Vẫn nóng chuyện thu, nộp trong trường học đầu năm

Năm nào cũng vậy, cứ đến đầu năm học mới, nỗi lo thường trực của nhiều gia đình, nhất là những hộ có thu nhập thấp, là phải đóng góp rất nhiều khoản tiền do nhà trường cũng như Ban đại diện Hội phụ huynh học sinh (BĐDHPHHS) đề ra. Mặc dù Bộ GD&ĐT xác định chống lạm thu là một trong những nhiệm vụ quan trọng mà các trường cần quan tâm thực hiện trong năm học, tuy nhiên, như một căn bệnh cố hữu, bước vào năm học mới thì vấn đề “lạm thu” lại nổi lên. Đây là vấn đề không mới, nhưng vẫn thu hút đông đảo nhân dân quan tâm.

Gánh nặng tiền trường

   

Trở lại câu chuyện của năm học trước, ngay đầu năm học, chúng tôi nhận được rất nhiều ý kiến phản ánh của phụ huynh về việc Trường tiểu học Túc Duyên (T.P Thái Nguyên) đề ra nhiều khoản thu vô lý. Tìm hiểu thực tế chúng tôi được biết, năm học 2012-2013, Trường tuyển 3 lớp 1 đầu cấp với 94 học sinh. Đời sống của các hộ có con theo học ở đây cơ bản là ở mức trung bình, bởi chủ yếu làm ruộng và sống bằng nghề buôn bán nhỏ lẻ.

Theo quy định của Luật Giáo dục thì ngoài học phí, lệ phí tuyển sinh, học sinh (HS) không phải đóng bất kỳ khoản phí nào khác. Đối với bậc tiểu học không phải nộp học phí. Quy định là như vậy, nhưng thực tế cứ các bậc phụ huynh vẫn phải đóng góp nhiều khoản phí, quỹ dưới danh nghĩa "tự nguyện" hoặc "xã hội hóa giáo dục". Điều này diễn ra phổ biến đối với những em học sinh (HS) đầu cấp (lớp 1). Với HS lớp 1 của Trường này, trước khi vào học, tổng số tiền phải nộp lên tới trên 16 khoản, đó là: Quỹ Đội, quỹ vệ sinh, quỹ khuyến học, quỹ cơ sở vật chất, quỹ xã hội hoá giáo dục, quỹ hội cha mẹ HS, quỹ lớp, quỹ gửi xe, tiền nước uống, tiền may đồng phục, tiền bảo hiểm thân thể, bảo hiểm y tế, tiền giấy thi, sổ liên lạc, sổ khám sức khỏe, thẻ HS, tiền bàn ghế … Nếu là HS bán trú thì phải nộp thêm 4 khoản nữa là: Đầu vào 270 nghìn đồng/năm; dầu củi, xà phòng, điện 90.000 đồng/năm; phí phục vụ bán trú (nấu ăn, trực trưa, trông trưa, quản lý) 720 nghìn đồng/năm; tiền ăn bán trú thu theo tháng. Như vậy, tổng thu đầu vào của 1 HS lớp 1 nếu ăn bán trú là 3.297 nghìn đồng; HS không tham gia bán trú là 2.037.800 đồng.

 

Trường Tiểu học Chiến Thắng, thị trấn Chùa Hang (Đồng Hỷ) cũng đề ra rất nhiều khoản thu. Riêng năm học 2012-2013, HS phải đóng góp theo thoả thuận là 14 khoản, nếu HS đầu vào lớp 1 thì phải nộp thêm 5 khoản nữa là: Lớp 1 đầu vào; mua bàn ghế Xuân Hoà; quần áo đồng phục; ảnh, thẻ HS; học bạ, sổ khám sức khoẻ. Nếu ăn bán trú phải nộp thêm tiền phục vụ nấu cơm, trông trưa, quản lý…

 

Các trường lạm dụng cụm từ “xã hội hóa”, “tự nguyện”

   

Trong các khoản thu đầu năm học mới, nhiều phụ huynh thắc mắc và không hiểu khoản thu theo thỏa thuận, xã hội hóa, tự nguyện mà một số trường đề ra là như thế nào. Họ đều cảm thấy không thoải mái khi phải đóng góp các khoản tiền dưới danh nghĩa "tự nguyện". Bởi đã nói là tự nguyện thì không được bình quân hóa, mọi người đóng góp bao nhiêu là tùy thuộc vào điều kiện của các gia đình. Tuy nhiên có một thực trạng đã diễn ra ở rất nhiều trường và có mặt ở tất cả các cấp học, đó là việc thu một số khoản quỹ được gọi là “tự nguyện”, nhưng lại là tự nguyện bình quân hóa đóng góp. Theo tìm hiểu của chúng tôi thì không có HS nào đóng ít hoặc nhiều hơn mà đều có một mức nộp như nhà trường và BDDHCMHS đề ra. Như vậy, thực chất đó có phải là “tự nguyện” hay không?.

   

Vẫn biết là trong điều kiện ngân sách Nhà nước chi cho giáo dục hiện nay còn hạn hẹp, việc các trường phải huy động sự đóng góp thêm từ phía PHHS để đảm bảo các hoạt động dạy và học là điều dễ hiểu. Nhưng, nhiều trường đã quá lạm dụng cụm từ "xã hội hóa", đề ra nhiều khoản thu tùy tiện, thậm chí còn chồng chéo nhau, gây bức xúc cho các bậc PHHS. Đơn cử như Trường Tiểu học Túc Duyên có 2 khoản thu là quỹ cơ sở vật chất (lớp 1: 120 nghìn đồng, lớp 2: 100 nghìn đồng, lớp 3: 80 nghìn đồng, lớp 4: 70 nghìn đồng và lớp 5 là 60 nghìn đồng) và tiền xã hội hóa giáo dục thì mỗi học sinh đóng 100 nghìn đồng. Còn ở Trường Tiểu học Chiến Thắng cũng có 2 khoản thu là: Xây tường rào (lớp 1: 92 nghìn đồng/HS, các lớp 2, 3,4,5 mỗi lớp giảm dần 10 nghìn đồng/HS); khoản tiền thứ hai là sửa chữa lớp học (lớp 1: 60 nghìn đồng, lớp 2: 50 nghìn đồng, lớp 3: 45 nghìn đồng, lớp 4: 40 nghìn đồng, lớp 5: 35 nghìn đồng). Như vậy, ngoài các khoản tiền phải nộp đầu năm học mới như: đồng phục, nước uống, quỹ Ban đại diện trường, quỹ khuyến học, quỹ Đội, bảo hiểm… thì mỗi HS phải đóng góp số tiền "xã hội hóa" là không nhỏ. Trao đổi cùng chúng tôi nhiều bậc phụ huynh học sinh rất bức xúc, nhưng lại không dám công khai lên tiếng trên báo để phản đối, lý do đơn giản vì con mình đang học tại trường.

Trả lời câu hỏi vì sao lại có nhiều khoản thu như thế, lãnh đạo các nhà trường đều cho rằng đã họp và thống nhất với BĐDHPHHS, được phụ huynh thống nhất, đã làm tờ trình gửi Phòng GD&ĐT, UBND phường, thị trấn và đã được sự đồng ý!. Đem vấn đề trên trao đổi với Chánh Thanh tra Sở GD - ĐT, ông Đào Xuân Tân khẳng định với chúng tôi: Trong nhà trường chỉ có 2 khoản thu chính là học phí (một số bậc học không phải nộp học phí) và lệ phí (thi tuyển sinh, phục vụ các kỳ thi…). Trong khi triển khai nhiệm vụ đầu năm học mới ở các cấp học, bậc học, Sở yêu cầu các nhà trường phải thực hiện 3 công khai, dân chủ trong bàn bạc, công khai các khoản thu, chi, đóng góp của các trường tới các bậc phụ huynh. Sở cũng đã có văn bản chấn chỉnh tình trạng lạm thu ở các trường. Đối với những khoản thu tự nguyện (không bắt buộc) thì yêu cầu các trường thực hiện nghiêm túc quy định không được thu bình quân hóa. Thực tế đã có một số phụ huynh có ý kiến về các khoản thu của một số trường cao so với mức sống của nhân dân trong khu vực, chúng tôi cũng đã nhắc nhở các nhà trường yêu cầu các khoản đóng góp tự nguyện không được cào bằng…

 

Từ trước đến nay, lạm thu chưa được chấn chỉnh cũng là do bản thân nhiều bậc PHHS bức xúc nhưng không dám thẳng thắn lên tiếng khi các nhà trường đề ra nhiều khoản thu vô lý vì con em mình vẫn phải học ở trường. Nếu có làm đơn gửi các cơ quan chức năng cũng không ký tên. Vì thế mới có tình trạng ở một số trường đầu năm học vẫn lạm dụng cụm từ “thu xã hội hóa”, “thu theo thỏa thuận”, “tự nguyện” để móc hầu bao các bậc phụ huynh HS. Về vấn đề này đông đảo cử tri đề nghị ngành Giáo dục cần tăng cường hơn nữa công tác thanh, kiểm tra để nhắc nhở, chấn chỉnh cũng như xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm.