Nhà văn hóa - khu thể thao: Vừa thừa, vừa thiếu

Hiện toàn tỉnh có 178 xã, phường, thị trấn, với 2.254 xóm, tổ dân phố (cơ sở). Hầu hết các cơ sở đã có nhà văn hóa - khu thể thao (NVH - KTT) làm nơi cho nhân dân hội họp, sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, nhưng còn nhiều tồn tại hạn chế, phổ biến là tình trạng vừa thừa, vừa thiếu.

Nhà văn hóa - khu thể thao xóm Đồng Duyên, xã Phú Đình (Định Hóa), được nhân dân đóng góp, xây dựng, sử dụng hiệu quả.

Cơ sở vật chất NVH - KTT là yếu tố dễ thấy nhất trong hệ thống thiết chế văn hoá. Bởi hầu hết các hoạt động văn hoá, thể thao và việc tuyên truyền các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đều được địa phương triển khai thực hiện tại NVH – KTT, đặc biệt là việc tôn tạo, gìn giữ, lưu truyền giá trị văn hoá phi vật thể của dân tộc. Chính vì thế mà từ lâu các cấp, ngành của tỉnh luôn có sự quan tâm ủng hộ, tạo điều kiện để nhân dân xây dựng NVH - KTT làm nơi sinh hoạt chung.

Sau nhiều năm vận động nhân dân hiến công, hiến của cùng Nhà nước xây dựng NVH - KTT, đến nay trên toàn tỉnh đã có 2.664 NVH - KTT cơ sở được xây dựng. Vì lý do sáp nhập nên số NVH - KTT nhiều hơn so với tổng số xóm, tổ dân phố 110 nhà. Tuy nhiên, sau sáp nhập, hầu hết NVH - KTT cơ sở trở nên chật trội, không đủ chỗ cho nhân dân hội họp.

Đáng nói là tại các khu dân cư trong trung tâm các thành phố, do hạn chế về quỹ đất, nên đến nay toàn tỉnh còn 77 cơ sở chưa có NVH - KTT. Nhiều nhất là TP. Phổ Yên 37/296 cơ sở; TP. Thái Nguyên 30/401 cơ sở; TP. Sông Công 4/145 cơ sở. Các huyện còn lại đều tồn tại 1 cơ sở chưa có NVH - KTT.

Một thực trạng đang tồn tại là nơi thừa, nơi thiếu. Song đáng quan tâm hơn là ở nhiều cơ sở thừa NVH - KTT, song cơ bản chưa đáp ứng được nhu cầu hội họp của nhân dân; chưa đáp ứng quy chuẩn NVH - KTT theo tiêu chí mới về diện tích xây dựng.

Theo số liệu tổng hợp của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch: Trong tổng số 2.664 NVH - KTT cơ sở hiện nay, có 2.177 NVH - KTT đang hoạt động, 487 NVH - KTT còn lại dôi dư sau sát nhập. Tuy nhiên, có 233 NVH - KTT trong số dôi dư vẫn được một số cơ sở sử dụng phục vụ các hoạt động cộng đồng. Còn 254 NVH - KTT khóa cửa, không sử dụng. Nhiều nhất là huyện Định Hóa, 146 NVH - KTT; huyện Đại Từ 68 NVH - KTT; huyện Phú Lương, 21 NVH - KTT không sử dụng.

Dựa trên các tiêu chí xây dựng NVH - KTT mới, trong tổng số NVH - KTT đang hoạt động có 1.473 NVH - KTT đạt chuẩn (chiếm gần 67%); 704 NVH - KTT chưa đạt chuẩn (chiếm hơn 33%).

Bằng các nguồn đầu tư khác nhau, hiện 100% NVH - KTT cơ sở có trang thiết bị phục vụ sinh hoạt, trong đó 1.473 NVH - KTT đã có các trang thiết bị như: Bộ trang âm, trang trí khánh tiết, bàn ghế, bảng tin... và các dụng cụ thể thao phổ thông, cơ bản đạt chuẩn theo quy định của Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch; đáp ứng nhu cầu sinh hoạt, văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, vui chơi, giải trí của nhân dân.

Một buổi sinh hoạt, chia sẻ kinh nghiệm xây dựng gia đình hạnh phúc của bà con dân tộc Sán Dìu, xóm Hồng Cóc, xã Phúc Thuận (TP. Phổ Yên).

Qua khảo sát thực tế, chúng tôi thấy số NVH - KTT đã cũ, hỏng, xuống cấp chiếm một tỷ lệ lớn, với hơn 700 nhà không đảm bảo hiệu quả sử dụng, hoặc không còn sử dụng được. Nhiều NVH thiếu sân thể thao; thiếu công trình phụ trợ.

Hầu hết NVH - KTT cơ sở được xây dựng từ trước thời điểm Nhà nước có chỉ đạo sát nhập, nên sau sát nhập nhiều NVH - KTT trở nên lạc hậu, không đảm bảo diện tích. Các buổi họp nhân dân phải ngồi ra ngoài sân, hè, thậm chí vì chật trội nên nhiều người dân không muốn tham gia sinh hoạt.

Cùng với đó là tình trạng nhiều trang thiết bị của NVH - KTT còn thiếu, đã cũ, đã hỏng không sử dụng được. Chính vì thế đông đảo nhân dân từ cơ sở có chung một mong muốn chính đáng là được Nhà nước hỗ trợ, đầu tư xây dựng, nâng cấp các thiết chế văn hóa, thể thao, như quy hoạch lại diện tích NVH - KTT; hỗ trợ kinh phí xây dựng và một số trang thiết bị tại NVH - KTT.

Trong những năm gần đây, nhân dân Thái Nguyên đã tích cực tham gia đóng góp sức người, sức của cùng Nhà nước xây dựng hạ tầng cơ sở, trong đó có thiết chế NVH - KTT. Nhưng để phù hợp với xu hướng phát triển kinh tế - xã hội, nhiều xóm, xã thực hiện sát nhập, NVH - KTT theo chuẩn cũ không còn phù hợp, chấp nhận thanh lý hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng. Trong xây dựng NVH - KTT theo chuẩn mới, nên chăng Nhà nước có cơ chế, chính sách hỗ trợ kinh phí cho nhân dân xây dựng lại. Khoan được sức dân, phù hợp với định hướng và các quy định pháp luật hiện nay trong phát triển hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở. Qua đó đáp ứng nhu cầu, nguyện vọng chính đáng của nhân dân về nơi sinh hoạt, giao lưu văn hóa, thể thao và phục vụ các nhiệm vụ chính trị của địa phương.

Từ năm 2023 đến hết năm 2025, tỉnh Thái Nguyên phấn đấu: Xây mới 433 NVH - KTT; sửa chữa, cải tạo, mở rộng 459 NVH - KTT, với tổng kinh phí hỗ trợ hơn 201 tỷ đồng; hỗ trợ mua sắm trang thiết bị cho 600 NVH - KTT, với tổng kinh phí 30 tỷ đồng. Trong giai đoạn này, tỉnh sẽ có từ 80 - 90% NVH - KTT đạt chuẩn.