Người đứng đầu Vân Đồn, Phú Quốc sẽ do Thủ tướng bổ nhiệm?

Dự thảo Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt vừa được Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến trong phiên làm việc ngày 11/9. Luật này quy định về quy hoạch, chính sách phát triển kinh tế - xã hội, tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương và cơ quan nhà nước tại đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn (Quảng Ninh), Bắc Vân Phong (Nha Trang) và Phú Quốc (Kiên Giang).

Thay mặt Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình, Bộ trưởng Bộ KH-ĐT Dương Chí Dũng cho biết Chính phủ đề nghị xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương đơn vị HCKTĐB theo hướng không xác định có cấp chính quyền địa phương và do đó không tổ chức HĐND và UBND.

Thay vào đó, tại các đơn vị này, tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình Trưởng Đơn vị HCKTĐB. Trưởng Đơn vị HCKTĐB thực hiện chức năng quản lý nhà nước, quyết định, tổ chức thực hiện toàn bộ các hoạt động hành chính, kinh tế - xã hội trên địa bàn đơn vị HCKTĐB. Trưởng Đơn vị  HCKTĐB có các cơ quan chuyên môn và bộ máy giúp việc.

Tại khu hành chính trực thuộc đơn vị HCKTĐB có Trưởng Khu hành chính là người đại diện hành chính cho Trưởng Đơn vị HCKTĐB tại địa bàn khu hành chính. Trưởng khu hành chính thực hiện chức năng quản lý nhà nước về ngành, lĩnh vực ở đơn vị HCKTĐB theo sự phân quyền, ủy quyền của Trưởng Đơn vị HCKTĐB. Trưởng khu hành chính có công chức chuyên môn giúp việc.

Cũng theo Dự thảo luật thì Trưởng Đơn vị HCKTĐB, các cơ quan khác của Nhà nước ở đơn vị HCKTĐB chịu sự giám sát của Đoàn ĐBQH tỉnh và của HĐND, Thường trực HĐND, các Ban của HĐND và đại biểu HĐND tỉnh về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được giao tại đơn vị HCKTĐB.

Dự thảo luật quy định Trưởng Đơn vị HCKTĐB do Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm, miễn nhiệm, điều động, cách chức. Bộ trưởng Bộ Nội vụ thẩm định trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định việc bổ nhiệm, miễn nhiệm, điều động, cách chức Trưởng Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt.

Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định cho biết, về vấn đề này, trong quá trình thẩm tra còn có nhiều loại ý kiến khác nhau. Theo đó, có loại ý kiến tán thành phương án như Chính phủ trình và cho rằng phương án này thể hiện tính "đặc biệt" về tổ chức bộ máy chính quyền địa phương tại đơn vị HCKTĐB. Tuy, ý kiến khác lại băn khoăn về cơ chế giám sát, kiểm soát quyền lực, nhất là với Trưởng Đơn vị HCKTĐB.

Cơ quan thẩm tra thiên về đề xuất tổ chức chính quyền địa phương tại đơn vị HCKTĐB bao gồm HĐND, UBND đơn vị HCKTĐB cùng các cơ quan chuyên môn và các khu hành chính.

Thẩm quyền tập thể của UBND sẽ thu hẹp; tập trung quyền ban hành thể chế để điều hành đơn vị HCKTĐB và thẩm quyền điều hành, quyết định các vấn đề kinh tế - xã hội vào người đứng đầu Ủy ban là Trưởng Đơn vị. Đối với các lĩnh vực quốc phòng, an ninh quốc gia, ngoại giao thực hiện theo quy định của chính quyền trung ương và chính quyền cấp tỉnh.

Theo đề xuất trên, người đứng đầu do HĐND đơn vị HCKTĐB bầu theo danh sách giới thiệu của Chủ tịch UBND tỉnh và được Thủ tướng phê duyệt. Các thành viên của UBND do HĐND bầu theo danh sách giới thiệu của Trưởng đơn vị, do Chủ tịch UBND tỉnh phê chuẩn...

HĐND đơn vị HCKTĐB chỉ tập trung vào chức năng giám sát. Thông qua hoạt động giám sát, Hội đồng có những thẩm quyền đặc biệt trong việc hủy bỏ các văn bản trái pháp luật của UBND hoặc của Trưởng Đơn vị HCKTĐB, có quyền yêu cầu giải trình, chất vấn, bỏ phiếu tín nhiệm, bãi nhiệm.

“Tổ chức chính quyền địa phương đơn vị HCKTĐB theo loại ý kiến này vừa bảo đảm phù hợp với Hiến pháp, vừa phù hợp với quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương và thể hiện được đặc thù có tính đột phá về mô hình tổ chức, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương, đồng thời tạo ra tính "vượt trội" trong cơ chế giám sát quyền lực“ – Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh.

Chốt lại phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu nhấn mạnh, mô hình tổ chức chính quyền địa phương đơn vị HCKTĐB là vấn đề rất lớn và hiện còn ý kiến khác nhau. Do đó, cả 2 phương án của Chính phủ và của Uỷ ban Pháp luật sẽ được trình để Quốc hội xem xét, thảo luận./.