Chủ trương thí điểm chuyển viên chức giáo viên sang hợp đồng lao động do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) Phùng Xuân Nhạ đề xuất mới đây đang thu hút sự chú ý của dư luận xã hội. Nhiều diễn đàn đã được mở ra xung quanh vấn đề này với sự tham gia đóng góp ý kiến của toàn xã hội.
Theo dõi trên các phương tiện thông tin đại chúng, đa số các ý kiến thể hiện sự đồng lòng với những quyết sách đúng đắn của Bộ GD&ĐT và luôn ủng hộ Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT, trong đó có yêu cầu phát triển đội ngũ cán bộ giáo viên đáp ứng yêu cầu mới của Ngành cũng như đòi hỏi của xã hội. Chủ trương bỏ biên chế giáo viên là ý tưởng rất táo bạo và mang tính đột phá, tuy nhiên sẽ đối diện với không ít khó khăn thách thức.
Dân gian ta có câu: “Cầm vàng còn sợ vàng rơi/Vào được biên chế, suốt đời ấm no”. Hai từ "biên chế" đã ăn sâu vào tiềm thức của mỗi người khi đến tuổi trưởng thành, có nhu cầu tìm một công việc nào đó thu nhập ổn định, đảm bảo cuộc sống để gắn bó cả cuộc đời. Nói đến biên chế nhà nước ở ta là nói ai đó vào làm việc suốt đời tại một cơ quan, tổ chức nhà nước. Vào được biên chế là an tâm, kiểu gì cũng tồn tại, không lo bị thải hồi. Vì thế mà không ít người bằng mọi cách để kiếm được suất biên chế nhà nước.
Xét về phương diện cán bộ quản lý, chúng ta có thể nhận thấy bỏ biên chế sẽ giúp người quản lý có quyền tự chủ về mặt nhân sự, thêm quyền lựa chọn và tinh lọc đội ngũ giáo viên; thu hút và giữ chân được giáo viên giỏi, có năng lực và phẩm chất, đáp ứng yêu cầu đổi mới của GD&ĐT. Đối với giáo viên, bỏ biên chế sẽ triệt tiêu tư tưởng an phận trong một bộ phận giáo viên; đồng thời tạo cơ hội cho các giáo viên trong diện hợp đồng lâu năm thể hiện phẩm chất và năng lực cũng như tạo cơ hội cho nhiều sinh viên mới ra trường có thêm sự lựa chọn môi trường, cơ quan công tác theo khả năng của mình.
Đúng là hiện nay có một bộ phận cán bộ quản lý, giáo viên chưa đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ, nhưng vì nhiều lý do khách quan, kể cả những lý do “khó nói” mà họ vẫn công tác, vẫn hưởng lương đầy đủ bởi họ có “biên chế”. Thực trạng viên chức “sáng cắp ô đi, chiều cắp ô về” bị xã hội lên tiếng không chỉ tồn tại trong ngành Giáo dục mà còn diễn ra ở nhiều ngành khác trong các cơ quan hành chính sự nghiệp.
Bỏ biên chế giáo viên, nếu làm đúng sẽ là bước đột phá trong nhận thức. Nhưng nếu triển khai không tốt sẽ bị lợi dụng, nhất là đối với những người đứng đầu các cơ sở giáo dục. Họ sẽ lợi dụng chủ trương này để thanh trừng và loại bỏ giáo viên một cách tùy tiện và tạo ra sự lệ thuộc giữa giáo viên với người đứng đầu. Bởi vậy, để chủ trương này thực hiện tốt cần có cơ chế giám sát minh bạch, khách quan.
Trong lịch sử của mỗi quốc gia, dân tộc, phần lớn những cái mới khi vừa xuất hiện đều có thể bị xã hội băn khoăn, nghi ngờ. Giáo dục cũng không phải là một ngoại lệ. Tâm lý của một bộ phận giáo viên là băn khoăn, lo lắng trước chủ trương quá mới mẻ, khi mà tư duy “biên chế” đã ăn sâu vào xã hội ta. Nhưng phải khẳng định rằng, phần lớn cán bộ giáo viên luôn đặt niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng, sự quyết liệt, sáng tạo, đúng đắn của lãnh đạo Ngành. Vấn đề này cũng dễ hiểu, bởi suy cho cùng, người giáo viên dù biên chế hay không biên chế, thực chất mong muốn của họ vẫn là có công việc ổn định, thu nhập đảm bảo cuộc sống, môi trường làm việc dân chủ, được thể hiện tài năng của mình, được học sinh và đồng nghiệp tôn trọng. Nghề dạy học tuy thu nhập không cao nhưng các nhà giáo luôn trọng danh dự, muốn sự ổn định về tư tưởng, tinh thần để an tâm dạy học, cống hiến và theo đuổi nghề mà mình đã lựa chọn.
Đổi mới là tất yếu, vì đó là quy luật tự nhiên của xã hội. Mọi chủ trương đổi mới mang tính đột phá đều phải nghiên cứu và triển khai thận trọng, đúng quy trình và có lộ trình. Tới đây, nghiên cứu để triển khai thí điểm bỏ biên chế giáo viên, chắc chắn Bộ GD&ĐT sẽ được đón nhận sự góp ý, phản biện, phân tích, mổ xẻ của đội ngũ chuyên gia tâm huyết trong Ngành và dư luận xã hội, với mục tiêu cao nhất là phục vụ cho yêu cầu đổi mới và phát triển của Ngành, trong đó việc đổi mới và phát triển đội ngũ đóng vai trò cốt lõi. Trên cơ sở triển khai thí điểm với những bậc học, cấp học, cơ sở giáo dục có điều kiện thực hiện, Bộ sẽ rút kinh nghiệm, nghiên cứu để từng bước triển khai đại trà. Bộ và các cơ quan truyền thông sẽ phối hợp chặt chẽ, có sự giải thích rõ ràng hơn, rộng rãi hơn nữa với dư luận nói chung và đội ngũ giáo viên nói riêng để góp phần giải tỏa những băn khoăn lo lắng, giúp mọi người hiểu rõ bản chất vấn đề, từ đó tạo sự đồng thuận chung.
Khi các chủ trương của Bộ GD&ĐT xuất phát từ thực tiễn, có sự tham vấn dân chủ, minh bạch và sâu rộng của toàn xã hội, sự tham gia của giáo viên, phụ huynh và học sinh thì việc triển khai các quyết sách đúng đắn mang tính đột phá chắn chắn sẽ thành công.
