UNAIDS và Hiệp hội Quốc tế về các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc AIDS (IAPAC) đã phối hợp với nhau nhằm cung cấp cung cấp các dịch vụ thiết yếu để giảm tỷ lệ tăng HIV ở 15 thành phố lớn (Blantyre, eThekwini, Jakarta, Johannesburg, Kampala, Kigali, Kingston, Kinshasa, Kyiv, Lagos, Lusaka, Maputo, Nairobi, Windhoek và Yaoundé - nơi chiếm khoảng 3 triệu người nhiễm HIV trên toàn thế giới).
Một dự án được lập ra, với sự hợp tác chặt chẽ của chính quyền địa phương và các bên liên quan, bao gồm hỗ trợ kỹ thuật được cung cấp cho việc xây dựng và thực hiện các kế hoạch chiến lược về HIV của từng thành phố, tạo môi trường thuận lợi cho việc cung cấp dịch vụ HIV được tối ưu hóa, tăng cường thu thập, phân tích, sử dụng dữ liệu và xây dựng năng lực cho hệ thống các bác sĩ lâm sàng và cộng đồng để tạo điều kiện tối ưu hóa dịch vụ, xóa bỏ kỳ thị trong các cơ sở chăm sóc sức khỏe.
Kết quả 4 năm qua cho thấy, với sự hỗ trợ và cam kết bền vững của các thị trưởng và lãnh đạo thành phố, dự án đã kêu gọi được sự tham gia của xã hội dân sự, giúp nhóm người dễ bị tổn thương tiếp nhận được các dịch vụ HIV. Gần 10.000 người đã được tiếp cận do IAPAC chủ trì.
Trong hội thảo trên web của UNAIDS gần đây, các nhân viên UNAIDS quốc gia đang hỗ trợ cho 4 trong số các thành phố tham gia đã chia sẻ một số kinh nghiệm của họ.
Tại thành phố Kingston, Jamaica, nơi sinh sống của 35% tổng số người nhiễm HIV trong cả nước của quốc gia này, đang triển khai các hoạt động nhằm giải quyết một số thách thức còn lại liên quan đến luật pháp và chính sách đã ảnh hưởng đến xã hội.
"Một trong những lộ trình mà chúng tôi đã thực hiện thông qua dự án là hợp tác chặt chẽ hơn ở cấp cộng đồng, vì đây là nơi chúng tôi nhận thấy thách thức lớn nhất liên quan đến kỳ thị và phân biệt đối xử", ông Ruben Pages Ramos, cố vấn hỗ trợ cộng đồng UNAIDS ở Jamaica cho biết.
Những người đi xe đạp boda-boda tham gia vào hoạt động cảm hóa cộng đồng ở Kampala. Ảnh: UNAIDS
Trong nỗ lực giải quyết vấn đề kỳ thị, UNAIDS hợp tác với Mạng lưới những người sống chung với HIV tại Jamaica, đã khởi xướng các không gian không kỳ thị để cảm hóa công chúng và bảo đảm rằng các địa điểm kinh doanh, y tế, giáo dục, giải trí và thờ cúng đều được tôn trọng, bao hàm và biến đổi. Đô thị Kingston đã được tuyên bố là không gian không kỳ thị đầu tiên ở Jamaica và thị trưởng cam kết đưa Kingston trở thành thành phố không kỳ thị.
Tại thành phố Durban ở Nam Phi, Hiệp hội Quốc gia về Nhân viên Chăm sóc Trẻ em đã được ký hợp đồng như một phần của dự án cộng đồng nhằm hỗ trợ trẻ em và thanh thiếu niên ở Inanda, thị trấn lớn nhất ở Durban. Mục tiêu chính là giúp trẻ em và thanh niên tiếp cận với các dịch vụ HIV, bảo đảm rằng những người nhiễm HIV vẫn được chăm sóc và giải quyết sự kỳ thị trong cộng đồng. Kết quả, 2.500 thanh niên được cung cấp dịch vụ xét nghiệm HIV (với những người nhiễm HIV- tích cực bắt đầu điều trị ARV), trong khi gần 2.000 thành viên cộng đồng đã được tiếp cận với các thông điệp chống kỳ thị về HIV, bệnh lao và COVID-19.
Thông qua Văn phòng thị trưởng và Bộ Y tế, sự tham gia của các bên liên quan chính và mối liên kết với Kế hoạch Cứu trợ khẩn cấp AIDS của Tổng thống Hoa Kỳ và các hoạt động của tổ chức dựa vào cộng đồng ở Inanda cũng được hỗ trợ.
Tại Thành phố Lusaka, Zambia, dự án là chất xúc tác trong việc tăng cường các cơ chế điều phối cho phương pháp tiếp cận đa ngành đối với ứng phó với HIV tại thành phố. Lusaka đã thành lập Ban Kỹ thuật Dự án với sự đại diện của Ủy ban Phòng chống HIV và AIDS các quận, Đội Y tế các quận, xã hội dân sự, các đối tác thực hiện HIV, mạng lưới những người sống chung với HIV và Tổ chức Dân số.
"Với môi trường pháp lý ở Zambia, rất khó để đưa các cộng đồng đồng tính nữ, đồng tính nam, song tính, chuyển giới và khác giới và người lao động tình dục vào cùng thảo luận, nhưng trong dự án ở thành phố Lusaka, họ đã được tập hợp lại với nhau và họ tham gia vào hoạt động công dân", bà Kenneth Mwansa, Cố vấn Hỗ trợ Cộng đồng của UNAIDS cho Zambia nói.
Nhận thức được nhu cầu về các phương pháp tiếp cận sáng tạo để tiếp cận các nhóm dân số có nguy cơ nhiễm HIV cao hơn, thành phố Lusaka cũng đã thành lập Nhóm Đổi mới, với sự đại diện từ những người hành nghề mại dâm, đồng tính nữ, đồng tính nam, song tính, chuyển giới và khác giới, người nhiễm HIV và vị thành niên và các tổ chức phụ nữ trẻ. Liên quan đến việc xây dựng kế hoạch hành động chiến lược 5 năm để hướng dẫn ứng phó với HIV của thành phố, một đơn vị theo dõi và đánh giá chức năng lần đầu tiên được thành lập tại thành phố, để điều phối việc thu thập dữ liệu về HIV ở cấp huyện và để giám sát tốt hơn dịch HIV và ứng phó.
Việc điều phối ứng phó với HIV ở Kampala, Uganda, đã được cải thiện do có đầy đủ chức năng và sự tham gia của Ủy ban Phòng chống AIDS, đồng thời xây dựng quan hệ đối tác mạnh mẽ với Chính quyền Thủ đô Kampala (KCCA), Liên minh Thị trưởng và Lãnh đạo thành phố về AIDS ở châu Phi.
Là một phần của các hoạt động tiếp cận và thu hút những người dân chính và thanh niên ở Kampala, các bản đồ đã được tạo ra về các dịch vụ HIV thân thiện với người dân quan trọng trong thành phố và một ứng dụng di động đã được ra mắt vào năm 2021 để tăng cường sự tiếp nhận các dịch vụ điều trị và dự phòng HIV trong các quần thể trọng điểm và dễ bị tổn thương. Nhân viên KCCA và đại diện dân cư chủ chốt đã tham gia vào quá trình phát triển ứng dụng và được đào tạo về cách sử dụng ứng dụng này. Ứng dụng được lưu trữ trên trang web chính thức của thành phố để đảm bảo tính bền vững. "Ngoài việc lập bản đồ các dịch vụ, ứng dụng bao gồm một phần về các đề xuất và đánh giá các dịch vụ. Nó cũng cung cấp thông tin theo loại dịch vụ, chẳng hạn như điều trị dự phòng trước phơi nhiễm", bà Tseday Alemseged, từ Văn phòng Quốc gia UNAIDS tại Uganda cho biết.
Ngoài ra, các hoạt động đang diễn ra ở Kampala nhằm cảm hóa cộng đồng xung quanh vấn đề phòng chống HIV, tính dễ bị tổn thương do dịch COVID-19 đang hoành hành nghiêm trọng, sự bình đẳng và kỳ thị và phân biệt đối xử.
Dự án sẽ tiếp tục cho đến giữa năm 2023. Các kết quả và kinh nghiệm từ dự án sẽ được sử dụng để cung cấp thông tin cho việc xây dựng khung hành động để hướng dẫn và hỗ trợ ứng phó với HIV ở môi trường đô thị, phù hợp với "Chiến lược phòng chống AIDS giai đoạn 2021-2026: Chấm dứt bất bình đẳng, Chấm dứt AIDS" trên toàn cầu.
