Tìm hiểu Dự thảo Bộ luật Dân sự sửa đổi (BLDS), chúng tôi thấy nội dung "Hợp đồng vay tài sản" có thay đổi một số chi tiết về nghĩa vụ trả nợ của người vay, mức lãi suất và nội dung thực hiện hợp đồng.
Khoản 5 Điều 489 Dự thảo BLDS sửa đổi quy định nghĩa vụ của người vay chậm trả đối với loại vay có lãi và có thời hạn thì người vay phải trả phần quá hạn là 150% lãi suất vay theo hợp đồng, thay vì theo lãi suất cơ bản của ngân hàng như trước (khoản 5 điều 474 BLDS năm 2005). Về lãi suất, theo khoản 3 Điều 491 Dự thảo BLDS sửa đổi, mức lãi suất thỏa thuận tối đa đã nâng lên 200% mức lãi suất cơ bản của Ngân hàng Nhà nước đối với loại vay tương ứng so với quy định hiện hành là 150% (khoản 1 Điều 476 BLDS năm 2005).
Về nội dung trả lại tài sản vay trước kỳ hạn đối với loại hợp đồng có kỳ hạn và có lãi, tại khoản 2 Điều 493 Dự thảo BLDS sửa đổi quy định bên vay có nghĩa vụ trả lãi với mức hợp lý, thay vì phải trả lãi toàn bộ theo kỳ hạn (nếu không có thỏa thuận khác) như luật hiện hành (khoản 2 Điều 478 BLDS năm 2005)
Qua những điều khoản nêu trên có thể thấy Dự thảo BLDS sửa đổi có nhiều điểm điều chỉnh thích ứng hơn với thực tiễn giao dịch vay tài sản trong xã hội, bảo đảm cho các bên thực hiện quyền và nghĩa vụ một cách công bằng hơn so với quy định hiện hành. Tuy nhiên, chúng tôi thấy có 1 vấn đề nên xem xét.
Đó là việc trả lại tài sản vay trước kỳ hạn trong hợp đồng. Theo khoản 2 Điều 478 BLDS 2005 thì: Đối với hợp đồng vay có kỳ hạn và có lãi thì bên vay có quyền trả lại tài sản trước kỳ hạn, nhưng phải trả toàn bộ lãi theo kỳ hạn, nếu không có thoả thuận khác. Quy định như trên sẽ thiệt cho người vay vì họ phải trả lãi phần thời gian không sử dụng vốn vay, do đó phải điều chỉnh là hợp lý. Tuy nhiên với quy định: Đối với hợp đồng vay có kỳ hạn và có lãi thì bên vay có quyền trả lại tài sản trước kỳ hạn đồng thời có nghĩa vụ trả lãi với mức hợp lý (khoản 2 Điều 493 Dự thảo BLDS sửa đổi) thì lại không cụ thể chi tiết, dễ dẫn đến tình trạng... tùy từng trường hợp để áp dụng.
Trong thực tế, các tổ chức tín dụng đã và đang áp dụng hình thức “thu lệ phí trả nợ trước hạn” với một tỷ lệ nhất định trên số vốn đối với số tiền khách hàng vay trả trước kỳ hạn. Và hình thức này hợp lý, do đó nên quy định một tỷ lệ nhất định trên mức lãi suất mà các bên đã thỏa thuận vào khoản 2 Điều 493 Dự thảo BLDS sửa đổi và coi đây là một biện pháp bảo đảm giá trị của khoản tài sản trong thời gian tương ứng mà người vay phải chịu khi trả trước kỳ hạn.
