Đến nay, diện tích trồng cây ăn quả trên địa bàn tỉnh đạt 17.054 ha. Trong đó cây vải, nhãn và chuối chiếm hơn 50%. Phần còn lại, là các loại cây ăn quả khác như na, cam, bưởi Diễn... Với mục tiêu nâng cao hiệu quả kinh tế trên một đơn vị diện tích, các địa phương đang mạnh dạn nhân rộng diện tích trồng cây ăn quả có chất lượng cao.
Ông Lương Văn Vượng, Chi cục Trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh nói: Trước đây, nông dân đầu tư trồng các loại cây ăn quả không có sự tính toán. Hầu như các loại cây trong vườn đều trồng theo ý thích. Tuy nhiên, những năm trở lại đây, tư duy người dân đã có nhiều thay đổi. Bà con đã mạnh dạn phát triển các loại cây ăn quả chất lượng cao.
Hướng tới phát triển các loại cây ăn quả chất lượng cao, người dân trong tỉnh đã áp dụng kinh nghiệm trồng, thâm canh và ứng dụng tiến bộ khoa học về trồng cây ăn quả như sử dụng túi bao quả, nuôi cấy mô… Bên cạnh đó, cán bộ khuyến nông tỉnh cũng đã tổ chức nhiều lớp tập huấn kỹ thuật cho nông dân, từng bước nâng cao nhận thức, tay nghề về lựa chọn giống, phân bón, kỹ thuật bón phân cho từng loại cây theo giai đoạn sinh trưởng; giúp nông dân nhận biết và phòng trừ sâu bệnh, kỹ thuật cắt tỉa, tạo tán, khoanh vỏ, kích thích ra hoa, chống rụng quả... Qua đó, thu nhập của người trồng cây ăn quả đã tăng từ 20 đến 50% so với 5 năm trước. Thu nhập 1 ha na đã đạt từ 300 triệu đến 350 triệu đồng/năm; thu nhập từ bưởi Diễn cũng đạt từ 300-400 triệu đồng/ha/năm; nhãn chín muộn đạt 250 triệu đồng/ha/năm, chuối đạt 150 triệu đến 180 triệu đồng/ha/năm…
Ông Nguyễn Văn Phòng, xóm Ao Rôm 2, hộ dân đang phát triển mạnh các loại cây ăn quả chất lượng cao cho hay: Mấy năm trước, gia đình tôi chỉ trồng lác đác các loại cây ăn quả như ổi, bưởi, chuối... giống địa phương. Số quả thu được mỗi năm chỉ phục vụ nhu cầu của gia đình hoặc bán với giá rẻ như cho. Sau khi mạnh dạn phá bỏ và trồng thay thế vào đó 120 cây nhãn ghép, 800 gốc chuối tiêu hồng, qua 2 vụ thu hoạch, tôi đã thu được hàng trăm triệu đồng. Vụ nhãn năm ngoái, gia đình tôi thu 12 tẫn nhãn, giá bán bình quân cũng đạt từ 18 đến 25.000 đồng/kg (năm nay, nhãn được mùa nên sản lượng sự kiến tăng khoảng 30%). Ngoài ra, đợt Tết Nguyên đán vừa qua, tôi cũng thu được gần 800 buồng chuối, mỗi buồng bán với giá 120.000 đồng.
Thực tế cho thấy, khi phát triển cây ăn quả chất lượng cao, ngoài việc lựa chọn giống quả ngon để đầu tư thì việc đầu tư thâm canh tăng năng suất cũng như tạo ra các loại quả sạch cung cấp cho thị trường đóng một vai trò rất quan trọng, quyết định đến hiệu quả kinh tế của người trồng cây. Ông Hoàng Văn Dũng, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh cho rằng: Hiện, tư duy của người tiêu dùng đã thay đổi, họ không chỉ có nhu cầu ăn các loại quả ngon mà còn phải an toàn, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Đây chính là lý do để tỉnh ta phát triển các vùng sản xuất cây ăn quả theo hướng an toàn, chất lượng. Hiện, Thái Nguyên đã hình thành 8 vùng sản xuất quả các loại với tổng diện tích trên 420 ha, tập trung tại các địa phương có truyền thống trồng cây ăn quả của tỉnh như Đại Từ, Đồng Hỷ, Phổ Yên, Võ Nhai… Trong đó có 30,5 ha áp dụng quản lý nước tưới bằng hệ thống tưới tiết kiệm sử dụng phun van xoay tự động.
Mặc dù đã đạt được những kết quả nhất định nhưng hiện nay, việc phát triển cây ăn quả chất lượng cao của tỉnh vẫn đang gặp không ít khó khăn do người dân chưa có kho riêng lưu giữ phân bón, thuốc bảo vệ thực vật; không có sổ sách theo dõi chủng loại, lượng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, ngày sử dụng. Hiện tượng chăn thả gia súc, gia cầm vẫn diễn ra trong giai đoạn thu hoạch ở các vườn cây ăn quả, làm gia tăng nguy cơ lây nhiễm vi sinh vật có hại trên vỏ quả. Ngoài ra, các địa phương cũng chưa chú trọng nhiều tới xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu cho các loại cây ăn quả để truy xuất nguồn gốc xuất xứ...
Bởi vậy, trong thời gian tới, cùng với việc định hướng về chủng loại giống, xây dựng vùng sản xuất..., ngành Nông nghiệp tiếp tục phối hợp với các địa phương đẩy nhanh ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất cây ăn quả, đặc biệt là ứng dụng công nghệ cao trong phát triển sản xuất cây ăn quả; xây dựng mô hình đồng bộ về giống, kỹ thuật chăm sóc ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất và sơ chế cây ăn quả. Đồng thời, phối hợp với các địa phương mở lớp tập huấn cho người sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học, chế phẩm sinh học hữu cơ trong sản xuất cây ăn quả; tuyên truyền nâng cao nhận thức người dân trong việc đầu tư làm thùng chứa bao bì thuốc bảo vệ thực vật và tích cực xử lý môi trường cho diện tích trồng cây ăn quả giống mới; xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu sản phẩm cho các loại quả đặc trưng từng vùng…
