Liên quan việc cưỡng chế thu hồi đất tại huyện Tiên Lãng, Hải Phòng

Hôm nay 8-4, Tòa án Nhân dân (TAND) TP Hải Phòng đưa ra xét xử công khai vụ án hủy hoại tài sản và thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng đối với một số bị cáo nguyên là cán bộ huyện Tiên Lãng và xã Vinh Quang liên quan đến vụ việc vi phạm các quy định về sử dụng đất và thu hồi đất xảy ra tại thôn Chùa Trên, xã Vinh Quang, huyện Tiên Lãng, TP Hải Phòng. Cùng với vụ án giết người và chống người thi hành công vụ do Ðoàn Văn Vươn chủ mưu, vụ án này cũng gây sự chú ý trong dư luận xã hội hơn một năm qua.

Hủy hoại tài sản

Theo Cáo trạng số 12/CT-P1 ngày 7-1-2013 của Viện Kiểm sát nhân dân (KSND) TP Hải Phòng, ngày 31-1-2012, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an TP Hải Phòng tiếp nhận đơn tố cáo của Nguyễn Thị Thương (vợ Ðoàn Văn Vươn) và Phạm Thị Báu (tức Hiền - vợ Ðoàn Văn Quý) với nội dung: Ngày 5-1-2012, Hội đồng cưỡng chế thu hồi đất của UBND huyện Tiên Lãng dùng máy cẩu hủy hoại tài sản của gia đình Thương, Báu gồm chuồng chăn nuôi dê, công trình phụ và nhà ở hai tầng kiên cố cùng nhiều tài sản khác có tổng giá trị hơn một tỷ đồng.

Qua điều tra xác minh, Cơ quan điều tra Công an TP Hải Phòng đã khởi tố vụ án, khởi tố các bị can Nguyễn Văn Khanh, Phạm Xuân Hoa, Lê Thanh Liêm, Phạm Ðăng Hoan để điều tra về hành vi hủy hoại tài sản. Kết quả điều tra cho thấy: Ngày 4-10-1993, UBND huyện Tiên Lãng, TP Hải Phòng ra Quyết định 447/QÐ-UB giao 21 ha đất bãi bồi ven biển thuộc xã Vinh Quang, huyện Tiên Lãng cho Ðoàn Văn Vươn để nuôi trồng thủy sản, thời hạn 14 năm. Trong quá trình khai thác, Ðoàn Văn Vươn đã lấn chiếm thêm 19,3 ha, nên bị UBND huyện Tiên Lãng xử phạt hành chính về hành vi lấn chiếm. Sau đó, UBND huyện ra quyết định giao bổ sung cho Ðoàn Văn Vươn 19,3 ha đầm nuôi trồng thủy sản, thời hạn là 14 năm tính từ ngày 4-10-1993. Năm 2004, Ðoàn Văn Vươn chia cho vợ chồng em trai là Ðoàn Văn Quý - Phạm Thị Báu được khai thác trên diện tích sáu ha đầm nằm trong chỉ giới 21 ha. Trong quá trình sử dụng, trên diện tích 21 ha, Ðoàn Văn Vươn xây một kho chứa vật tư, một nhà hai tầng. Khi vợ chồng Ðoàn Văn Quý sử dụng có xây thêm nhà một tầng mái tôn và công trình phụ liền kề, một chuồng chăn nuôi. Trên diện tích 19,3 ha, Ðoàn Văn Vươn xây một nhà trông đầm và công trình phụ, một chòi canh giữa đầm.

Do hết thời hạn giao đất đầm nuôi trồng thủy sản, trong các năm từ 2007 đến 2009, UBND huyện Tiên Lãng đã ra các thông báo về việc dừng đầu tư sản xuất nuôi trồng thủy sản và các quyết định thu hồi diện tích 21 ha và 19,3 ha đất đối với Ðoàn Văn Vươn.

Do Ðoàn Văn Vươn không tự nguyện chấp hành quyết định thu hồi đất đầm, UBND huyện Tiên Lãng ban hành Quyết định số 3307/QÐ-UBND ngày 24-11-2011 áp dụng biện pháp cưỡng chế để thu hồi diện tích 19,3 ha, đồng thời có Kế hoạch số 104/KH-UBND ngày 24-11-2011 về việc tổ chức cưỡng chế thu hồi đất đối với Ðoàn Văn Vươn.

Ðể tổ chức thực hiện việc cưỡng chế, ngày 25-11-2011, Lê Văn Hiền, Chủ tịch UBND huyện Tiên Lãng ký Quyết định số 3312/QÐ-CTUBND về việc thành lập Ban chỉ đạo cưỡng chế thi hành quyết định cưỡng chế và giao cho Nguyễn Văn Khanh, Phó Chủ tịch UBND huyện làm Trưởng ban chỉ đạo; Phạm Xuân Hoa, Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Tiên Lãng làm Phó Trưởng ban thường trực; Lê Thanh Liêm, Chủ tịch UBND xã Vinh Quang và một số cán bộ thuộc một số phòng, ban của UBND huyện Tiên Lãng làm thành viên Ban chỉ đạo cưỡng chế.

Với trách nhiệm là Trưởng ban chỉ đạo cưỡng chế thu hồi đất, Nguyễn Văn Khanh có trách nhiệm thi hành đúng nội dung của các quyết định về thu hồi đất, cưỡng chế thu hồi đất và có kế hoạch tổ chức cưỡng chế thu hồi đất của UBND huyện Tiên Lãng, trong đó có nội dung thu hồi đất và công trình trên đất để bàn giao cho UBND xã Vinh Quang quản lý. Tuy nhiên, Nguyễn Văn Khanh chỉ đạo Phạm Xuân Hoa dự thảo thông báo có nội dung phân công nhiệm vụ cho các lực lượng tham gia cưỡng chế và Nguyễn Văn Khanh đã nhiều lần trực tiếp chỉnh sửa và đưa nội dung "tháo dỡ..." vào bản dự thảo. Sau khi hoàn chỉnh, Nguyễn Văn Khanh đã ký và ban hành Thông báo số 225 ngày 28-12-2011. Trong thông báo này, Nguyễn Văn Khanh đã phân công nhiệm vụ cho từng tổ công tác làm nhiệm vụ cưỡng chế. Trong đó: Tổ 2: do Phạm Xuân Hoa làm tổ trưởng cùng một số tổ viên có nhiệm vụ: Tháo dỡ các rào, cổng, vật cản mở lối đi vào khu vực đầm, vùng cưỡng chế, tháo cống buông nước đầm, vùng cưỡng chế, tháo dỡ toàn bộ lều trông coi trên diện tích đất UBND huyện có quyết định thu hồi.

Ðối với UBND xã Vinh Quang: Nguyễn Văn Khanh đã phân công Lê Thanh Liêm, Chủ tịch UBND xã Vinh Quang, thành viên Ban chỉ đạo có nhiệm vụ chuẩn bị lực lượng tháo dỡ, kho chứa tài sản, phương tiện chuyên chở, dụng cụ tháo dỡ.

Khoảng 8 giờ ngày 5-1-2012, Ban Chỉ đạo cưỡng chế của UBND huyện Tiên Lãng do Nguyễn Văn Khanh làm Trưởng ban đã tổ chức cho lực lượng cưỡng chế thi hành Quyết định thu hồi 19,3 ha đất tại Cống Rộc, xã Vinh Quang. Tuy nhiên, khi bắt đầu triển khai các biện pháp để bảo đảm an toàn cho công tác cưỡng chế thì xảy ra việc Ðoàn Văn Vươn cùng một số đối tượng dùng mìn tự tạo, bình gas, súng bắn đạn hoa cải chống trả lực lượng tham gia cưỡng chế làm một số người bị thương tích nên việc cưỡng chế tạm dừng. Ðến khoảng 14 giờ cùng ngày tình hình trật tự ổn định. Nguyễn Văn Khanh lệnh cho lực lượng cưỡng chế tiếp tục thực hiện việc cưỡng chế theo kế hoạch. Tại khu vực 19,3 ha đất, Nguyễn Văn Khanh chỉ đạo Phạm Xuân Hoa đôn đốc lực lượng tháo dỡ dùng búa sắt, xà beng, vồ gỗ... để đập phá làm đổ nhà trông đầm, công trình phụ, đốt cháy lều trông đầm của gia đình Ðoàn Văn Vươn. Ðến khoảng 15 giờ 30 phút, sau khi thực hiện xong việc phá dỡ tài sản của gia đình Ðoàn Văn Vươn ở khu vực 19,3 ha, Phạm Xuân Hoa cùng tổ 2 về khu vực nhà hai tầng do Ðoàn Văn Quý quản lý thuộc khu vực 21 ha. Tại khu vực nhà hai tầng có Nguyễn Văn Khanh, Phạm Xuân Hoa, Lê Thanh Liêm và Phạm Ðăng Hoan (là Bí thư Ðảng ủy, Chủ tịch HÐND xã Vinh Quang) cùng lực lượng tham gia cưỡng chế. Nguyễn Văn Khanh đã phân công Vũ Văn Hè, Tổ trưởng tổ 1 cùng thành viên trong tổ tiến hành kiểm kê, niêm phong tài sản có trong nhà của Ðoàn Văn Quý mang về trụ sở UBND xã Vinh Quang bảo quản. Sau đó, Nguyễn Văn Khanh ra lệnh cho Phạm Xuân Hoa cùng lực lượng cưỡng chế của tổ 2 phá dỡ nhà của Ðoàn Văn Quý. Do ngôi nhà hai tầng được xây dựng chắc chắn không phá được bằng dụng cụ thủ công nên Nguyễn Văn Khanh đã bảo Phạm Ðăng Hoan, Nguyễn Thanh Liêm gọi điện thoại để thuê máy xúc đến phá nhà hai tầng. Trong thời gian chờ máy xúc, Nguyễn Văn Khanh yêu cầu Phạm Xuân Hoa đôn đốc lực lượng dùng búa, xà-beng, vồ gỗ đập phá làm sập công trình phụ liền kề nhà hai tầng, chặt cột hiên lợp mái tôn, phá bể nước, tháo cửa sổ và phá nham nhở nhà hai tầng, chuồng chăn nuôi, nhà kho. Sau đó, Nguyễn Văn Khanh, Phạm Ðăng Hoan nhiều lần gọi điện cho Vũ Văn Kết để đưa máy xúc đến phục vụ việc cưỡng chế nhưng do máy xúc hỏng, thời gian đã muộn nên Nguyễn Văn Khanh chỉ đạo cho Lê Thanh Liêm, Phạm Ðăng Hoan hôm sau (6-1-2012) đôn đốc cho máy xúc xuống phá dỡ cho xong ngôi nhà hai tầng của Ðoàn Văn Quý.

Khoảng 8 giờ ngày 6-1-2012, máy xúc được đưa đến để phục vụ công tác cưỡng chế và đã kéo đổ, san phẳng ngôi nhà hai tầng của Ðoàn Văn Quý theo sự đôn đốc của Hoan, Liêm.

Sau khi vụ việc hủy hoại tài sản xảy ra, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an TP Hải Phòng đã tiến hành khám nghiệm hiện trường và thu giữ vật chứng. Kết quả khám nghiệm và điều tra cho thấy, trên diện tích 21 ha đất đầm có một căn nhà hai tầng và công trình liền kề, chuồng chăn nuôi, nhà kho do vợ chồng Ðoàn Văn Quý quản lý; trên diện tích 19,3 ha có một căn nhà trông đầm, công trình phụ, chòi canh giữa đầm, giường gỗ lim, các tài sản trên đã bị hủy hoại không còn giá trị sử dụng. Sau khi trưng cầu giám định, kết quả đã xác định giá trị thực tế tài sản bị hủy hoại là 295.389.842 đồng (hai trăm chín mươi lăm triệu, ba trăm tám mươi chín nghìn, tám trăm bốn mươi hai đồng). Trong đó, tài sản do vợ chồng Ðoàn Văn Quý và Phạm Thị Báu quản lý, sử dụng bị thiệt hại là 191.021.073 đồng, tài sản do vợ chồng Ðoàn Văn Vươn và Nguyễn Thị Thương quản lý, sử dụng bị thiệt hại là 104.368.769 đồng. Tại cơ quan điều tra, các bị can Phạm Xuân Hoa, Lê Thanh Liêm, Phạm Ðăng Hoan đã khai nhận hành vi phạm tội như nội dung nêu trên.

Căn cứ vào các tình tiết, chứng cứ có đủ cơ sở kết luận: Hành vi của các bị can Nguyễn Văn Khanh, Phạm Xuân Hoa, Lê Thanh Liêm đã đồng phạm tội hủy hoại tài sản, vi phạm điểm a, khoản 3, Ðiều 143 Bộ luật Hình sự; bị can Phạm Ðăng Hoan đã đồng phạm tội hủy hoại tài sản, vi phạm điểm g, khoản 2, Ðiều 143 Bộ luật Hình sự.

Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng

Cũng theo Cáo trạng, trong quá trình điều tra vụ án hủy hoại tài sản, Cơ quan điều tra Công an TP Hải Phòng đã làm rõ hành vi của Lê Văn Hiền, nguyên Chủ tịch UBND huyện Tiên Lãng đã thiếu trách nhiệm để cán bộ dưới quyền là Nguyễn Văn Khanh cùng đồng phạm thực hiện việc hủy hoại tài sản của gia đình Ðoàn Văn Vươn - Nguyễn Thị Thương và Ðoàn Văn Quý - Phạm Thị Báu. Cụ thể như sau: Với cương vị là Chủ tịch UBND huyện Tiên Lãng, Lê Văn Hiền đã thành lập Ban chỉ đạo cưỡng chế để thi hành quyết định hành chính thu hồi đất đối với Ðoàn Văn Vươn và giao cho Nguyễn Văn Khanh làm Trưởng ban chỉ đạo. Trước khi thực hiện cưỡng chế thu hồi đất đối với gia đình Ðoàn Văn Vươn, Lê Văn Hiền đã ký quyết định trưng dụng lực lượng cưỡng chế, nhưng không có biện pháp kiểm tra để phát hiện việc Ban chỉ đạo cưỡng chế ban hành Thông báo số 225 có nội dung tháo dỡ các lều trông đầm trong phạm vi cưỡng chế không đúng với Kế hoạch số 104 ngày 24-11-2011 của UBND huyện. Tại khu vực cưỡng chế vào ngày 5-1-2012, sau khi xảy ra việc chống đối của gia đình Ðoàn Văn Vươn, Lê Văn Hiền với tư cách Chủ tịch UBND huyện có mặt tại Tổng đội Thanh niên xung phong. Tuy nhiên, Lê Văn Hiền chỉ tập trung chỉ đạo giải quyết vụ việc đối tượng chống đối mà không có biện pháp kiểm tra, chỉ đạo việc cưỡng chế thu hồi đất cho nên để Nguyễn Văn Khanh cùng đồng phạm thực hiện việc tháo dỡ tài sản của gia đình Ðoàn Văn Vươn, Ðoàn Văn Quý. Trong thời gian từ 17 giờ 30 phút đến 18 giờ 30 phút ngày 5-1-2012 tại UBND xã Vinh Quang có tổ chức hai cuộc họp do Lê Văn Hiền chủ trì, nhưng Lê Văn Hiền đã không có biện pháp để ngăn chặn kịp thời cán bộ dưới quyền tiếp tục việc tháo dỡ ngôi nhà hai tầng của Ðoàn Văn Quý vào sáng 6-1-2012.

Tại Cơ quan điều tra, Lê Văn Hiền khai nhận, do tin tưởng Nguyễn Văn Khanh và nhân viên dưới quyền nên đã không có biện pháp kiểm tra đôn đốc để xảy ra việc cán bộ dưới quyền thực hiện hành vi vi phạm dẫn đến hậu quả tài sản của công dân bị hủy hoại.

Căn cứ vào các tình tiết, chứng cứ có đủ cơ sở kết luật bị can Lê Văn Hiền đã phạm tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng, vi phạm khoản 1, Ðiều 285 Bộ luật Hình sự.