Trung tâm Lò phản ứng, Viện Nghiên cứu hạt nhân là đơn vị trực thuộc Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam. Tiền thân của Trung tâm Lò phản ứng là Phòng Vật lý và Kỹ thuật lò từ năm 1978, đến năm 1999 Trung tâm Lò phản ứng chính thức thành lập theo Quyết định số 212/QĐ-VNLNT của Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam.
Đặt tại tỉnh Lâm Đồng, Trung tâm Lò phản ứng, Viện Nghiên cứu hạt nhân có nhiệm vụ quản lý kỹ thuật Lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt và tiến hành các lĩnh vực nghiên cứu liên quan, nhằm đảm bảo cho lò phản ứng hoạt động an toàn, từng bước tiếp cận và làm chủ về vật lý và kỹ thuật lò phản ứng. Việc vận hành an toàn lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt phục vụ sản xuất đồng vị phóng xạ, phân tích kích hoạt, nghiên cứu cơ bản về vật lý hạt nhân, vật lý neutron và các nghiên cứu ứng dụng khác trên lò phản ứng, đào tạo và huấn luyện cán bộ cho ngành năng lượng nguyên tử. Đồng thời quản lý, thu gom, xử lý chất thải phóng xạ phát sinh từ các hoạt động của lò phản ứng ứng dụng trong công nghiệp và y tế.
Ông Lê Vĩnh Vinh, Giám đốc Trung tâm lò phản ứng cho biết: Hiện nay công tác vận hành lò phản ứng được duy trì liên tục, trung bình mỗi năm lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt hoạt động khoảng 1.300 giờ, riêng năm 2014 là 1481 giờ và tính đến cuối năm 2014, lò phản ứng đã vận hành được 39.341 giờ an toàn, chưa gây ra một sự cố nào ảnh hưởng đến sức khỏe con người và gây ô nhiễm môi trường. Đặc biệt trong năm 2013 đã thực hiện việc thay đổi thời gian vận hành lò phản ứng từ 108 giờ lên 130 giờ mỗi đợt, cải tiến cấu hình cốc chiếu mẫu trong bẫy nơtron cho phép chiếu tối đa đến 6 container để sản xuất đồng vị phóng xạ nên sản lượng I-131 sản xuất từ lò phản ứng tăng đáng kể, đáp ứng yêu cầu hiện nay của khách hàng trong nước.
Bên cạnh đó, công tác kiểm tra, hiệu chỉnh, bảo dưỡng định kỳ các thiết bị của hệ công nghệ lò phản ứng được tiến hành thường xuyên, kịp thời duy tu, nâng cấp và thay thế các thiết bị, hệ thống công nghệ lò phản ứng xuống cấp, quá cũ và lạc hậu, đáp ứng yêu cầu an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân và an ninh cho cơ sở hạt nhân... đảm bảo cho Lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt hoạt động an toàn.
Với những nỗ lực trong thực hiện nhiệm vụ, những thành tích trong công tác, Trung tâm Lò phản ứng được bầu chọn là đơn vị điển hình tiên tiến giai đoạn 2011-2015. Trước đó, năm 2011, Trung tâm Lò phản ứng được tặng Bằng khen và danh hiệu Tập thể lao động xuất sắc; năm 2012 được tặng danh hiệu Tập thể lao động xuất sắc và năm 2013 được Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ khen tặng danh hiệu Tập thể điển hình tiên tiến trong các phong trào thi đua. Đặc biệt, cũng trong năm 2013, Trung tâm Lò phản ứng được tặng Bằng khen về việc có nhiều đóng góp tích cực trong việc thực hiện Chương trình chuyển đổi nhiên liệu cho Lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt.
Nói về thành công trong việc thực hiện dự án chuyển đổi nhiên liệu Lò phản ứng, ông Lê Vĩnh Vinh, Giám đốc Trung tâm lò phản ứng nhấn mạnh: Từ năm 2010-2013, tập thể cán bộ Trung tâm lò phản ứng đã thực hiện thành công nhiệm vụ “nặng nề” là khởi động vật lý và khởi động năng lượng cho lò phản ứng với nhiên liệu độ giàu thấp (LEU), tham gia chuyển trả tất cả 106 bó nhiên liệu độ giàu cao (HEU) đã qua sử dụng về Liên bang Nga vào tháng 7/2013, được cộng đồng quốc tế đánh giá cao.
Trên cơ sở những thành công đạt được trong việc chuẩn bị trước khi khởi động vật lý và khởi động năng lượng với nhiên liệu LEU, đã góp phần quan trọng vào sự thành công của dự án, đảm bảo an toàn và theo đúng tiến độ. Theo đó, vào 15h35' ngày 30/11/2011, Lò phản ứng đã đạt tới hạn lần đầu với 72 bó nhiên liệu LEU, trong các ngày từ 9-13/1/2012, Lò phản ứng được nạp cấu hình vùng hoạt làm việc với 92 bó nhiên liệu LEU và vận hành thử nghiệm không tải khoảng 65 giờ ở mức công suất danh định 500 kW an toàn. Với kết quả đạt được sau một năm vận hành thử nghiệm lò phản ứng, Trung tâm Lò phản ứng cùng với Viện Nghiên cứu hạt nhân đã hoàn thành Báo cáo phân tích an toàn cho Lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt, sau khi chuyển sang sử dụng nhiên liệu LEU và chuẩn bị hồ sơ xin cấp phép vận hành lò phản ứng trình các cơ quan chức năng. Đến ngày 7/2/2013, Viện Nghiên cứu hạt nhân đã nhận được Giấy phép số 06/GP-BKHCN cho phép vận hành chính thức Lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt với thời hạn 10 năm.
Thành công trong việc khởi động vật lý và khởi động năng lượng lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt là sự kiện có ý nghĩa rất lớn, sự kiện này được bình chọn là 1 trong 10 sự kiện khoa học và công nghệ tiêu biểu năm 2011. Việc thực hiện thành công Dự án chuyển đổi nhiên liệu cho Lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt đã đưa lại hiệu quả kinh tế là kéo dài hơn thời gian hoạt động của Lò phản ứng, nâng cao uy tín trong quan hệ quốc tế cho quốc gia, thể hiện chính sách nhất quán của Việt Nam trong việc sử dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình, bảo đảm an toàn và an ninh hạt nhân./.
