Các nhà khảo cổ học thuộc Viện nhân chủng học và lịch sử quốc gia Mexico (INAH) đã phát hiện tại bang miền Trung Yucatan nhiều ngôi đền nằm sâu trong các hang động dưới lòng đất liên quan đến văn hóa Xibalba, tìm ra con đường huyền thoại đến với nền văn minh Maya.
Các nhà khảo cổ cho biết những ngôi đền mới phát hiện của văn hóa Xibalba có cấu trúc rất vững chắc. Trong một hang động có một đường hầm lát đá dài gần 100 mét, cao gần 1 mét và rộng 50-60cm, được xây dựng kiên cố và một hệ thống kiến trúc tương tự như những con đường trong khu khảo cổ Chichen Itza ở Giucatan, trung tâm chính trị - kinh tế của nền văn minh Maya, một trong bảy kỳ quan mới của thế giới và là một trong những thành phố phế tích vĩ đại nhất ở khu vực Trung Mỹ.
Các nhà khảo cổ cũng tìm thấy trong các ngôi đền nhiều bộ xương hóa thạch và nhiều đồ vật bằng gốm cùng các bức điêu khắc biểu tượng của các mục sư. Phần lớn những đồ vật này thuộc thời kỳ 750-850 sau Công nguyên, trong đó đặc biệt có một số bình gốm có niên đại 1.900 năm.
Cho đến nay, 14 ngôi đền trong 17 hang động ở Giucatan đã được xác định thuộc nền văn hóa Maya đang được bảo tồn cẩn thận, phục vụ công trình nghiên cứu.
