Hội đồng Bảo an LHQ thảo luận về tình hình Mali

Ngày 15/1, Đại sứ Đặng Đình Quý, Trưởng Phái đoàn thường trực Việt Nam tại Liên Hợp Quốc đã chủ trì phiên họp của HĐBA để nghe Báo cáo của Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc (TTK LHQ) về tình hình chính trị, an ninh của Mali, hoạt động của Phái bộ LHQ nhằm ổn định tình hình Mali (MINUSMA) và thảo luận về Kế hoạch hoạt động của MINUSMA trong thời gian tới.     Đại sứ Đặng Đình Quý, Trưởng Phái đoàn thường trực Việt Nam tại LHQ chủ trì phiên họp.

Ông Jean-Pierre LaCroix, Phó Tổng Thư ký LHQ phụ trách các hoạt động gìn giữ hòa bình LHQ trình bày báo cáo của TTK và ông Tiébilé Dramé, Bộ trưởng Ngoại giao và Hợp tác quốc tế Mali (qua video trực tuyến) đã có phát biểu tại cuộc họp.

Theo báo cáo của LHQ, tình hình an ninh Mali đang xấu đi, đặc biệt tại khu vực miền Bắc và miền Trung đất nước. Bạo lực và khủng bố hoạt động gia tăng nhằm vào dân thường, quân đội chính phủ và lực lượng gìn giữ hòa bình LHQ tại Phái bộ MINUSMA làm nhiều người chết và bị thương; hàng trăm nghìn người bị mất nhà cửa. Khoảng 1000 trường học phải đóng cửa, trẻ em không được đến trường học hành, tạo ra những bất ổn xã hội và cơ hội cho các nhóm vũ trang chiêu mộ trẻ em và thanh thiếu niên.

Về tình hình thực hiện Thỏa thuận hòa bình và hòa giải tại Mali năm 2015 (Thỏa thuận Algiers), mặc dù đã có một số hoạt động thảo luận, trao đổi giữa Chính phủ Mali và các bên liên quan, nhưng nhìn chung chưa có nhiều tiến triển thực chất trong triển khai các nội dung được quy định trong Nghị quyết 2480 của HĐBA như cải tổ hiến pháp Mali, phân cấp phân quyền, cải tổ an ninh, phát triển khu vực miền Bắc và bảo đảm sự tham gia đầy đủ, thực chất và hiệu quả của phụ nữ. TTK LHQ ghi nhận việc Chính phủ Mali đã tổ chức các phiên về “đối thoại quốc gia bao trùm” từ tháng 10 đến 12/2019.

Bộ trưởng Ngoại giao Mali cho biết kết quả đạt được của các phiên đối thoại quốc gia vừa qua gồm 4 nghị quyết về: (i) Tổ chức bầu cử quốc hội trước khi Quốc hội kết thúc nhiệm kỳ ngày 2/5, (ii) tổ chức cuộc trưng cầu dân ý về sửa đổi hiến pháp; (iii) tái triển khai lực lượng quốc phòng và an ninh đã được tổ chức lại ở toàn lãnh thổ Mali, và (iv) xem xét một số điều khoản nhất định của Thỏa thuận hòa bình 2015. Bộ trưởng Ngoại giao Mali cũng nhấn mạnh cam kết của Chính phủ thực hiện Thỏa thuận An-giê.

Trên cơ sở đó và để duy trì hòa bình và an ninh tại Mali, hoạt động của Phái bộ MINUSMA cần được quan tâm và đầu tư, hỗ trợ cần thiết về nguồn lực, tăng cường năng lực để triển khai Kế hoạch tác chiến mới (tháng 6/2019).

Các nước thành viên HĐBA nhìn chung ghi nhận những nỗ lực thực hiện Thỏa thuận An-giê trong thời gian gần đây. Tuy nhiên, nhiều nước thành viên HĐBA chia sẻ quan ngại với TTK LHQ về tình hình an ninh đang xấu đi tại Mali, lên án các cuộc tấn công khủng bố, bạo lực dưới mọi hình thức; nhấn mạnh việc bảo vệ người dân, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em; ủng hộ việc phối hợp giữa quân đội Mali, Phái bộ MINUSMA và Lực lượng G5 Sahel trong chống khủng bố và bảo đảm an ninh biên giới giữa Mali và các nước láng giềng Tây Phi.

Các nước đồng thời cũng nhấn mạnh việc thực hiện Thỏa thuận An-giê cần được thúc đẩy triển khai mạnh mẽ hơn; tăng cường sự tham gia của phụ nữ và giới trẻ trong các quá trình ra quyết sách chính trị, tạo đồng thuận, thúc đẩy hòa giải tại Mali. Về bổ sung nguồn lực cho MINUSA, cần có kế hoạch, phương án tài chính chi tiết cụ thể để có cơ sở nghiên cứu và quyết định phê duyệt.

Tại cuộc họp, Đại sứ Đặng Đình Quý, Trưởng Phái đoàn đại diện Việt Nam tại LHQ, Chủ tịch HĐBA tháng 1/2020 đã có bài phát biểu với tư cách đại diện quốc gia, theo đó chia sẻ quan ngại với TTK LHQ và các nước về tình hình an ninh tại Mali; lên án các cuộc tấn công nhằm vào thường dân, các lực lượng an ninh Mali và MINUSMA. Nhấn mạnh việc thực hiện đầy đủ Thỏa thuận An-giê là rất cần thiết và quan trọng nhằm duy trì hòa bình, an ninh tại Mali; hoan nghênh việc tổ chức Phiên Đối thoại quốc gia bao trùm (IND) tại Mali và kêu gọi các bên liên quan tiếp tục đối thoại nhằm thực hiện Thỏa thuận. Đại sứ kêu gọi các bên liên quan tuân thủ nghĩa vụ bảo vệ thường dân, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em, tăng cường sự tham gia đầy đủ, thực chất và toàn diện của phụ nữ trong tiến trình chính trị và kinh tế tại Mali; ủng hộ các hoạt động của MINUSMA và nỗ lực của cộng đồng quốc tế trong hỗ trợ chính phủ Mali duy trì hòa bình, an ninh quốc tế, trong đó có Hội nghị Thượng đỉnh tổ chức tại thành phố Pau của Pháp giữa Pháp và Lực lượng G5 Sahel ngày 13/1/2020, trên cơ sở các nghị quyết liên quan của HĐBA LHQ./.