Khi cái khó “bó” số hóa ở làng nghề

Chuyển đổi số là xu thế tất yếu để các làng nghề phát triển bền vững, hiệu quả. Thông qua việc sử dụng mạng xã hội, xây dựng website, tham gia vào các sàn giao dịch thương mại điện tử... các làng nghề sẽ "rộng cửa" để quảng bá, giới thiệu, tìm kiếm thị trường cho sản phẩm của mình. Tuy nhiên, để các làng nghề có thể ứng dụng công nghệ hiện đại vào sản xuất và quản lý hiệu quả thì vẫn còn nhiều việc phải làm.

Gần 2 năm nay, ảnh hưởng của dịch COVID-19 đã khiến sản phẩm đồ gỗ của Làng nghề mộc mỹ nghệ thôn Giã Trung, xã Tiên Phong (T.X Phổ Yên) không thể xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc như trước. Mặt khác, việc vận chuyển nguyên liệu và tiêu thụ sản phẩm trong nước cũng gặp nhiều khó khăn.

Trước tình hình đó, để việc sản xuất, kinh doanh không bị "đứt gãy", nhiều hộ gia đình trong Làng nghề đã linh hoạt tìm kiếm thị trường thông qua mạng xã hội, fanpage và sàn thương mại điện tử. Những hình ảnh, video về quá trình sản xuất và sản phẩm của Làng nghề được tích cực giới thiệu, quảng bá trên Facebook, Zalo đến với đông đảo khách hàng.

Nhờ vậy, sản phẩm mộc mỹ nghệ của Làng nghề vẫn đều đặn xuất ra thị trường. Mặc dù, sản lượng tiêu thụ không thể bằng trước đây nhưng hình thức kinh doanh online đã giúp cho nhiều hộ gia đình vẫn duy trì được sản xuất, tạo việc làm và đem lại thu nhập ổn định cho người lao động trong giai đoạn khó khăn.

Ông Dương Mạnh Hiến, Trưởng Làng nghề mộc mỹ nghệ thôn Giã Trung cho biết: Từ đầu năm đến nay, các hộ sản xuất trong Làng nghề đã sản xuất và cung ứng ra thị trường trên 1.000 sản phẩm giường, tủ, bàn ghế, đồ thờ… các loại; doanh thu ước đạt trên 20 tỷ đồng, tạo việc làm ổn định cho trên 200 lao động địa phương với mức thu nhập bình quân từ 7-8 triệu đồng/người/tháng.

Cùng với Làng nghề mộc mỹ nghệ thôn Giã Trung, một số làng nghề khác trên địa bàn tỉnh cũng đã bước đầu ứng dụng công nghệ số vào các khâu tiêu thụ, xây dựng thương hiệu, quảng bá sản phẩm, như: Làng nghề chè cụm Khe Cốc,  xóm Tân Thái, xã Tức Tranh, (Phú Lương); Làng nghề chè La Bằng, xã La Bằng (Đại Từ); Làng nghề chè truyền thống Tân Ấp 1, xã Phúc Thuận (T.X Phổ Yên); Làng nghề miến Việt Cường, xã Hóa Trung (Đồng Hỷ)…

Với việc đa dạng các phương thức tiếp cận thị trường, các làng nghề này đang từng bước thích nghi trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp như hiện nay.

Đồng thời, việc thay đổi phương thức kinh doanh từ bán hàng truyền thống sang trực tuyến kết hợp giao hàng tận nơi đã góp phần mở rộng đối tượng khách hàng cho các làng nghề, qua đó số lượng hàng hóa tiêu thụ cũng tăng đáng kể.

Thành viên Làng nghề chè xóm Cây Xanh, xã Quyết Thắng (T.P Thái Nguyên) sử dụng mạng xã hội để quảng bá sản phẩm.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, việc áp dụng nền tảng kinh tế số vào sản xuất, phát triển chuỗi giá trị tại các làng nghề trên địa bàn tỉnh vẫn đang ở bước sơ khai. Quá trình chuyển đổi số chỉ diễn ra tại một số ít làng nghề trên và mới chỉ dừng lại ở việc quảng bá, giới thiệu, tiêu thụ sản phẩm qua các kênh phân phối online.

Số lượng các cơ sở sản xuất ứng dụng công nghệ thông tin và thương mại điện tử trong kinh doanh còn khiêm tốn. Hầu hết, cơ sở sản xuất, kinh doanh trong làng nghề mới chỉ dừng lại ở việc giới thiệu sản phẩm thông qua các kênh thông tin đơn thuần hoặc qua các trang mạng xã hội nên hiệu quả chưa cao.

Nguyên nhân cơ bản là do đa số các hộ sản xuất trong làng nghề đều là nông dân, trình độ tiếp cận thị trường chậm, khoa học công nghệ còn hạn chế, chủ yếu dựa vào kinh nghiệm trong sản xuất.

Bên cạnh đó, việc nắm bắt thông tin thị trường, công tác kết nối giao thương với các siêu thị, doanh nghiệp xuất, nhập khẩu của các làng nghề chưa nhạy bén. Việc đầu tư sản xuất công nghệ cao đòi hỏi nguồn kinh phí lớn trong khi hầu hết các làng nghề đều thiếu vốn.

Có thể nói rằng, trong quá trình hội nhập ngày càng sâu rộng, chuyển đổi số là xu thế tất yếu để các làng nghề phát triển theo hướng bền vững, hiệu quả. Tuy nhiên, với thực trạng như hiện nay, việc áp dụng nền tảng kinh tế số vào sản xuất, phát triển chuỗi giá trị đang là thách thức không nhỏ đối với các làng nghề trên địa bàn tỉnh.