6 (Hà Thượng) từ quý II năm 2017 theo nguyện vọng của người dân. Công ty đang và sẽ tiếp tục phối hợp với và UBND tỉnh Thái Nguyên và chính quyền địa phương để xây dựng kế hoạch và lộ trình di dời cụ thể đối với các hộ dân khu vực xóm 3-4, xã Hà Thượng. Đây là nội dung quan trọng mà Công ty cam kết nỗ lực hết sức để giải quyết và đáp ứng nguyện vọng di dời của người dân tại khu vực này. Công ty sẽ phối hợp với chính quyền địa phương công khai kế hoạch này trong thời gian sớm nhất.
