Trong diễn biến phiên tòa sơ thẩm xét xử vụ án buôn lậu lá thuốc lá tại Công ty Thiên Lợi Hòa (Lào Cai) đang diễn ra tại Lào Cai hơn 1 tuần qua, trong phần liên quan đến các nguyên cán bộ hải quan đã nảy sinh nhiều tình tiết bộc lộ rõ bằng chứng tham nhũng của các bị cáo này.
Theo cáo trạng, có 16 cán bộ hải quan đã phạm vào tội nhận hối lộ với tổng số tiền là 1 tỷ 401,8 triệu đồng. Trong đó có nguyên Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Bát Xát Phạm Xuân Thường, Khuông Mạnh Hùng; các Phó Chi cục trưởng Đỗ Đăng Khoa, Nguyễn Văn Du và các cán bộ, kế toán Chi cục… đã nhận tiền từ doanh nghiệp để lập quỹ, chia nhau và biếu cấp trên.
Từ tháng 01/2004 đến tháng 6/2006, Chi cục Hải quan Bát Xát đã làm thủ tục cho 10 doanh nghiệp nhập khẩu hơn 11.000 tấn lá thuốc lá qua các lối mở (không phải là cửa khẩu phụ) Quang Kim, Km 0 và A Mú Sung.
Trong thời gian Khuông Mạnh Hùng làm Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Bát Xát, từ tháng 10/2004 đến tháng 11/2005, Khuông Mạnh Hùng đã ký thông quan 109 tờ khai hải quan cho các doanh nghiệp nhập lậu gần 3.600 tấn lá thuốc lá qua lối mở A Mú Sung.
Quá trình điều tra xác định, từ tháng 6/2005, đến tháng 11/2005, Khuông Mạnh Hùng đã ký thông quan 42 tờ khai cho Công ty Thành Sơn nhập 1.801 tấn, Nguyễn Ngọc Liên và Nguyễn Huy Tần đã nhập lậu 540 tấn lá thuốc lá không kê khai hải quan và đưa hối lộ cho Hải quan Bát Xát 324 triệu đồng (600.000 đồng/tấn).
Bị can Nguyễn Tiến Hùng khai: Khuông Mạnh Hùng đã chỉ đạo thu tiền của các doanh nghiệp mở tờ khai hải quan thu được 60 triệu đồng, sau đó đưa lại cho Khuông Mạnh Hùng để sử dụng chi ăn trưa và chia cho tất cả cán bộ chi cục, mỗi suất từ 1 đến 3 triệu đồng/người. Khuông Mạnh Hùng được hưởng 2 suất khoảng 14 triệu đồng và cầm tiền chia cho một số lãnh đạo cục Hải quan Lào Cai.
Trước tòa, bị cáo Khuông Mạnh Hùng nói trước tòa: "Trong cương vị công tác tôi, đã chỉ đạo nhân viên của mình làm đúng theo quy định của Nhà nước và Luật Hải quan, đảm bảo không để xảy ra việc nhập vượt và nhận tiền hối lộ của doanh nghiệp". Đồng thời, nguyên Chi cục trưởng Khuông Mạnh Hùng cam đoan chưa một lần nhận tiền của Lê Minh Tuấn, của Nguyễn Huy Tần và các nhân viên hải quan khác.
Khuông Mạnh Hùng khai, chỉ có một lần nhân viên Nguyễn Tiến Hùng đưa cho 7 đến 8 triệu đồng, đó là "tình cảm" của nhân viên dành cho lãnh đạo. Còn việc Nguyễn Tiến Hùng khai với cơ quan điều tra đó là số tiền bồi dưỡng của doanh nghiệp, thì đó là lời khai của Hùng chứ Khuông Mạnh Hùng hoàn toàn không biết đó là tiền của doanh nghiệp!
Trong thời gian công tác, Khuông Mạnh Hùng đã đưa tiền (tiền túi của mình) cho Cục trưởng Hải quan Lào Cai Đinh Bá An, bởi đây là "tấm lòng, tình cảm" của một nhân viên dành cho lãnh đạo, việc làm này theo bị cáo Hùng là hoàn toàn không vi phạm.
Đối với Phạm Xuân Thường Chi cục trưởng Hải quan Bát Xát từ tháng 11/2005 đến tháng 01/2007, Chi cục đã ký thông quan 99 tờ khai Hải quan cho các doanh nghiệp nhập lậu gần 8.000 tấn lá thuốc lá cũng qua lối mở A Mú Sung. Thời kỳ này, Thường chỉ đạo các nhân viên hải quan thu tiền của các doanh nghiệp nhập lá thuốc lá với mức 500 ngàn đến 01 triệu đồng/ tờ khai hải quan, 800.000 đồng/ tấn lá thuốc lá không mở tờ khai hải quan, 50.000 đồng/ tấn lá thuốc lá nhập gia công.
Theo tài liệu của cơ quan điều tra, quá trình Công ty Thành Sơn nhập lậu 1.400 tấn lá thuốc lá mở 20 tờ khai nhập để kinh doanh và 5.000 tấn lá thuốc lá, mở 52 tờ khai để nhập gia công do phạm Xuân Thường ký thông quan. Trong khi đó, Nguyễn Huy Tần đã nhập 882 tấn lá thuốc lá không kê khai hải quan và đã chi cho Hải quan Bát Xát hơn 705 triệu đồng và chi 150 triệu đồng tiền nhập hàng gia công.
Số tiền thu được do Lê Minh Tuấn quản lý, mỗi tháng Thường chỉ đạo Tuấn chia tiền theo suất, Chi cục trưởng được hai suất, chi cục phó được 1,5 suất, nhân viên được một suất. Thường được chia 80 triệu đồng, ngoài ra trong mỗi lần chia tiền, Tuấn đều đưa tiền cho Thường để Thường trực tiếp đưa cho Cục trưởng Đinh Bá An 10 triệu đồng. Theo lời khai của Thường, tổng số tiền Thường đã đưa cho An là 190 triệu đồng.
Trong thời kỳ Đỗ Đăng Khoa làm Chi Cục phó Hải quan Bát Xát, từ tháng 10/2004 đến tháng 10/2005, Khoa đã ký thông quan 33 tờ khai hải quan cho các công ty nhập hơn 733 tấn lá thuốc lá qua lối mở. Quá trình điều tra chứng minh, Đỗ Đăng Khoa chỉ đạo nhân viên trong tổ gồm Trịnh Ngọc Vinh, Nguyễn Văn Chinh, Nguyễn Tiến Binh và Vũ Hồng Bình thu tiền của doanh nghiệp khi họ mở tờ khai hải quan và cho doanh nghiệp nhập lá thuốc lá không kê khai hải quan để lấy tiền với mức 600.000 đồng/tấn.
Nguyễn Huy Tần và các nhân viên hải quan khai, quá trình Công ty Thành Sơn nhập hơn 440 tấn lá thuốc lá theo 19 tờ khai hải quan mà Khoa ký thông quan, Tần đã nhập vượt 132 tấn lá thuốc lá không kê khai hải quan và đã chi cho hải quan Bát Xát hơn 79 triệu đồng. Sau mỗi lần cho Công ty Thành Sơn nhập vượt hàng không kê khai hải quan, Chinh đều báo lại cho Khoa biết để Khoa chỉ đạo việc thu tiền.
Bị cáo Lê Minh Tuấn, nguyên nhân viên Chi cục Hải quan Bát Xát, tiếp nhận 38 tờ khai hải quan cho các công ty nhập hơn 2.000 tấn lá thuốc lá qua lối mở. Tuấn được lãnh đạo Chi cục giao quản lý tiền doanh nghiệp nhập lá thuốc lá đưa các khoản: tiền mở tờ khai (500 ngàn đến 1 triệu đồng/tờ, do tuấn trực tiếp thu hoặc do Nguyễn Tiến Hùng và Vũ Hồng Bình thu rồi đưa lại cho Tuấn; tiền hàng gia công do Phạm Hữu Thơm nộp 50.000 đồng/tấn; tiền hàng nhập không mở tờ khai (600ngàn đến 800 ngàn đồng/tấn) do Tuấn thu, hoặc các nhân viên kiểm hóa đến doanh nghiệp nhận và đưa lại cho Tuấn.
Trước tòa, Tuấn khai nhận: Ngoài các lần nhận tiền "bồi dưỡng" của doanh nghiệp, có vài lần nhận tiền của anh em trong Chi cục đi "làm nhiệm vụ" giao lại để lập quỹ chia hưởng sau này theo từng suất. Tuấn còn cho rằng, nhận số tiền đó là "đương nhiên và chính đáng, mình giúp doanh nghiệp thì họ bồi dưỡng, thế thôi".
Nguyên Cục trưởng Cục Hải quan Lào Cai Đinh Bá An, vị "quan tham" cấp tỉnh là bị cáo giữ chức vụ cao nhất trong "tập đoàn" 16 cán bộ, lãnh đạo Hải quan phạm tội nhận hối lộ trong vụ án. Theo kết luận cáo trạng của Viện KSND Tối cao, trong thời gian làm Cục trưởng Hải quan Lào Cai, Đinh Bá An có hành vi nhận tiền hối lộ của Phạm Xuân Thường và Khuông Mạnh Hùng với tổng số tiền 196 triệu đồng.
Quá trình điều tra không đủ cơ sở kết luận An chỉ đạo cấp dưới cho nhập hàng vượt số lượng để nhận tiền hối lộ, nhưng do An biết số tiền của Thường và Hùng đưa cho là tiền hối lộ của các doanh nghiệp nhập khẩu lá thuốc lá nên Đinh Bá An chỉ chịu trách nhiệm về số tiền nhận hối lộ 196 triệu đồng.
Ngoài những nhân vật "quan trọng" trong "tập đoàn" các "quan tham" hải quan nêu trên, còn phải kể đến những mắt xích là cán bộ trong bộ máy Chi cục Hải quan Bát Xát đã "làm ngơ" cho những chuyến hàng nhập lậu và không kê khai hải quan như: Nguyễn Văn Du, nguyên Chi cục phó Hải quan Bát Xát; Dương Văn hào; Nguyễn Tiến Binh, Vũ Ngọc Quân; Nguyễn Tiến Hùng; Nguyễn Văn Chinh; Vũ Hồng Bình; Lý Seo Chinh… trực tiếp nhận tiền từ doanh nghiệp và được chia hưởng từ 10 triệu đến 60 triệu đồng.
Điều được mọi người quan tâm là Đinh Bá An, một trong số các bị cáo nguyên là cán bộ, lãnh đạo Hải quan Lào Cai đã nhận số tiền gần 200 triệu đồng và chân dung các vị "quan tham" hải quan khác sẽ nhận bản án ở mức độ nào…?.
