2017, một năm khởi sắc với tăng trưởng cao

Thời gian tới, triển vọng kinh tế Việt Nam vẫn thuận lợi nhưng rủi ro sẽ cao hơn. Việt Nam cần cân nhắc chính sách để tận dụng được điều kiện thuận lợi, củng cố khả năng chống chịu về kinh tế vĩ mô và loại bỏ trở ngại đối với tăng trưởng trong trung hạn. Ngoài ra, cần đẩy mạnh cải cách hướng đến một thể chế hiện đại. Đó là những khuyến cáo mà Ngân hàng Thế giới (WB) đưa ra trong “Báo cáo Điểm lại cập nhật tình hình kinh tế Việt Nam” vừa được công bố.

Theo Báo cáo, kinh tế Việt Nam đang có đà tăng trưởng mạnh hơn theo chu kỳ, kết hợp kinh tế vĩ mô ổn định. Mức tăng trưởng kinh tế dự kiến đạt 6,7% trong năm nay, cao hơn mức 6,5% của lần dự báo trước đây. Nhìn về trung hạn, mức tăng trưởng được dự báo sẽ ổn định ở mức 6,5%.

Giám đốc Quốc gia WB tại Việt Nam Ousmane Dione cho biết, nhờ thu nhập tăng lên và tỷ lệ nghèo giảm xuống, nền kinh tế Việt Nam có thêm một năm khởi sắc với tăng trưởng cao và kinh tế vĩ mô nhìn chung ổn định. Năm 2017, sức cầu trong nước mạnh hơn, các ngành chế biến, chế tạo định hướng xuất khẩu đạt kết quả tốt, ngành nông nghiệp đang được phục hồi là những yếu tố động lực cho nền kinh tế Việt Nam tăng trưởng 6,4% trong ba quý đầu năm so cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, dù đã có tiến triển về giải quyết nợ xấu nhưng rủi ro vẫn còn, chẳng hạn như tỷ lệ an toàn vốn ở một số ngân hàng (NH) còn chưa được bảo đảm, nhất là trong bối cảnh tín dụng tăng trưởng cao.

Báo cáo của WB cũng ghi nhận, tình hình tài khóa đang được thắt chặt hơn, giúp bội chi ngân sách giảm xuống và tốc độ tăng nợ công được kiềm chế. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn đang cần đầu tư nhiều cho cơ sở hạ tầng để hỗ trợ tăng trưởng trong tương lai. Bên cạnh đó, cải cách cơ cấu chậm cũng có thể ảnh hưởng quá trình phục hồi hiện nay, nhất là khi tốc độ tăng đầu tư đang yếu đi.

Ông Ousmane Dione khuyến cáo, tăng cường khả năng chống chịu về kinh tế vĩ mô và cải cách cơ cấu là hướng đi để nâng cao tiềm năng tăng trưởng của Việt Nam trong trung hạn.

Còn theo Chuyên gia Kinh tế trưởng của WB tại Việt Nam Sebastian Eckardt, triển vọng của Việt Nam vẫn thuận lợi nhưng rủi ro cũng cao hơn. Do đó, hệ thống kinh tế vĩ mô cần hướng tới tạo sức chống chịu thay vì ổn định như trước. Với tình hình thế giới hiện nay, những rủi ro về địa chính trị là rất lớn, đồng thời những rủi ro trong nước như sức khỏe của các NH cũng đòi hỏi nền kinh tế phải có “vùng đệm” để chống chọi. Nhìn các chỉ số kinh tế suốt bảy năm qua, chúng ta thấy mức tăng trưởng vẫn tốt, các chỉ số như lạm phát, thặng dư, tỷ giá hối đoái khá ổn định, có vị thế về cán cân thanh toán… do đó có thể chuyển từ vị thế chú trọng ổn định sang xây dựng những “vùng đệm” chính sách về nguồn lực vốn vay để đáp ứng nhu cầu vốn, tài khóa, nhằm chống lại những biến động tiêu cực về kinh tế. Chi phí sử dụng các kênh nguồn vốn đang tăng lên. Trên cơ sở những tiến triển đạt được, Việt Nam có thể tiếp tục nâng tốc độ tăng năng suất qua đầu tư vào kỹ năng và hạ tầng cần có, đồng thời tăng cường chiều sâu cải cách về môi trường kinh doanh, khu vực ngân hàng và doanh nghiệp nhà nước. Đặc biệt với lĩnh vực NH, cần có biện pháp khuyến khích xây dựng “vùng đệm” về vốn cho NH để đối mặt các cú sốc có khả năng xảy ra.

Tình hình tài khóa đang được thắt chặt hơn nên bội chi ngân sách giảm xuống và tốc độ tăng nợ công được kiềm chế. Đầu tư công đã giảm còn 16% trong tổng chi ngân sách sáu tháng đầu năm (những năm trước là 25%). Nhưng theo vị Chuyên gia Kinh tế trưởng, mức giảm này chưa hẳn đã là bền vững về lâu dài khi Việt Nam vẫn cần đầu tư nhiều hơn cho hạ tầng để hỗ trợ tăng trưởng trong tương lai.

Nhìn về trung hạn, tăng trưởng kinh tế của Việt Nam được WB dự báo sẽ vào khoảng 6,5% và lạm phát dự kiến ở mức thấp. Để duy trì đà tăng trưởng này, ông Sebastian Eckardt lưu ý “cải cách cơ cấu vẫn là ưu tiên trọng tâm trong điều kiện tăng trưởng năng suất chưa cao”. Bên cạnh đó, Việt Nam cần tập trung nhiều hơn vào thị trường trong nước, tăng cường liên kết giữa khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và khu vực trong nước để tận dụng hiệu quả hơn nữa dòng vốn FDI. Về đầu tư trong nước, WB khuyến nghị, cần gia tăng đầu tư hạ tầng để duy trì động năng tăng trưởng, trong đó vừa gia tăng đầu tư vừa tiếp tục gia tăng cải cách trong đầu tư, tạo thuận lợi để khu vực tư nhân đầu tư vào hạ tầng.

Một chuyên đề đặc biệt của Báo cáo Điểm lại kỳ này tập trung vào chủ đề cải thiện năng suất và công bằng trong chi tiêu công. Theo WB, khi nợ công tiến sát hạn mức 65% GDP theo luật định, Chính phủ Việt Nam phải đối mặt những hạn chế đòi hỏi phải thắt chặt ngân sách trong vài năm tới. Chuyên đề đặc biệt kỳ này nhằm tìm hiểu về những cải cách chi tiêu căn bản ở các dịch vụ công thiết yếu nhằm chỉ ra cơ hội kiềm chế tăng chi thông qua cải thiện năng suất chi tiêu.

Theo bà Vũ Hoàng Quyên, chuyên gia kinh tế của WB, tổng chi tiêu công/GDP của Việt Nam chiếm tới 29,5% GDP, thể hiện vai trò quan trọng của chi tiêu công trong nền kinh tế. Trong khi đó, nguồn thu có xu hướng giảm còn nhu cầu chi tiêu ngày một tăng. Do đó, điều quan trọng không hẳn là tiếp tục nâng mức chi tiêu cho đầu tư mà phải chú trọng hơn hiệu suất chi đầu tư công. Bên cạnh việc kiềm chế tốc độ tăng chi thường xuyên, nhất là quỹ lương, Việt Nam cần duy trì tỷ trọng chi đầu tư để đẩy mạnh tăng trưởng, tuy nhiên phải chú trọng đẩy mạnh hiệu suất chi đầu tư.