Việt Nam hưởng lợi nhiều hơn từ các chuỗi giá trị toàn cầu

Sáng 7-9, tại Hà Nội diễn ra Hội thảo giới thiệu Báo cáo Việt Nam trước ngã rẽ - tham gia chuỗi giá trị toàn cầu thế hệ mới và Tăng cường sức cạnh tranh, liên kết của doanh nghiệp vừa và nhỏ, do Bộ Công thương Việt Nam phối hợp với Ngân hàng Thế giới (World Bank) tổ chức.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, ông Đỗ Thắng Hải, Thứ trưởng Công thương khẳng định: "Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đã và đang đem lại những lợi ích to lớn cho Việt Nam về tăng trưởng, xuất khẩu và việc làm. Từ nội dung thảo luận và khuyến nghị của hai báo cáo đã chỉ ra nhiều ý tưởng về cách thức Việt Nam có thể tham gia vào các chuỗi giá trị toàn cầu thế hệ mới, đồng thời đẩy mạnh liên kết giữa doanh nghiệp trong và ngoài nước".

Theo báo cáo, Việt Nam có thể chọn đi theo hướng đa dạng hoá và hỗ trợ sự phát triển của các doanh nghiệp trong nước có tinh thần đổi mới sáng tạo và có tiềm năng tạo ra các sản phẩm "sáng chế tại Việt Nam". Các cơ chế chính sách nhằm tăng cường năng lực, công nghệ của các doanh nghiệp trong nước sẽ tạo điều kiện cho họ kết nối doanh nghhiệp FDI và vươn ra thị trường quốc tế.

Báo cáo cũng đưa ra một số khuyến nghị chính để giúp Việt Nam tiến sát hơn với mục tiêu của mình. Cụ thể là cải thiện sự phối hợp các bộ, ngành tạo thuận lợi về trao đổi thông tin, liên hệ giữa doanh nghiệp trong và ngoài nước. Đồng thời hỗ trợ có mục tiêu nhằm phát huy thế mạnh của một số nhà cung ứng trong nước.

Theo ông Ousmane Dione, Giám đốc quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, Việt Nam đã hội nhập thành công vào một số chuỗi giá trị toàn cầu, qua đó tạo việc làm, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và giảm nghèo. Tuy nhiên, quốc gia có thể vươn lên và nâng cao giá trị gia tăng của mình bằng những cải cách và sáng kiến chính sách ở những lĩnh vực như: giao thông, dịch vụ, thủ tục biên giới và hội nhập khu vực.

Nếu đạt được vị thế cao hơn trong các chuỗi giá trị toàn cầu, Việt Nam có thể thu hút đầu tư nước ngoài với quy mô lớn, qua đó tạo thêm việc làm và cơ hội cho các nhà cung ứng trong nước. Để đạt được mục tiêu đó, theo báo cáo, cần phải có một chuỗi sáng kiến cải cách toàn diện như: thu hẹp khoảng cách chênh lệch về hạ tầng thông qua đẩy mạnh huy động vốn của khu vực tư nhân và áp dụng cách tiếp cận tổng hợp hơn trong phát triển các hành lang giao thông; phát triển thị trường dịch vụ cạnh tranh và tự do hóa các quy định về đầu tư trực tiếp nước ngoài; hợp lý hóa các thủ tục biên giới nhằm nâng cao minh bạch và khả năng tiên liệu; thúc đẩy quan hệ với các nước phát triển nhằm bảo đảm nhu cầu mạnh mẽ và đầu tư về công nghệ.

Hiện nay, một số doanh nghiệp trong ngành điện tử và ô-tô, xe máy của Việt Nam đã hội nhập thành công vào các chuỗi giá trị toàn cầu. Tuy nhiên, nhìn chung, mới chỉ tập trung vào các hoạt động gia công, lắp ráp ở công đoạn sản xuất cuối cùng và chưa kết nối được nhiều với các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài. Theo khảo sát của ông Asya Akhlaque, Chuyên gia kinh tế Trưởng nhóm Ngân hàng Thế giới, việc thiếu tiếp cận tài chính được coi là rào cản kinh doanh hàng đầu của các công ty ở Việt Nam (21,8% ở Việt Nam so với 11,5% ở các quốc gia đang phát triển Đông Á - Thái Bình Dương); hiệu ứng lan tỏa trong khu vực FDI còn hạn chế; năng suất thấp và thiếu đổi mới sáng tạo; công nghiệp hỗ trợ trong nước còn tụt hậu so với các quốc gia trong khu vực (Malaysia, Thái-lan); thiếu lao động có kỹ năng…

Vì vậy, từ những bài học kinh nghiệm trong nước và quốc tế trình bày tại Hội thảo đã chỉ ra điểm chung để có được chương trình kết nối tốt giữa doanh nghiệp trong nước và nước ngoài. Bên cạnh đó là chiến lược được xây dựng dựa trên bằng chứng nhằm thúc đẩy các chương trình kết nối, cơ sở dữ liệu tốt về các nhà cung cấp, dịch vụ kết nối doanh nghiệp với doanh nghiệp, các chương trình phát triển nhà cung cấp dựa trên nhu cầu.