Đàm phán Iran và P5+1: Hy vọng mong manh

Nhiều nhà ngoại giao phương Tây còn gọi đây sẽ chỉ là “đàm phán về các cuộc đàm phán”.

Ngày 6/12, tại Geneva (Thuỵ Sĩ), Iran và 6 cường quốc trên thế giới tiến hành thảo luận về chương trình hạt nhân gây tranh cãi của nước này, sau hơn 1 năm bị gián đoạn. Tuy nhiên, hy vọng tạo đột phá trong đàm phán lần này rất mong manh.

Trưởng đoàn đàm phán hạt nhân Iran Ali Larijani có cuộc thảo luận với Cao uỷ phụ trách các vấn đề đối ngoại của EU, bà Catherine Ashton, dẫn đầu đoàn đàm phán của nhóm P5+1, gồm 5 nước Uỷ viên thường trực HĐBA LHQ và Đức.

Bất đồng về chương trình nghị sự đã khiến cuộc đàm phán nhiều lần bị trì hoãn và đây sẽ làm cuộc đàm phán cấp cao giữa 2 bên lần đầu tiên kể từ tháng 10/2009. Trong khi P5+1 muốn tập trung vào chương trình làm giàu urani của Iran, thì phía Iran lại muốn thảo luận rộng rãi hơn nữa về các vấn đề an ninh khu vực.

Trở lại vòng đàm phán mới, Iran hy vọng sẽ tránh được những trừng phạt tiếp theo của cộng đồng quốc tế với chương trình hạt nhân gây tranh cãi của nước này, vốn đang ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế của Iran.

Về phía các nước phương Tây, họ kỳ vọng rằng, những biện pháp trừng phạt của Liên Hợp Quốc và Mỹ, áp dụng với Iran từ tháng 6 vừa qua đã có tác động mạnh khiến nước này bước vào cuộc thảo luận mới với sự nghiêm túc về vấn đề hạt nhân. EU hy vọng, cuộc đàm phán lần này sẽ đề cập tất cả các vấn đề liên quan, đặc biệt là vấn đề hạt nhân của Iran. Tuy nhiên, vài ngày trước khi cuộc đàm phán diễn ra, Iran vẫn đưa ra những tuyên bố cứng rắn về quyền phát triển năng lượng hạt nhân của mình, khẳng định chương trình hạt nhân vì mục đích hoà bình.

Trưởng đoàn đàm phán hạt nhân của Iran ngày 4/12 đã nhấn mạnh quyền phát triển năng lượng nguyên tử của Iran là không thể thương lượng. Ông Larijani cho rằng, cuộc đàm phán có thể giúp cải thiện quan hệ giữa các bên, đồng thời cảnh báo, các nước phương Tây nên từ bỏ chiến lược sai lầm khi vừa gây áp lực vừa đàm phán với Iran.

Trong động thái mới nhất, chỉ 1 ngày trước khi diễn ra đàm phán, người đứng đầu Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Iran, ông Ali Akbar Salehi ngày 5/12 cho biết, “bánh vàng” - urani cô đặc được chiết xuất ở Iran lần đầu tiên, sẽ được sử dụng cho chương trình hạt nhân quan trọng của nước này.

Trong chương trình được truyền hình trực tiếp trên kênh IRINN của Iran, ông Salehi nói: “Iran có thể tự cung cấp cho toàn bộ chương trình sản xuất năng lượng hạt nhân. Iran đã tiến hành từ việc tìm nguồn, đến khai thác, chế tạo bánh vàng và làm giàu urani. Sau đó số urani này sẽ được chế thành những “đĩa” hoặc “viên” năng lượng”.

Ông Salehi không tiết lộ số lượng chính xác của bánh vàng đã được sản xuất và nhất quyết khẳng định chương trình hạt nhân phục vụ năng lượng, không phải để chế tạo vũ khí.

Trong khi đó, Tổng Giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), Yukiya Amano cho biết, chưa thể xác nhận tất cả các hoạt động hạt nhân của Iran là nhằm mục đích hoà bình.

Nhiều ý kiến nói rằng, tuyên bố mới nhất của Iran về chương trình hạt nhân là cách kiểm chứng thái độ của Mỹ và các nước đồng minh trước khi cuộc đàm phán diễn ra.