Nhiều thành phố lớn có chỉ số minh bạch ngân sách thấp

Ngày 12/6, Liên minh Minh bạch Ngân sách (BTAP) công bố Chỉ số Công khai ngân sách tỉnh (POBI) 2018. Kết quả cho số điểm trung bình cao hơn trước,  điều này cho thấy mức độ tiến bộ chung của các tỉnh về công khai minh bạch ngân sách. Vĩnh Long là tỉnh dẫn đầu về minh bạch trong khi các thành phố lớn ở vị trí khá thấp.  

Cụ thể, năm 2018, chỉ số trung bình về công khai ngân sách tại các địa phương đạt 51 điểm trên tổng số 100 điểm quy đổi xếp hạng, cao hơn mức trung bình 30,5 điểm lần trước, điều này cho thấy mức độ tiến bộ chung của các tỉnh về công khai minh bạch ngân sách.

TS. Vũ Sỹ Cường, thành viên nhóm nghiên cứu, chỉ ra thực trạng trong số 5 thành phố trực thuộc Trung ương chỉ duy nhất Đà Nẵng có chỉ số công khai minh bạch ngân sách thuộc nhóm A công khai đầy đủ. Cá biệt, Hải Phòng là tỉnh công khai ngân sách ít nhất cả nước với 5,14 điểm, đây là tỉnh duy nhất cả nước có số điểm dưới 10.

Các thành phố như Hà Nội, TPHCM, Cần Thơ đều thuộc nhóm công khai chưa đầy đủ (có số điểm dưới 50 và trên 25).

Đáng chú ý, Hà Nội và TPHCM là các thành phố tiêu ngân sách lớn. TPHCM còn là địa phương công khai thấp so với các tỉnh, thành phố trong chính vùng Đông Nam Bộ. Cả nước có 6 tỉnh được đánh giá công bố đầy đủ các thông tin về ngân sách với số điểm khoảng 75-100 điểm thuộc nhóm A. Dẫn đầu cả nước về minh bạch là tỉnh Vĩnh Long với 90,52 điểm.

Bà Rịa-Vũng Tàu, Đà Nẵng, Vĩnh Phúc là những địa phương tiếp theo trong diện minh bạch với trên 80 điểm. Quảng Nam và Hậu Giang đều đạt trên 76 điểm. Nhóm B công khai ngân sách tương đối có 27 tỉnh có số điểm từ 50 đến 75.

2 đầu tàu kinh tế là Hà Nội và TPHCM đều thuộc nhóm C công khai chưa đầy đủ cùng 19 tỉnh khác. Nhóm D công khai ngân sách ít gồm 9 tỉnh có số điểm dưới 25. Ngoài Hải Phòng, 7 tỉnh còn lại thuộc nhóm này gồm Hòa Bình, Bắc Giang, Bình Phước, Tuyên Quang, Nam Định, Quảng Bình, Lâm Đồng, Sơn La.

Đồng bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL) là vùng có điểm POBI trung bình cao nhất cả nước, đạt 58,72 điểm, cao hơn mức trung bình của cả nước. Trong khi đó, khu vực được kỳ vọng có số điểm cao là vùng Đồng bằng sông Hồng lại có số điểm trung bình thấp, đứng thứ 4 trong 7 vùng địa lý, chỉ đạt 50,16 điểm. Trong khi đó, vùng công khai ngân sách ít nhất là Bắc Trung Bộ.

Về kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020, cả nước có 46/63 tỉnh công khai. Trong đó, 39 tỉnh công khai danh mục đầu tư công.

Cơ quan khảo sát cho biết điểm số POBI 2018 là điểm của 65 câu hỏi quy về thang điểm 100. Trong số 9 tài liệu khảo sát để tính điểm POBI 2018 có 7 loại tài liệu ngân sách bắt buộc phải công khai theo Luật Ngân sách nhà nước 2015 gồm các dự thảo, báo cáo tình hình thực hiện ngân sách, thuyết minh, quyết toán ngân sách. Có 2 tài liệu cần phải công khai theo thông lệ tốt của quốc tế là báo cáo ngân sách công dân và kế hoạch đầu tư công.

“Báo cáo ngân sách công dân là một tài liệu rất tiến bộ, được viết dưới ngôn ngữ dễ tiếp cận so với ngôn ngữ tài chính thông thường. Đà Nẵng là tỉnh duy nhất công khai báo cáo này”, TS. Vũ Sỹ Cường phân tích.

Đánh giá về kết quả năm nay,  Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) Nguyễn Đức Thành nhận định: Khác với năm 2017, năm nay không còn tỉnh nào có điểm số POBI bằng 0. Điều này cho thấy đã có sự dịch chuyển đáng kể trong việc tuân thủ công khai ngân sách trên cấp độ toàn quốc. Tuy nhiên vẫn còn 32 tỉnh thành nằm dưới hạng trung bình.

“Điều này cho thấy dù có nỗ lực rõ rệt, nhưng vẫn còn khoảng 50% tỉnh thành cần tuân thủ và cải thiện mức độ công khai, minh bạch ngân sách tỉnh”, ông Nguyễn Đức Thành nói.

Bên cạnh đó, nhóm nghiên cứu cũng khảo sát mức độ tham gia của người dân trong quá trình công khai ngân sách cấp tỉnh. Theo báo cáo, nhìn chung các tỉnh ít tạo điều kiện để người dân tham gia vào quá trình này. Bắc Ninh là tỉnh đạt số điểm cao nhất với 66,6 điểm. Các tỉnh Bắc Giang, Bến Tre, Bình Phước, Đồng Tháp, Kiên Giang, Ninh Bình, Phú Thọ, Phú Yên và Thái Bình công dân ít được tham gia nhất.

“Đáng quan ngại là khi khảo sát sự tham gia của người dân vào công khai ngân sách thì cơ quan khảo sát nhận được phản hồi gần như không có. Trong khi đó, một số địa phương thì có sự tương tác nhưng khá thấp”, ông Nguyễn Đức Thành chia sẻ.