Phát triển nông nghiệp có chất lượng và bền vững

Mặc dù Bộ Nông nghiệp - PTNT đã triển khai nhiều giải pháp bảo vệ môi trường nhưng tình trạng ô nhiễm trong sản xuất nông nghiệp vẫn xảy ra. Từ thực tế này, trong giai đoạn 2016-2020, ngành Nông nghiệp tiếp tục nhấn mạnh vai trò và tầm quan trọng của công tác bảo vệ môi trường với cách tiếp cận mới là tập trung phát triển nông nghiệp có chất lượng nhưng phải bền vững.

Theo báo cáo mới đây của Bộ Nông nghiệp - PTNT, trong giai đoạn 2011-2015, tại nhiều địa phương trong cả nước vẫn xảy ra tình trạng sử dụng phân bón không hợp lý về chủng loại, liều lượng, thời gian bón, phương thức bón, gây tác động tiêu cực đến môi trường. Việc lạm dụng phân bón vô cơ đã khiến đất đai bị bạc màu, khó giữ nước, cạn kiệt nguồn dinh dưỡng, dẫn đến giảm năng suất cây trồng. Mỗi năm cả nước sử dụng bình quân khoảng 2,4 triệu tấn phân bón vô cơ các loại, đồng thời thải ra khoảng 240 tấn bao bì, vỏ hộp (phần lớn bị vứt bừa bãi ra đồng ruộng, kênh mương gây ô nhiễm). Cùng với đó, tình trạng sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) có xu hướng tăng và thiếu kiểm soát. Thống kê của Cục BVTV (Bộ Nông nghiệp - PTNT) cho thấy, mỗi năm cả nước nhập từ 70 đến 116 nghìn tấn thành phẩm hóa chất BVTV; thải bỏ hàng nghìn tấn vỏ bao (lượng vỏ bao không được thu gom, xử lý đúng cách dẫn đến gây ô nhiễm nguồn nước mặt, nước ngầm, không khí, ảnh hưởng tiêu cực hệ sinh thái, đe dọa sức khỏe cộng đồng). Trong lĩnh vực chăn nuôi, riêng năm 2014, ước khối lượng chất thải rắn của vật nuôi là 82,27 triệu tấn, trong khi chỉ có 60% số chất này được xử lý, còn lại thường được xả trực tiếp ra môi trường. Ngoài ra, cả nước vẫn còn hơn 34.600 điểm giết mổ gia súc, gia cầm nhỏ lẻ nằm ngoài tầm kiểm soát của cơ quan quản lý. Chủ các cơ sở giết mổ này do chạy theo lợi ích trước mắt nên không đưa động vật vào khu giết mổ tập trung; điều kiện cơ sở vật chất ở các điểm giết mổ nhỏ lẻ cũng chưa bảo đảm vệ sinh, gây ô nhiễm môi trường…

Nhằm khắc phục tình trạng ô nhiễm, hướng đến nền sản xuất nông nghiệp phát triển bền vững, vì sức khỏe cộng đồng và thân thiện với môi trường, thời gian qua, Cục BVTV đã xây dựng các mô hình như: Thâm canh lúa cải tiến (SRI); "3 giảm - 3 tăng" (giảm giống, giảm phân bón, giảm thuốc BVTV - tăng năng suất, tăng chất lượng, tăng lợi nhuận) và "1 phải - 6 giảm" (phải dùng giống lúa xác nhận - giảm lượng nước vừa đủ, giảm thất thoát sau thu hoạch, giảm lượng giống gieo sạ, giảm sử dụng thuốc BVTV, giảm phân bón, giảm phát thải khí nhà kính). Các mô hình trên đã mang lại hiệu quả cao về năng suất cây trồng cũng như bảo vệ môi trường, đang được hàng triệu nông dân áp dụng trong sản xuất. Đồng thời, Cục BVTV cũng đã rà soát, sửa đổi, đề xuất cơ chế, chính sách để ngăn chặn việc nhập lậu, buôn bán trái phép các loại thuốc BVTV ngoài danh mục, không được phép sử dụng tại Việt Nam; xây dựng đề án tổ chức dịch vụ BVTV ở cơ sở để nâng cao hiệu quả sử dụng thuốc; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm soát, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm về sản xuất, kinh doanh, sử dụng thuốc; hướng dẫn thu gom và xử lý bao bì thuốc BVTV, thuốc thú y, phân bón. Trong lĩnh vực chăn nuôi - thú y, ngành chức năng tiếp tục tăng cường công tác kiểm tra việc thực hiện các biện pháp môi trường tại cơ sở chăn nuôi; đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ xử lý chất thải cho từng loại vật nuôi đặc thù, chất thải trong giết mổ gia súc, gia cầm…

Theo lãnh đạo Bộ Nông nghiệp - PTNT, trong giai đoạn 2016-2020, ngành Nông nghiệp phải coi bảo vệ môi trường là nhiệm vụ xuyên suốt, lợi ích sát sườn; kiên quyết không hy sinh môi trường để tăng trưởng kinh tế nông nghiệp; cần xây dựng nhiều mô hình sản xuất hiệu quả, tăng sản lượng, giá trị thu nhập nhưng không làm tổn hại môi trường; tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao công nghệ vào sản xuất nông nghiệp theo hướng sạch hơn, thân thiện với môi trường hơn; tăng cường kiểm soát, xử lý nghiêm những hành vi vi phạm… Hy vọng những biện pháp này sẽ được triển khai thực hiện triệt để, hiệu quả, góp phần quan trọng bảo vệ môi trường, hướng tới phát triển nền nông nghiệp chất lượng và bền vững.